Površina: 4,19 km²

Dužina obale: 12,0 km

Koeficijent razuđenosti: 1,65

Najviši vrh: Kosa (316 m)

Broj stanovnika: 2

Na oko 25 km zapadno od Visa uzdiže se impresivno iz mora ostrvo Svetac. Drugi štokavski naziv ostrva je Sveti Andrija (ali isto ime nosi i svetionik ispred Dubrovnika). Domaći čakavski naziv za Svetac je Štondrija ili Sućadrijevac.

Svetac se nalazi na polovini rastojanja između ostrva Biševa i Jabuke. 3,5 km jugoistočno od Sveca nalazi se vulkansko ostrvo Brusnik.

Svetac ima oblik klisurastog grebena u smeru severoistok-jugozapad. Dužina ostrva iznosi 3,5 km, a širina 1,5 km. Najsevernija tačka je rt Trepina, najistočnija tačka je rt Šijobod, a najzapadnija tačka je rt Fumor, uz koji je na zapadu klisurasto ostrvce Kamik.

Svetac je građen od krečnjaka. Iako je male površine njegovi najviši vrhovi premašuju 300 m (Kosa 316 m, Štandarac 307 m). Obala je kamenita, surova i nepristupačna. Postoji i više manjih uvala (Donje Voje, Zalapola, Beršćanovice, Kolac, Podvodu, Crna Ploča, Slatina, Povlov bok, Kozje stene, Draga, Lakitna, Stara Ruška i Zaruška), ali nijedna ne predstavlja sigurnu zaštitu od jakih vetrova. Dubine uz obale Sveca uglavnom su vrlo velike (oko 100 m). Severozapadna obala je visoka i strma, a južna i jugoistočna obala je niža i pristupačnija. Jedino ostrvsko pristanište je u Povlovom boku, uskom useku sa betoniranim stranama iznad kog je još jedan lukobran-luka na suvom. To je urađeno zbog visokih talasa, tako da je čamce potrebno zaštititi i na obali. Između rta Križice i uvale Stara Ruška nalazi se Zaruška, jedina ostrvska uvala sa žalom pogodna za kupanje.

Svetac je obrastao borovima, česminom, planikom, ruzmarinom i drugim sredozemnim stablima i grmljem. Najveći deo ostrva prekriva sredozemna tvrdolisna makija. Zbog nedovoljno obradivog zemljišta, poljoprivreda na ostrvu nikada nije bila dobro razvijena. Od kultura zasađenih oko naselja  najvažniji je rogač, a nekadašnji vinogradi na južnoj padini su uglavnom već odumrli. Ranije je na ostrvu bio kamenolom mermera. Drveće na ostrvu, i pored nekih pokušaja, nije eksploatisano zbog problema oko transporta do obale i utovara u brodove.

Ostrvo je bilo naseljeno još u praistoriji. Brojni ostaci iz tog perioda pronađeni su u pećinama na ostrvu. Za vreme Ilira i Rimljana Svetac je bio kažnjenička kolonija. Najzanimljiviji među istorijskim ostacima je tvrđava Krajicino (Kraljičino) iz VI veka, koja se nalazi na istočnom vrhu ostrva (221 m). Legenda kaže da je u njoj povremeno boravila ilirska kraljica Teuta, pa je po njoj tvrđava i dobila ime. Legenda dalje kaže da je posle poraza u bici kod Hvara Teuta izvršila samoubistvo skokom sa tvrđave u more. U XVII veku na ostrvu je bila izgrađena crkvica posvećena Sv. Andriji, po kome je ostrvo i dobilo ime.

Kretanje broja stanovnika 1857-2001. Popisi od 1857. i 1869. su stanovnike beležili pod Komižu.

Jedino, danas napušteno, naselje Andrija je u unutrašnjosti ostrva pored luke Povlov bok. Početkom XX veka na ostrvu je živelo osamdesetak stanovnika, a 1951. popisan je 51 stalni stanovnik. Poslednji popisi zabeležio je dva stanovnika. Danas osim čestih poseta viških ribara i ređih sezonskih poseta turista nema stalnih stanovnika.

