Speces (grčki: Σπέτσες) je tiho i zeleno ostrvo pogodno za opuštajući odmor. Šezdesetih i sedamdesetih godina bio je najpoznatije kosmopolitsko ostrvo Grčke, koga su posećivali poznati Grci i strani umetnici.
Speces je ostrvo pokriveno borovom šumom sa samo jednim naseljem, u kome su u XVIII veku izgrađene neke od najlepših vila u italijanskom stilu. Veći deo ostrva je nenaseljen i odlična je prilika za one koji vole da istražuju divljinu i nepoznate predele. Na ovom zelenom ostrvu se nalazi jedno od najstarijih brodogradilišta u celoj Grčkoj. Morske uvale okružene stenama su odlična prilika za ronjenje. Ovo ostrvo garantuje dobar provod za celu porodicu.
Geografija
Speces ponekad smatraju delom Saronskih ostrva, a ponekad ga ne smatraju. Razlog je u tome, što se Speces ne nalazi u Saronskom zalivu, već nešto južnije blizu Argolijskog zaliva.
Sa 22,2 km2 površine, Speces je nešto manji od Porosa, pa tako među Saronskim ostrvima zauzima peto mesto po površini. U pravcu severozapad-jugoistok rastojanje iznosi oko 7 km, dok je najveća širina ostrva oko 4 km. Speces je dosta udaljen od ostalih Saronskih ostrva, a najbliže veće ostrvo je Hidra, udaljeno oko 18 km prema istoku. Do kopna (Peloponez) je najkraće rastojanje 2200 m.
Ostrvo je slabo razuđene obale sa nekoliko malih zaliva sa skrivenim plažama. Dužina obale je svega 25 km, pa je koeficijent razuđenosti samo 1,50.
Speces je brdovito ostrvo, sa najvišim vrhom koji dostiže 274 m.
Klima na Specesu je sredozemna. I zelenilo je osobeno za ovu klimu.
Istorija
Istorija Specesa datira još od 2500. godine p.n.e. U doba Mikenske civilizacije Speces je bio “živo” ostrvo za taj deo Grčke. U doba stare Grčke zahvaljujući dobrom položaju Speces je bio “učesnik” svih važnih događaja. Tokom Peloponeskog rata kamene osmatračnice su sagrađene na mestima Prophet Zogeria i Elkias. U vreme rane Viznatije česti napadi gusara doveli su do novog nazadovanja ostrva. Posle osvajanja Carigrada od strane krstaša 1204. godine, Speces je bio pod vlašću Zapada sve do XVI veka. Tada ostrvo osvajaju Turci i pod njima ostaje vekovima uz kratku vlast Mlečana krajem XVII veka.
Tokom XVIII veka mnogi hrišćanski Albanci su se sklonili na ostrvo kako bi izbegli turski progon. Ove izbeglice su osnovale staro selo Spetses. Tokom rusko-turskog rata (1768-1774) moćni trgovački brodovi Specesa su korišćeni u borbi protiv Turaka. U znak odmazde Turci su uništili jedino selo na ostrvu i Speces je ostao potpuno pust godinama. 1774. godine Speces je ponovo okupiran, ali nakon Kučukkainardžijskog mira (1774) kojim je dozvoljeno slobodno kretanje ruskih brodova u Mediteranu, Speces je procvetao u pomorskim ekonomskim aktivnostima. Kada je 1821. godine izbila grčka revolucija, Speces je bio prvo ostrvo koje je podiglo zastavu revolucije.
Novi procvat Specesa dešava se obrazovanjem savremene Grčke 1830. godine i posle desetogodišnjeg ratovanja sa Turcima, kada su stanovnici Specesa bili veoma uključeni u grčki ustanak. Proglašavanjem obližnje Atine za novu prestonicu Speces se počinje razvijati, ali to ipak nije sprečilo iseljavanje mnogobrojnog stanovništva sa ostrva. Posle Drugog svetskog rata razvojem i prenaseljavanjem ne tako daleke Atine ostrvo postaje mesto vikend turizma Atinjana, što je dalo novi podstrek za razvoj.
Stanovništvo
Ostrvo je sada jedinstvena opština, bez unutrašnjih granica. Poslednji popis iz 2011. godine zabeležio je 4.027 stanovnika, od čega samo 26 stanovnika ne živi u gradu Spetses. Stanovnici su još popisani u naseljima Agioi Anargyroi (18), Ligoneri (4) i Kaouzounos (4). Opštini Speces pripadaju i nenaseljena ostrva Spetsopoula, Falkonera i Velopoula.
