Površina: 4,03 km²

Dužina obale: 16,4 km

Koeficijent razuđenosti: 2,30

Najviši vrh: Sušac (239,2 m)

Broj stanovnika: 1

Ostrvo Sušac (na čakavskom narečju Šujac), van plovnih koridora, nalazi se 20 km jugozapadno od ostrva Korčule, 23 km zapadno od ostrva Lastova, 35 km jugoistočno od ostrva Visa i 43 km južno od ostrva Hvara.

To je ostrvo fascinantnih klisura i litica, bez prave luke i sigurnog zaklona. U klisurama severne obale  priroda je formirala morsko jezerce u koje se može doći ronjenjem kroz pećinu na petnaestak metara dubine. U ovom poluzatvorenom krateru snimljene su i neke filmske scene. Oko ostrva pruža se nepregledna pučina koja stvara jedinstveni osećaj odvojenosti od spoljnog sveta. Taj osećaj je čak i izraženiji nego na Palagruži sa koje se ponekad može videti italijanska obala. Posmatran iz daljine Sušac zavarava optičkom varkom, tako da izgleda kao da se sastoji od dva ostrva.

Dužina ostrva iznosi 4,2 km. Ostrvski greben je izdužen u smeru severoistok-jugozapad. Najsevernija tačka je rt Na Žene, a najistočnija tačka je rt Lastovac.

Sušac je obrastao borovom šumom i makijom. Sredozemne tvdolisne makije rastu samo na najvišem grebenu Sušca i na severnim padinama. Na toplijim južnim padinama i uz obalu su  listopadne šikare suptropskog tipa restinga, koje su samo zimi zelene, a leti su gole bez lišća. Takav raspored vegetacije u malom sličan je biljnom pokrivaču na većim prostorima Izraela, južne Španije i severne Afrike. Na obalnim stenama Sušca raste posebna endemska vrsta sušačka kupusina. Na ostrvu živi mnogo endemskih vrsta ptica i nekih životinja. More oko ostrva bogato je ribom, posebno plavom.

Sušac ima veoma blagu klimu.

Staro antičko ime ostrva bilo je Choasa, a srednjevekovno mletačko ime je Cazza.

Na Sušcu su pronađeni vredni arheološki ostaci, a naredna istraživanja više će reći o istoriji ovog ostrva. Pouzdano se zna da je ostrvo bilo naseljeno još u praistoriji. Otkriveno je da su ga praistorijski pomorci koristili na svojim putovanjima u početnoj i srednjoj fazi mlađeg kamenog doba. U starorimsko doba ostrvo beleži naseljenost i privrednu aktivnost.

Svetionik Sušac izgrađen je 1878. godine na najvišem južnom delu ostrva koji je izuzetno strm, a litice se obrušavaju u duboko i bistro more koje nakon bure ima providnost i do 30 m. Jugoistočna strana ostrva blago se spušta prema moru i obiluje lepim peščanim uvalama i stazama za šetnju. U uvali Duga na ovoj strani ostrva nalazi se mali betonski gat.

Kretanje broja stanovnika na Sušcu po podacima iz popisa od 1857-2001. godine

Zgrada svetionika nalazi se na visini od 100 m odakle se pruža pogled na beskrajnu pučinu. Sama zgrada je kamena jednospratnica koja ima dva četverokrevetna apartmana za potrebe turista. U blizini svetionika je pristanište za manje brodove.

Jedini stanovnici Sušca su svetioničari, ponekad na ostrvu boravi i pastir sa stadom ovaca koji na Sušac dolazi zbog specifične ispaše, zatim prolećni pčelari i ribari. Leti se broj stanovnika bitno povećava, jer su potomci nekadašnjih stanovnika postali ostrvski vikendaši. Po poslednjem popisu  registrovan je jedan stalni stanovnik, a prema popisu stanovništva iz 2001. godine ostrvo je bilo nenaseljeno. Najveći broj stanovnika zabeležio je popis 1953. godine – 24. U popisima posle toga zaključno sa 1991. godinom broj stanovnika se kretao od šest do deset.

Divlje, sakrivene uvalice sa istočne plitke strane ostrva idealna su mesta za kupanje. Do ovih uvalica od svetionika ima 30 do 50 minuta hoda uređenim puteljcima. Plaže su divlje i kamene, a na nekim delovima ostrva nije ni moguće pristupiti moru.