SVETAC, OSTRVO ZANKIJEVIH I ELEONORINOG SOKOLA

Ostrvo Svetac, 15 nautičkih milja udaljeno od Komiže, izduženog je ovalnog oblika, položeno u smeru severoistok-jugozapad. Najviši vrh je na 311 m. Akvatoriju Sveca pripada i hrid Kamik udaljen nešto više od 1 km od jugozapadnog rta. Svetac je strmo i, za svoju površinu, izuzetno visoko ostrvo. Njegovi obrisi se tokom vedrih dana uočavaju i sa tridesetak milja udaljene Šolte. Kada se u ranu zoru plovi prema Svecu, tamne konture deluju nekako nestvarno, kao da se radi o fatamorgani u jutarnjoj izmaglici.

Viški ribari prema Svecu isplovljavaju po stabilnom vremenu, u rano jutro, iz pravca ostrvca Barjaka. Na Svecu nema sigurnog zaklona, pa po lošem vremenu nije preporučljivo ploviti prema njemu. Nekada je nužda terala ribare da dolaze u lov na jastoge i zimi, a danas dolaze da love ribu od kasnog proleća do rane jeseni. U akvatoriju Sveca svi su vetrovi neugodni, a posebno jugo. Kada popodnevni maestral okrene na buru, ona vrti oko ostrva čitave noći, pa nigde nema zavetrine. Južni vetrovi razvijaju velike talase koji odbijeni od strmih obala stvaraju tzv. rebatajicu i teške uslove plovidbe. Zavetrina je tada samo pod strmim zapadnim liticama, a rtove Sveca je zbog juga izuzetno teško proći. Ribari pričaju kako su vetrovi na Svecu takve snage da čak i stine letu.

Strma konfiguracija nastavlja se i pod morskom površinom. Dno se u širem akvatoriju Sveca ruši prema podmorskim bezdanima. Raznovrsna morska flora i fauna čine ronjenje u okolnom podmorju posebnim doživljajem. Carstvo je tu gofova, palamida i druge pelagijske ribe, a nije redak ni pas modrulj, posebno sa spoljne strane južnih obala. Nekada je tu bilo i dobro lovište jastoga, pa su ribarske družine sa Visa boravile u ribolovu i tokom zimskih meseci. Jedino sklonište ribarima je tada bila, danas urušena, pećina Macinovica, koja se nalazi u maloj uvali Zaruska. U Zaruski se tokom juga mogao skloniti brod i sačekati da se vremenski uslovi smire. Zankijevi (Lestićovi), vlasnici, već generacijama borave na ostrvu. Ribarima su oduvek bili dobri domaćini i pomagali koliko su mogli. Davali su im vode i vina, čak su i hleb pekli za njih. Ribari bi se odužili ribom, a u danima kada se nije moglo ribariti pomagali su domaćinima u okopavanju vinograda. Ribari su u ta davna vremena bili jedina stalna veza Zankijevih sa svetom. Na Svecu se rađalo, živelo i umiralo, daleko od sveta, na jadranskoj pučini.

Ostrvo je, prema arheološkim nalazima, naseljeno još u praistoriji. Najstariji nalazi iz tog doba  pronađeni su u pećini Tovorski bod, koja se nalazi na južnoj strani, pored Povlovog boka. Pretpostavlja se da je ostrvo bilo naseljeno i u grčko doba. U podmorju su pronađene olovne prečke antičkih sidara, koje svedoče o naseljenosti i u rimsko doba. Ostrvo Svetac je bilo, i do današnjih dana ostalo privatno vlasništvo velike porodice Zanki. Nekada je u malom naselju živelo šezdesetak stanovnika. Bavili su se ribolovom, vinogradarstvom, sečom i prodajom drva. Posljednji stalni stanovnik bila je dobra tetka Antonija Zanki, koja je umrla u januaru 2001. godine. Danas su stare kamene kuće na ostrvu puste veći deo godine, a ožive tek u kasno proleće. Tokom letnjih meseci, kada se na ostrvu okupe potomci loze Zankijevih, ostrvo živi nekašnjim životom. Na Svecu je živo i u jesen, kada se bere grožđe i pravi vrhunsko crno vino.

Gusta mediteranska vegetacija prekriva najviše delove koje nastanjuju retki preostali primerci Eleonorinog sokola, endemske vrste, retke ptice grabljivice. Ova veličanstvena ptica, čiji raspon krila iznosi jedan metar, gnezdi se na najvišim liticama. Ženke Eleonorinog sokola polažu jaja tokom jula. U jesen, kada Svetac nadleću jata ptica selica, počinje glavna lovna sezona sokolova.