Na ostrvu ima mnogo praznih i napuštenih kuća. Razlog je verovatno leži u tome što su cene nekretnina astronomske. Napušteni objekat na malom placu često košta milion evra. Mnogi autohtoni stanovnici Specesa su zaključili da nisu u stanju sebi da priušte život na ostrvu i potražili su povoljniji smeštaj na drugim mestima u Grčkoj. Stanovništvo se polako smanjuje jer sve više starosedelaca dolazi do zaključka da je na ostrvu teško pronaći posao tokom cele godine.
Privreda
Šezdesetih i sedamdesetih godina XX veka ostrvo je privlačilo veliki broj bogatih grčkih turista iz Atine i drugih gradova, koji su posedovali vile ili živeli na velikim jahtama u luci. Neki su imali decu koja su pohađala školu Anargirios. Iako je bilo nekoliko hotela, turisti su obično boravili u namenski izgrađenim vikendicama. Od osamdesetih godina počinje dolazak turista iz severne Evrope, posebno iz Velike Britanije, koji su bili privučeni niskim cenama.
Paket aranžmani za Speces su bili u opadanju i konačno su prestali tokom devedesetih godina XX veka; danas na ostrvu letuje uglavnom bogatija klijentela i uglavnom su to Grci.
Saobraćaj
Iz luke Pirej
Iz luke Pirej katamarani i “leteći delfini” polaze za Speces na svaka 2-3 sata u periodu od 08:00-08:30 do 18:00-19:00 sati, u zavisnosti od doba godine. Vožnja traje oko dva sata, a cena karte je oko 35 €.
Iz luke Kosta na Peloponezu
Trajekt polazi iz luke Kosta četiri puta dnevno, a polasci su u 8:00, 10:30, 13:20 i 17:00 sati.
U obrnutom smeru trajekt polazi u 7:15, 10:00, 13:00 i 16:30 sati.
Takođe iz luke Kosta postoje taksi brodići za Speces.
Kolima
Mogući pravci:
Iz Atine ili centralne i severne Grčke, potrebno je preći Korintski kanal, krenuti putem za Epidaurus, proći kroz naselja Kranidi i Porto-Heli i doći do malog poluostrva Kosta. Postoji i autobuska linija od Atine do luke Kosta.
Kada se dolazi iz Peloponeza, do Koste se dolazi preko naselja Nafplio (Nauplia) i Ligourio, koristeći autoput Patras – Korint. Može se koristiti i autobuska linija Nafplio – Kranidi – Kosta.
Slično kao i na Hidri i na Specesu nije dozvoljena upotreba privatnih automobila, dok upotreba drugih vrsta vozila, kao što su motori, zavisi od opštinskih i prefekturnih pravila, o čemu je potrebno informisati se na vreme.
Umesto automobilima, transport se obavlja peške, kočijama koje vuku konji, biciklima, mopedima i motorima. U gradu je dozvoljen saobraćaj samo taksi i dostavnim vozilima. Gradski autobusi prevoze do plaža koje su dalje od grada, kao što su Zogeria, Agioi Anargiroi i Agia Paraskevi.
Znamenitosti
Crkva Panagia Armata je lepa crkva posvećena pobedi nad turskom flotom. Na tom mestu se svakog septembra priređuje festival Armata. Crkva se nalazi u staroj luci.
Muzej Spetses se nalazi u vili koja je pripadala nekom trgovcu iz XIX veka. Izloženi su neki važni artefakti iz istorije Specesa.
Pećina Bekiris je očaravajuća sa peščanom plažom u unutrašnjosti. Do pećine se teško dolazi, ali je moguće brodom. Nalazi se odmah pored plaže Agioi Anargiroi.
Manastir Agioi Pantes je izgrađen na vrhu brda i odatle se pruža odličan pogled na grad. Na groblju pored manastira su sahranjene mnoge važne lokalne ličnosti.
Bouboulina Museum (na slici) je kuća u kojoj je nekada živela jedina žena admiral u istoriji mornarice (Laskarina Bouboulina, 1771-1825). Zdanje staro 300 godina nekada je pripadalo nacionalnoj heroini. Vredi ga posetiti, ako ne zbog bogate zbirke ličnih predmeta i nameštaja heroine, onda zbog firentinskog plafona urađenog od drveta u salonu. Spomenik posvećen Laskarini Bouboulini je na naslovnoj strani.
Noćni život
Na Specesu je bogat noćni život sa barovima, diskotekama i buzuki klubovima od dela grada koji se zove Dapia do Stare luke i Agia Marine, pa čak i na udaljenim plažama. Najbolje je početi sa večerom u nekom restoranu ili lokalnoj tradicionalnoj taverni, a potom krenuti u provod do ranih jutarnjih sati u nekom od desetine barova.