SUŠAC, OSTRVO IZGUBLJENIH  LJUBAVI

Pučinsko ostrvo Sušac se tokom vedrih dana uočava čim se isplovi iz perle Paklenih otoka. Posmatran iz smera Paklenih otoka, Sušac je jedino kopno između Viškog arhipelaga, sa desne strane, odnosno Korčule i Lastovskog arhipelaga sa leve strane. Ostrvo se geografski pruža u smeru sever-jug. Viši, severni deo ostrva, sa 239 m visokim vrhom Sušac, gusto je obrastao niskom mediteranskom vegetacijom, a sa južnim delom, na vrhu koga dominira kamena zgrada svetionika,  spojen je niskom prevlakom.

Pomorsko meteorološke prilike u širem akvatoriju ostrva Sušca su slične kao i kod ostalih pučinskih ostrva. Ostrvo je često pod udarom snažnih vetrova, a godišnje padavine su skromne (ispod 500 mm). Raspored retkih padavina je neujednačen, tako da su proleće, leto i jesen izrazito sušna godišnja doba. Krečnjačko porozno tlo ne zadržava vodu, tako da su se na Sušcu još u davna vremena gradili bazeni radi čuvanja kišnice. Danas je jedino područje gde se akumulira kišnica prevlaka duga par stotina metara južno od Veljeg Grka, iznad uvala Balun i Strmena. Na tom prostoru se nalazi nekoliko oštećenih lokava koje ribari nazivaju Jezera. Neke od njih je uništila Austrougarska kada je tu gradila vojne objekte za smeštaj  dalekometnih topova.

Sušac je na otvorenom moru, tako da čak i kada se isplovljava sa Paklenih otoka prema Sušcu po mirnom moru teško je pretpostaviti hoće li plovidba biti ugodna. Učestale su nagle promene vetrova i mrtvo more  kojeu akvatoriju Sušca stvara neprijatne i nepravilne talase.

Ribom bogato podmorje oduvek je  privlačilo  ribare i velike morske grabežljivce.

Ostrvo je danas nenaseljeno, ako se izuzmu profesionalne svetioničarske posade “Plovputa” koje se menjaju svakih mesec dana, kao i mala farma ovaca o kojoj brine Bračanin Goran Gospodnetić. Goranov otac Mate se na Sušcu naselio sa stadom od više stotina koza i ovaca još sedamdesetih godina XX veka. Mala farma oživi kada Goranu u posetu dođu porodica i prijatelji. Specifičnost ishrane ovaca na Sušcu, u kojoj preovladava mediteransko bilje, osigurala je posebnu aromu i kvalitet mesa, tako da se jagnjetina sa Sušca danas u gurmanskim krugovima smatra vrhunskim gastronomskim užitkom. Biljni svet na ostrvu je specifičan i različit od onoga na susednim ostrvima, na kojima suše nisu izražene kao na Sušcu. Snažni vetrovi koji duvaju tokom čitave godine polomili su vremenom sva viša stabla. Retka su se održala tek na  nadmorskoj  visini iznad 150 m, a na ostrvu preovlađuje grmolika listopadna šikara. U nižim predelima dominiraju grmovi ruzmarina, mleči i smrče, a takođe retke divlje masline, česmina i druge  biljne vrste karakteristične u južnodalmatinskoj makiji. Grmove hortikulturno oblikuju ovce i koze, čiji je uzgoj, uprkos nedostatku vode, konstanta od vremena prvih stanovnika na Sušcu. Smatra se da upravo zahvaljujući kozama i ovcama na Sušcu nikada nije bilo požara. Erozijom tla čitavo ostrvo je danas ispresecano stazama i puteljcima među raznolikom grmolikom vegetacijom. Šetajući tim puteljcima stiče se utisak botaničkog vrta. Kamene litice nad morem su obrasle grmovima kapara i žalfije, do kojih mogu samo vešti penjači.