Mladi sokolovi sredinom septembra napuštaju gnezda, a već u oktobru kreću na daleki put do Madagaskara, gde provode zimu. Na ostrvo se vraćaju sredinom aprila i gnezde se u istim  gnezdima iz kojih su odleteli. Na Svecu se gnezdi i najveća evropska vrsta sove – sovuljaga. Tokom proleća i jeseni u gustim šumarcima, gde se odmaraju brojna jata ptica selica, može se nabrojati i do šezdesetak vrsta ptica. Na ostrvu se uprkos mnoštvu grabljivica koje ih love, održalo i nekoliko vrsta neotrovnih zmija.

Panoramom Sveca dominiraju ostaci tvrđave Teutinog grada, do koga vodi uski puteljak zarastao u gustu makiju. Kod tvrđave se puteljak račva prema južnom vrhu na kome su ostaci nekadašnjeg benediktinskog manastira. Do danas je tu ostala sačuvana samo polukružna apsida i cisterna. Na ovom prostoru ostrvljani su otkrili grobove sa posmrtnim ostacima  neobično krupnih ljudi. Ko su, i odakle su, nije utvrđeno, ali tako visoki i krupni ljudi nisu živeli na tim prostorima. Jedno od objašnjenja je da su to posmrtni ostaci ljubavnika kraljice Teute. Ona je, prema legendi, birala najkrupnije i najsnažnije zarobljene mornare za svoje ljubavnike, nakon što bi brodove otela kraljičina gusarska flota. Grobovi su slučajno otkriveni kada su Zankijevi planirali da na tom delu ostrva prošire nasade vinograda. Videvši da se radi o groblju, odustali su, i označili prostor suhozidom. Vinogradi su tako do današnjih dana ostali na istim, starim pozicijama, u gornjim delovima, između Teutinog grada i ostataka benediktinskog manastira. Monasi koji su boravili u manastiru napustili su ga prema pretpostavkama krajem XV ili početkom XVI veka. Poseban je doživljaj kada vinograde i borove u gornjim delovima ostrva prekrije sneg. Takav nesvakidašnji doživljaj može se doživeti svakih nekoliko godina, a jedan od tih trenutaka, 12.02.1999. godine, ostao je zabeležen i na fotografiji.

Nedaleko od ostataka benediktinskog manastira ima nekoliko cisterni, u kojima se tokom godine sakuplja kišnica. Najveća i najneobičnija od njih je nadsvođena i sa bačvastim dnom, a pripadala je manastiru. Do danas je ostala sačuvana, ograđena i nadsvođena kamenim zidom. Voda u njoj je uvek bistra i hladna. Nautičari se redovno penju do ovog vidikovca da bi se okrepili rashlađenom vodom.   

Jedina lučica na ostrvu, Povlov bok, nalazi se na suvom! Danas je zaštićena masivnim visokim betonskim lukobranom, a nalazi se na jugoistočnom delu ostrva. Zid je izgrađen kao zaštitni bedem od talasa koje razvija jugo. Sa desne strane zida, gledano sa mora, nalazi se uski prolaz kroz koji se spuštaju i izvlače čamci iz mora. Kada je vreme stabilno čamci se čuvaju iza zida, ali pred promenu vremena izvlače se više, do prvih kuća jer more poplavi i zemljište iza zida. Ponekad ni to nije dovoljno. Zabeležen je tako tužan događaj davne jeseni 1870. godine, kada se tokom večeri iznenada pojačalo jugo. Vinko Zanki, njegova supruga i njihova rođaka požurili su da napola izvučeni čamac odvuku više u brdo. Dok su izvlačili čamac iznenadan, veliki talas odvukao je i njih i čamac u uzavrelo more. Rođaka se čudom spasila obgrlivši jedan poveći kamen. Čamac je razbijen na hridima, a tela nesrećnih supružnika nikada nisu pronađena.

Pred lukobranom su danas ostaci pristaništa koji je splitski Pomgrad izgradio u julu1997. godine, ali već sledeće zime je snažni jugo polomio novoizgrađeni deo obale i odvukao ga u dubinu.

Udesi na moru kod Sveca su redovna pojava. Pamti se kako su jednom prilikom neki supružnici spavali u svom čamcu na navozu u Povlovom boku. Brod je bio čvrsto vezan. Morska pijavica je  ušla u Povlov bok, podigla čamac sa nesrećnim ljudima desetak metara u vis i razbila ga na stenama. Supružnici su polomili noge i rebra.