Arheološki ostaci pronađeni na Sušcu potiču iz perioda 8000 godina unazad, još iz vremena  mlađeg kamenog doba. Delovi slomljenih kremenih alatki i danas se nalaze svuda po ostrvu. Prema pronađenim ostacima može se zaključiti da su se davni stanovnici Sušca pretežno hranili ovčjim i kozjim mesom, prilepcima i morskim puževima – ogrcima. Pronađene su i kosti sredozemne medvedice i morske vidre. Zanimljivo je da antički pisci ne spominju ostrvo Sušac, a Lastovski statut iz 1310. godine reguliše pravo ispaše stoke na ostrvu, koji se tada nazivao Susciac. U zapisima iz 1600. godine  spominje se da je ostrvo tada bio gusto obraslo šumom. Prema nalazima se može zaključiti da je na Sušcu u srednjem veku postojalo  manje naselje sa crkvom i grobljem. Sir Richard Francis Burton u svom radu iz 1879. godine spominje ruševine srednjevekovne tvrđave, verojatno gusarske, koja se nalazila na delu gde je danas svetionik. Najviše arheoloških ostataka do danas je pronađeno u uvali Portić, koja je i najsigurnije sidrište na ostrvu. Arheološka ekipa tu je locirala ostatke rustične vile sa cisternom koja se i danas koristi i oštećene crkvice Sv. Marije. U  razdoblju između dva svetska rata, kada je Sušac zajedno sa Lastovom pripadao  Italiji, bila su vršena prva arheološka iskopavanja. Italija je u tom razdoblju izgradila osmatračnicu i manju kasarnu na najvišem, severnom, ostrvskom vrhu.

Zbog ribljeg bogatstva u akvatoriju Sušca su bili česti sukobi. Ostao je zabeležen dugogodišnji spor između Mletačke i Dubrovačke republike, vezano za prava ribarenja Komižana i Lastovaca. Tada se najviše lovila srdela koja se solila u drvenim sudovima. Ribarske družine su dan provodile u uvali Portić, a noći loveći ribu oko ostrva. Bilo je i oružanih sukoba ribarskih družina. Tako je ostalo zabeleženo hapšenje 17 Lastovaca koje su izvršili Mlečani  zbog toga što su pucali na Komižane, ne dopuštajući im ribolov u akvatoriju ostrva. Lastovci su sprečavali i hvarskim ribarima da love oko ostrva, pa su vlasti sve češće ribolov regulisale utvrđenim redosledom korišćenja ribarskih pošti. Za nepridržavanje propisa bile su propisane višegodišnje kazne veslanja u okovima. No, ni tako strogi propisi nisu smanjili broj sukoba ribarskih družina, jer su Lastovci  na ostrvu držali stoku i branili su  drugima da seku šumu. Čak i boravak u uvali Portić bio je regulisan na način da su se istočnom stranom uvale koristili lastovski, a zapadnom viški ribari.

U periodu nakon II svetskog rata, na Sušcu se nalazila vojna predstraža JNA. Tada nije bilo dozvoljeno pristajanje na ostrvo ni zadržavanje u njegovom akvatoriju. Krajem pedesetih godina vojna jedinica je povučena, a na ostrvu su ostali samo svetioničari, koji su tu živeli sa svojim porodicama. 

Sušac je uprkos svojoj veličini danas nenaseljeno ostrvo, mada je nekada na njemu povremeno živela zajednica od tristotinjak ljudi, koji su se bavili ribarstvom i stočarstvom. Evidentirani arheološki ostaci na ostrvu su pronađeni zahvaljujući entuzijazmu arheologa. Sva nalazišta su danas obeležena, a iskopavanja će se nastaviti u skorijoj budućnosti. Danas se tokom turističke sezone u akvatoriju ostrva susreću nautičari i ribari, koji nestaju na najavu promene vremena, jer loše vreme sa učestalim nepogodama zna potrajati više dana. Tada nije moguće pristati uz ostrvo, a ni svetioničari ne mogu porinuti svoj čamac u more.

Svetionik Sušac izgrađen je 1878. godine na najvišem vrhu južnog dela ostrva. Kamena jednospratnica sa kulom na sredini objekta, nalazi se na maloj zaravni koja se nalazi na 82 m nadmorske visine. Izgradnja svetionika bila je višemesečni mukotrpan posao, a  kameni blokovi su se ručno prenosili od malog izgrađenog pristaništa, u uvali najbližoj svetioniku, gde su dovoženi iz bračkih kamenoloma. U prizemlju zgrade svetionika su stanovi svetioničara, a na spratu su tokom 2000. godine uređena dva potpuno opremljena dvosobna komforna turistička apartmana sa pogledom na visoke loitice ispod svetionika. Svetionik ima sopstvenu cisternu, a električnu energiju obezbeđuju sunčevi kolektori sa akumulatorskim baterijama. Svetionik je preuređen za prihvat turista 2000. godine i prepoznat je kao jedna od posebno poželjnih odredišta robinzonskog turizma na Jadranu. Transfer za goste je osiguran gliserom Plovputa sa Korčule.

Severni, viši, deo ostrva obrastao je mediteranskom crnogoricom, a puteljci koje je nekada koristila vojska do svojih položaja, danas su potpuno zarasli u grmlje i rastinje. Na ostrvu se gnezde brojne vrste ptica, a njihove kolonije su posebno brojne u jesen i proleće kada se tu odmaraju pre i nakon dugih putovanja u južne krajeve. Od grabljivica su najzanimljiviji sokolovi, koji se prepoznaju po hitrom poniranju i glasnom kliktanju.

Veći deo obale je nepristupačan sa morske strane zbog strmih litica. Litice su posebno fascinantne na severnoj i južnoj obali ostrva. Na tim delovima se nastavljaju i poniru duboko u more. Nakon  bure,  prozirnost mora oko ostrva je veća od 30 m. Tokom tih dana pravi je doživljaj sa litica iznad mora posmatrati plavetnilo sa senkama zubaca koji promiču pred delfinima, a ponekad se uoči i hitra senka morskog psa. Podmorski zidovi Sušca obrasli su različitim algama. Raznolika morska fauna zadržava se na nešto većim dubinama gde je temperatura mora konstantna tokom cele godine. Zbog stabilnih podmorskih mikroklimatskih prilika riba se na tim područjima stalno zadržava. Osim zubaca česte vrste u podmorju su šarag, fratar, škarpina, kavala i tabinja, a na nešto većim dubinama i šampjer, a od velikih rakova rakovica, jastog i hlap. U procepima su ugori i murine, čija su staništa najgušća sa zapadne strane ostrva.

U istraživanje podmorja ostrva Sušca polazimo iz uvale severno od jugoistočnog rta Gradeška. Tu je malo betonsko pristanište i istezalište za čamac svetioničara. Već pri prvom zaronu na toj poziciji podmorje Sušca fascinira lepotom i koloritom podmorskih pejzaža, gusto obraslim dnom, kao i mnoštvom procepa i malih pećina. Bistro more lako će zavarati u vezi dubine. Mnogi su podvodni ribolovci u podmorju Sušca ulovili svoje trofeje. Podmorje pučinskog ostrva Sušca je pojedinih dana prava pustinja, a možda je već sledećeg dana pravi akvarijum.

Konfiguracija podmorja je vrlo raznolika. Pliće pozicije su uzduž niskih kamenih rtova sa istočne, zaklonjene strane ostrva. Ovo područje se prostire od rta Gradeška do uvale Dol. Morsko dno na tom području blago ponire u smeru jugoistoka. Dalje od obalnog ruba dubine su do tridesetak metara. Veće dubine su tek nakon prvog podmorskog praga. Na gusto obraslom morskom dnu se smenjuju uski kameni procepi i odroni. Dalje od isturenih ostrvskih rtova mnoštvo je pozicija na kojima se zadržava zubatac od aprila do oktobra, kada se povlači na dublje pozicije pod južnim liticama ostrva. U priobalnom delu se susreću salpe i picevi, a u proleće su česti i šargi.

2001. godine u rano proleće svetioničari su posmatrali velikog morskog psa koji je lovio šarge po usecima u obali. Prema svedočanstvu službujućeg svetioničara na Sušcu, morski pas veći od tri metra je toga jutra obišao sve plitke uvalice duž istočne obale ostrva. Ponekad se može primetiti i tuna dok progoni jata gofova.