Zapamćena je i tragedija kada su muž i žena s trojicom sinova, suprugom najstarijeg sina i jednom starijom ženom iz Komiže plovili za Svetac. Putem je pojačalo jugo. Sinovi su ocu govorili da se zaustave na Brusniku i čamac izvuku na plažu. Otac je verovao da će uspeti stići u Povlov bok i izvući čamac. Dok su stigli do Sveca more se toliko pojačalo da se čamac nije mogao nasukati, već se razbio na stenama. Roditelji, putnica i dva mlađa sina su se udavila, a spasio se najstariji sin sa suprugom grčevito se držeći rukama za jarbol brodske olupine koja je ostala zaglavljena između  stena. Kosa njegove supruge zamrsila se oko jarbola i konopa i sačuvala je od sigurne smrti u podivljalom moru.

Izuzetna providnost mora i raznolikost flore i faune u podmorju Sveca oduvek privlače ronioce. Zanimljivo je tokom lepog vremena, sa visokih litica, posmatrati senke velikih riba kako promiču pod morskom površinom, loveći ušate, gire i drugu malu ribu.

Severozapadna obala Sveca specifična je po strmim kamenim zidovima, koji poniru pod uglom od 90 stepeni. Zidovi se nastavljaju i u podmorju, na nekim pozicijama do dubina i od šezdesetak metara. Uz  podmorske zidove se zadržavaju jata salpi, ušata i fratri, a čest je i gof.

U centralnom delu severne obale Sveca, zapadno od rta Trepina, dominira veća uvala. Obalu i na tom delu formiraju strmi zidovi, a u podmorju je široki kameni plato koji se prostire na dubini od 15 do 30 m. Na morskom dnu su velike kamene gromade, oko kojih buja podmorski život. Carstvo je ovo zubaca, pica, fratra, šarga i druge bele ribe. Severoistočno od rta Trepina obala je neobične crvenkaste boje, zbog kristaliziranog kamenja. Ronioci bi trebalo da vode računa da su na tom delu obale morske struje posebno snažne.

Retka, plića područja u podmorju Sveca se prostiru uzduž jugoistočnih obala, okrenutih prema  Visu i Biševu. Nekoliko niskih rtova u podmorju prati blaže položeno morsko dno, koje se tek na udaljenosti stotinak metara od obale podmorskim zidovima ruši do dubina od 50 i više metara. Čest je tu šarag, kantar, pic, fratar i trlja, a na rubovima podmorskih zidova moguć je susret i sa kirnjom. Zubaci se ovdje pojavljuju iznenada, a redovno se radi o većim primercima. Murine lenjo plivaju po kamenim lavirintima na morskom dnu, tako da nije rijetkost naići na dva primerka kako žive u neposrednoj blizini. Škarpine se zadržavaju na nešto većim dubinama, osim na severnoj strani, gde u jesen prilaze na desetak metara dubine. U akvatoriju severoistočnog rta Sveca nekada je boravila, i tu lovila, sredozemna medvedica. Danju se zadržavala u, danas napuštenoj, podmorskoj pećini. Pozicija pećine prepoznaje se po strmim liticama crvenkaste boje, u blizini severoistočnog rta. U dnu prostrane podmorske pećine je malo žalo na kome se medvedica odmarala. Taj prekrasni morski sisar zauvek je napustio ovo područje, nemilosrdno proganjan i ubijan od ribara. Umesto morske medvedice danas se van ovog rta može sresti velika kirnja, koja kao da čuva prilaz nekadašnjem boravištu sredozemne medvedice…

Na jugoistočnom delu Sveca je hrid Zlatni kamik kupastog oblika, koji taj deo čini posebno atraktivnim. U podmorju su kameni odroni i useci po kojima se zadržava mnoštvo sitne ribe. Pedesetak metara širok, i tri metra dubok  prolaz između hridi i obalnog rta Zlatna Glava blago ponire prema jugu. Nad podmorskom platformom stalno se zadržavaju jata ušata i manjih salpi, a u lov pod obalu  dolazi i hitra komarča. S vanjske strane ovog prolaza moguće je primijetiti i siluetu nekog od većih morskih grabežljivaca.

Od rta Zlatna Glava, dalje prema zapadu, sve do visoke živopisne litice kod jugozapadnog rta, obala je nešto pitomije konfiguracije, a podmorski zidovi su manje strmi. Jugozapadni deo akvatorija Sveca krasi neobična hrid Kamik.