Roneći dalje od uvale Dol, prema severnoj strani Sušca i rtu Na Žene, konfiguracija podmorja se bitno menja. Dubine mora neposredno uz obalu su znatno veće, a sve se češće nailazi i na velike kamene gromade u podmorju. Pod velikim stenama moguć je susret sa kirnjom, a najčešća riba je tabinja. Tokom jeseni na ova područja dolazi i škarpina. Iza rta Na Žene, pred očima se otvara prekrasna panorama severne strane ostrva. Na tom delu se nalazi i velika pećina, delom pod morem, zaklonjena visokim kamenim svodom. U nju se može ući kroz podmorski otvor u klisurama, ili se spustiti kroz okno na plafonu svoda pećine. Podmorski otvor se nalazi na dubini od petnaestak metara.  Litice koje opasuju ovo morsko jezero visoke su tridesetak metara. Podmorski ulaz u jezero ostavlja utisak monumentalne kamene pećine koja se otvara kao tunel pred roniocem. Vrh svoda podmorskog  prolaza je 9 m ispod morske površinom, a dno je na 25 m dubine. Pećina je potpuno mračna i tek se nakon dvadesetak metara ronjenja kroz mrak može primijetiti slaba svetlost osvetljenog prolaza kroz koji se može uroniti u jezero. Dublje u pećini postoji još jedan prolaz u jezero, ali na većoj dubini. Zaron u jezero je zanimljiv radi fotografisanja sredinom dana, kada sunčeva svetlost kroz otvor na svodu obasja velelepnu morsku pećinu.

Dalje u pravcu zapada, dno se strmo ruši, a salpe, picevi i po neki manji gof susreću se ispod same morske površine, dok plivaju uz obalu. Litice dominiraju i na zapadnoj obali ostrva, ali su tu dubine uz obalu manje zahtevne, a mnogo je obraslih podmorskih odrona u čijim se lavirintima skriva šarag i trlja, a moguće je naići i na neobičnu vrstu morskog ježa izuzetno dugih bodlji. Odroni obrasli morskim cvetnicama privlače mnoštvo riba koje se tu hrane. Među stenama je čest stanovnik i murina. Trlje se skrivaju na najgušće obraslim delovima, a pri dnu podmorskih odrona drže se škarpine, kirnje i ugori. Odroni na nekim delovima završavaju morskim ponorima, uz čije ivice se susreće gof i palamida. Veće odvaljene stene, neposredno pod obalom su gole, a po ponašanju  ušata se može zaključiti da se i tu često iz dubine zaleću veći morski predatori. Čitava zapadna obala i podmorje Sušca slične su konfiguracije, a odroni su sve ređi južno od Bile ponte do južnog rta Sušca – rta Kanule. Na ovom potezu smenjuju se duboki podmorski rtovi koji na nekim mestima završavaju šupljikavim gromadama. Na tim pozicijama se mogu sresti tabinje kapitalnih dimenzija, duže od 60 cm, težine i do 4 kg. Kada se takav primerak primieti u procepu u prvi čas se pomisli da se radi o kirnji.

Podmorje sa južne strane ostrva posebno je atraktivno, a ronjenje je istinski užitak kada nema vetra, a more je bistro. Modri ponori počinju neposredno pod obalom ostrva, a na retkim mestima se iz dubine podižu kameni tornjevi oko kojih je moguće sresti mnoge riblje vrste. Jata šargi i kantara slobodno plivaju u plavetnilu, a spuštanjem niz zidove može se naići i na kirnje dok zamiču prema dubini.

Litica pod svjetionikom, Trišćavac, nastavlja se u podmorju strmim grebenom u kome se nalazi duboki usek koji se spušta 25 m duboko. Usek je različite širine od 1,5 do 2,5 m. Greben na kome je usek gusto je obrastao podmorskim cvetnicama, a posebno su upečatljive crvene i žute gorgonije koje rastu u pravim podmorskim šumama. Uz ovaj usek redovno se mogu sresti zubatac i kirnja. Ove veličanstvene ribe tek će na trenutak dozvoliti da se ulove objektivom kamere ili foto aparata, a potom će strelovito nestati u plavetnilu.

Podmorski bezdan pod Trišćavcem oduvek je privlačio i izazivao ronioce da zarone niz njegov zid. Neki od njih su, na žalost, zauvek ostali u ovom modrom bezdanu. Sredinom sedamdesetih godina XX veka trojica vrhunski pripremljenih vojnih ronilaca zaronili su na ovoj poziciji sa kiseonikom želeći iskušati krajnju granicu koju mogu doseći. Uprkos izuzetnom riziku bili su  previše sigurni u sebe. Jedan od njih prekinuo je zaron na vreme i uspeo je da se vrati na površinu. Tela druge dvojice  nikada nisu pronađena. Na ovaj nesrećni događaj danas podseća uklesana spomen ploča u steni litice Trišćavac.