Hrid Kamik

Hrid Kamik nalazi se oko 1,1 km zapadno od Sveca. Kada je lepo vreme moguće je sidrenje  uz njen severozapadni deo. Kamik, gola hrid sa tajanstvenim podmorjem, poslednje je kopno u pravcu zapada, prema Jabuci, koja se odavde tek nazire u izmaglici. Najviši vrh ove hridi dostiže čak 40 m.

Najznačajniji arheološki ostaci na Svecu su zidine Teutinog grada, kasnoantičke tvrđave izgrađene na najisturenijem istočnom brdskom grebenu iznad rta Šijabod. Teuta, ilirska kraljica, se prema legendi sa tri broda svoje flote sklonila na Svetac pred neprijateljskim hordama koje su je progonile. Vezano za Teutin grad  s kolena na koleno se prenose mnoge priče i legende, a u stručnoj literaturi postoje različiti i nepouzdani podaci. Puteljak koji vodi do ostataka ove velelepne građevine odavno je zarastao u visoku mediteransku makiju. Gusta borova šuma sa mnoštvom stabala planike i gustim grmljem smrče i ruzmarina potpuno je izolovala ovo sablasno mesto. Ostaci Teutinog grada fasciniraju ostacima impozantnih zidova. Prepoznatljiva je ulazna kapija i prozorski otvori, a cisterna u kojoj se nekada sakupljala kišnica danas je zarasla je u visoku travu i grmlje.

Legenda priča kako je kraljica iz svoje tvrđave pratila kretanje brodova u okolnom akvatoriju, i zatim lakim i brzim jedrenjacima, koje se izvalčilo na obalu i kamufliralo, presretalo i pljačkalo trgovačke brodove. U to doba je plovni put između vizantijskih poseda u južnoj Italiji i severnoj Dalmaciji, i dalje prema Istri i severnoj Italiji preko Sveca bio najkraći i najsigurniji za navigaciju. Plovni put u smeru jug-sever (Gargano – Svetac – Žirje) posebno je pogodovao antičkim jedrenjacima koji su za plovidbu koristili krmeni vetar (jugo i buru). Sa visokih osmatračnica pratio se kurs plovidbe uočenog broda, i na zaklonjenom delu  pripremao se brodić kojim  će se krenuti u poteru, kada se brod približi ostrvu. Za brodom bi se krenulo u poteru, sustigao i zauzeo. Nakon toga bi se brod doveo do Sveca gde bi se iskrcao teret i posada. Deo zarobljene posade je bio odmah ubijen, a deo je odvođen u roblje, u tvrđavu. Tamo je Kraljica sa odabranim zarobljenim mornarima provodila duge noći opijene mirisom ljubavi i već tada čuvenog crnog vina sa Sveca, nakon čega su iscrpljene kraljičine ljubavnike ubijali. Danas ostaci nekadašnje tvrđave deluju sablasno. Kada neko krene prema tvrđavi, Zankijevi će ga zamoliti da gore ponesete vrećicu zemlje ili kamenja i istrese je pod bedemom. Veruju da će se tako ostaci tvrđave sačuvati od daljeg urušavanja.

Za Svetac je vezana i stara legenda o zakopanom zlatu. Smatra se da je ono još uvek u nekoj skrivenoj kamenoj guduri. Tražili su to blago svi stanovnici, ali do danas nije pronađeno.

U istoriji je važna 1760. godina, kada je na Svecu bila uspostavljena mala fabrika smole. Dovedeni su obučeni sakupljači smole iz Italije, sa poluostrva Gargano. Sirova borova smola bila je u to doba  važan materijal za italijansku brodogradnju. Neracionalnim krčenjem i iskorišćavanjem borove šume tokom nekoliko godina šuma u nižim delovima je potpuno uništena, pa je propala i fabrika smole. U to vreme ostrvo je bilo u posedu crkve, a nakon odlaska sakupljača smole Svetac je prešao u vlasništvo porodice Zanchi.

Gusarstvo i smaknuća iz perioda boravka kraljice Teute na ostrvu ostali su kao kletva. Prepuštanjem vlasništva nad ostrvom Zanchijevima, crkva je zadržala pravo eksploatacije ostrvskih resursa. Na Svecu su boravili i čobani koji su čuvali stada ovaca u vlasništvu crkve. Ovoga posla su se prihvatali problematični ljudi, bivši kažnjenici i sl. Bilo im je naloženo da se drže daleko od naselja Zanchijevih. U blizini se jednom prilikom potopio brod engleske flote. Mornari su isplivali na obalu, na pustom delu gde su živeli čobani sa ovcama. Čobani su prihvatili i nahranili brodolomce, a kada su umorni ljudi zaspali opljačkali su ih i nemilosrdno poubijali. Nesrećnim ljudima su čak čupani zlatni zubi i kidane minđuše iz ušiju. Kako bi prikrili tragove zločina, čobani su tela ubijenih  spalili na velikoj lomači. Jedan engleski mornar je uspeo da se živ izvuče iz meteža te noći, i pobegao je na drugu stranu. Tamo su ga prihvatili i sakrili Zanchijevi. Nakon par dana, kada se ukrcavalo drvo za Komižu, u čamac su sakrili i preživelog brodolomnika. Došavši u Komižu odveli su ga i predali vlastima. Prema svedočenju preživelog, ubice su uhapšene i kažnjene. Nakon ovog nemilog događaja u engleskim pomorskim kartama Svetac je dugo godina označavan imenom Đavolje ostrvo.

Mnogo godina kasnije engleska flota je slučajno potopila ribarski čamac u blizini Sveca, čime se smatralo da je prokletstvo Sveca isplaćeno. Ovaj događaj se dogodio 1932. godine. Konvoj engleskih ratnih brodova plovio je rutom između Biševa i Komiže u pravcu Trsta. Komiški ribarski brodovi plovili su u grupi  prema Svecu, i došlo je do slučajnog sudara jednog ribarskog broda sa engleskom podmornicom koja je plovila ispod same površine. Brod je doslovno prepolovljen u sudaru. Englezi su preuzeli brodolomce, a razbijeni brod odvezli su u Komižu. Tako je slučajnošću, bez ljudskih žrtava, plaćen dug za svirepo višestruko ubistvo koje su izvršili čobani, stotinak godina ranije.

Doživeo je Svetac i bombardovanje u II svetskom ratu. 1943. godine oko 500 italijanskih vojnika se povlačilo sa dva trgovačka broda iz Dalmacije prema Bariju. Bari je još bio pod kontrolom nemačke vojske, pa su se Italijani odlučili usidriti kod Sveca, gde je bilo dovoljno pitke vode, i sačekati da Bari zauzmu saveznici. Nemački izviđački avion je tokom preleta primetio usidrene brodove i javio bazi. Sledećeg dana je doleteo bombarder, ali su neprecizno bačene bombe umesto usidrenih brodova pogodile kuću iznad crkvice, a dve su bombe završile u moru. Avion se više nije vraćao, a za petnaestak dana brodovi su otplovili za Bari.

Pomorsko meteorološke prilike u širem akvatoriju Sveca su vrlo nepovoljne za nautičare. Čak i tokom leta retki su dani kada je more mirno. Česti i snažni zapadni i severozapadni vetrovi podižu velike talase koji se odbijaju od strmih obala stvarajući vrlo nepovoljne uslove za plovidbu. Kako nema sigurnog zaklona, na vreme bi trebalo podići sidro i isploviti prema Komiži. Tokom noći  talasi od zapadnih vetrova ne oslabe, a počne da duva bura. Tada je čitavo ostrvo pod udarom talasa iz svih pravaca. Mnogi brodovi su nastradali na oštrim hridima Sveca. Tako se u tmurnoj noći u maju 1999. godine na zapadnoj obali nasukao ribarski brod Monica F. Sledećih dana ga je odsukala dizalica Veli Jože.

Svetac je oduvek, na ovaj ili onaj način, uzimao svoj krvavi danak. Mnogi su nastradali i utopili se u ovom akvatoriju. Postoji pisana evidencija o utapanjima još od 1696. godine.

Svetac je i danas divlje, ali samo naizgled negostoljubivo ostrvo. Tokom leta će se umesto Teute i njenih gusara, ili obraslih, podivljalih čobana naići na ljubazne Zankijeve. Stare kuće su danas uređene, u funkciji su vetrogeneratori i sunčevi sistemi koji obezbeđuju električnu energiju i toplu vodu. Moguće je rezervisati smeštaj u nekoj od lepo uređenih kuća. A razloga za posetu ostrvu je mnogo. I danas ga krasi očuvana priroda i jedinstvene lepote podmorja, tako da se nakon prvog sanja svaki sledeći dolazak, dok dugo u ušima odzvanja kliktaj poslednjih Eleonorinih sokola, čuvara samotnih litica Sveca od Zankija i Sokola, a u ustima se još oseća poseban buke čuvenog crnog vina iz konobe Zankijevih.