Bogatstvo i raznolikost  flore i faune u podmorju Sušca čini ga posebnim i u odnosu na obližnji arhipelag ostrva Lastova. Hobotnice, sipe, šargi, pici, komarče, zubaci, škarpine, kavale, tabinje, kirnje i druge vrste se mogu sresti u akvatoriju ovog ostrva. Šume crvenih, žutih i višebojnih gorgonija nestvarnom igrom boja upotpunjavaju utisak jedinstvenih podmorskih vrtova. U kasnu jesen i tokom zimskih meseci obalama Sušca se približavaju lignje, a za njima dolaze velike pelagijske vrste koje se određeno vreme zadržavaju pod strmim liticama ostrva.

Duge zvezdane noći koje odzvanjaju lomljavom talasa, duboko pod liticama Sušca beleže trenutke u večnosti kod svakog putnika namernika na ovom udaljenom pučinskom ostrvu, koji se odvaži tu i prenoćiti. Sigurno sidrište na Sušcu su leti, kada je stabilno vreme, plitke uvale na istočnoj obali ostrva.

Uz ostrvo Sušac vezane su mnoge priče i legende. Jedna od njih ispričana je i u filmu Ujed anđela, o neobičnom boemu koji je jedrilicom obilazio pučinska ostrva, zavodio žene svetioničara i davio ih u ljubavnom zanosu. Istinita je priča o dvojici podvodnih ribolovaca iz Splita koji su se nakon ribolova, tokom noći, vraćali od Sušca prema Paklenim otocima. Na smenu su upravljali sporim brodićem. Kada se, nakon par sati odmora, kolega izvukao iz kabine, za kormilom nije našao prijatelja. Angažovana je potraga, ali tijelo nestaloga nije pronađeno. 

Zanimljiva je i priča jednog podvodnog ribolovca, koji se zatekao u podvodnom ribolovu na Sušcu  kada je veliki zemljotres pogodio Crnogorsko primorje. Prema njegovom svedočanstvu tokom tog jutra, par sati prije potresa, riba je naprosto nestala iz podmorja Sušca. Sve je pod morem izgledalo ukleto, kao nakon nuklearne katastrofe. Utisak je pojačavala i grobna tišina jer je more bilo potpuno mirno, bez najmanjeg talasa, što je za Sušac retkost. Tada se začula iznenadna udaljena grmljavina, kao da je pod morem u dno udarilo neko veliko nebesko telo. Nakon toga usledio je snažni plimni talas (cunami), koji je iznenađenog ribolovca odbacio prema obali, a nakon toga ga je povukao u dubinu. Sreća i iskustvo su ga spasili od davljenja. 

Jednom drugom prilikom uz istočnu obalu Sušca u širini od nekoliko metara i visini od blizu 1 m pod morem se nakupila neverovatna količina meduza, ostavljajući utisak kao da se po njima može prošetati do obale.

Ljubavna  legenda sa Sušca priča o muškarcu i ženi, čija se ljubav rasplamsala prilikom njihovog susreta na ovom svetioniku. Budućnost im je već bila zapisana, jer je ona bila pred udajom za drugog muškarca, a on je već odavno bio oženjen. Osećanja koja su ih preplavila bila su toliko intenzivna, da su u delirijumu ljubavi i zanosa zbog nemogućnosti da zauvek ostanu zajedno, poželeli okončati život skokom sa vrha litice kod svetionika.

Te i druge priče Sušac i njegovi svetioničari  prepričavaju namernicima, dok sede u staroj  konobi  uz kamin, a na gradelama se peče sveže ulovljena riba. Kada se pođe na počinak zvuci u dugim i pustim hodnicima velike zgrade svetionika utihnu. Tada bi trebalo odškrinuti teške drvene kapke na prozorima, i možda će se u huku mora koje se lomi pod liticom razaznati nečiji plač. Ko plače, teško je reći. Odakle se jecaji čuju, ne može se tačno utvrditi. I dok se razmišlja o tome čuje li se stvarno plač ili se to samo pričinjava, tone se u duboki san, u dalekoj nestvarnoj pučinskoj oazi, na Sušcu, ostrvu  izgubljenih ljubavi.