PLAŽE
Iako je po površini malo ostrvo, Speces ima mnogo plaža i malih zaliva duž obale. Pristup do njih je moguć pešice, biciklom, lokalnim autobusom, taksijem, taksi brodićem i na drugi način, pošto je upotreba privatnih automobila zabranjena.
Plaže najbliže gradu Speces su: Agios Mamas u centru grada, Kaiki i Agia Marina.
Kaiki (College, Sxoles):
Lokacija: 2,5 km severozapadno od grada.
Opis: Kaiki je najpopularnija plaža u neposrednoj blizini grada. Delimično je uređena i ima bar u letnjem periodu.
Scholes ili Kaiki je velika plaža koja je dobila ime po tome što se nalazi u neposrednoj blizini koledža Anargyrios (trenutno se tu nalazi Turističko odeljenje Tehnološkog instituta iz Pireja), dok je alternativni naziv Kaiki dobila po baru koji se nalazi na plaži. Smeštena je na severoistočnoj obali, u blizini grada, na 15-20 minuta hoda od centra. Plaža je uređena sa suncobranima, ležaljkama i zabavom na vodi. Plaža je peščano-šljunkovita, smeštena u prelepom prirodnom pejzažu sa pogledom na Porto Heli na Peloponezu. Na samoj plaži se nalazi bar “Kaiki”, a u blizini su taverne i sobe za najam. Do plaže je moguće doći svim vidovima lokalnog prevoza.
Agios Mamas (Gradska plaža):
Lokacija: 500 m od centra grada.
Opis: Agios Mamas je glavna gradska plaža, veoma blizu nove luke. Delimično je uređena sa ležaljkama i suncobranima. Taverne sa svežom ribom poređene su oko ove šljunkovite plaže.
Plaža se nalazi u samom gradu, pored glavne luke. Naziv Agios Mamas dobila je po crkvi koja se nalazi u blizini. Plaža je pretežno šljunkovita, sa malo peska, a plava voda je plitka i pogodna za plivanje. Tokom sezone dobro je posećena zbog lokacije i prirodne lepote, a gužva nastaje zbog malih dimenzija plaže.
Odmah do plaže se nalazi sve što je potrebno: barovi, taverne, smeštajni kapaciteti, mini marketi i još mnogo toga. Bez obzira da li neko uživa u velikoj gužvi ili ne, sigurno će se naći na ovoj plaži u nekom trenutku boravka na ostrvu.
Agia Marina (Paradise, Paradisos):
Lokacija: 2 km jugoistočno od grada.
Opis: Ova mala plaža je uređena sa ležaljkama, suncobranima i ponudom zabave na vodi. Do plaže se može doći autobusom ili brodom.
Agia Marina je najpopularnija plaža na ostrvu, a zbog blizine grada na plaži je prilična gužva, posebno u špicu sezone. Gleda na istoimenu malu kapelu, okrečenu u roze i belu boju. Plaža je okružena palmama, borovima i čempresima. Ovu plažu još zovu Paradise ili Paradisos na grčkom.
Do plaže se može doći lokalnim autobusom, taksi brodićem, pa čak i pešice. Plaža je peščana, mestimično sa šljunkom duž obale. Tu je i bar na plaži, dok se taverne nalaze u blizini.
Nedaleko od plaže vršena su iskopavanja i pronađeni su svakodnevni predmeti i delovi utvrđenih zidina koji datiraju iz ranog bronzanog doba, što predstavlja najstarije dokaze ljudskog života na ostrvu.
Kouzounos:
Lokacija: 3 km južno od grada.
Opis: Kouzounos je jedan od najmirnijih plaža na ostrvu Speces i nalazi se na jugoistočnoj obali sa pogledom na ostrvo Specopula.
Ova plaža je zaštićena je malim poluostrvom. Ambijent na plaži inspiriše na potpuno opuštanje dok se leži na sitnim šarenim kamenčićima ili pliva u kristalnoj vodi. Iako prilično miran i ne mnogo posećena, do plaže Kouzounos je lako doći lokalnim autobusom.
Xylokeriza (Xilokeriza):
Lokacija: 8 km jugozapadno od grada.
Opis: Smeštena na južnoj obali ostrva, Xilokeriza je lepa peščana plaža, okružena bujnim zelenilom. To je lepo mesto za opuštanje.
Xylokeriza se nalazi u prekrasnom zalivu na južnoj obali Specesa. Do plaže se može doći taksi brodićem. Plaža je peščano-šljunkovita, a na licu mesta je i taverna. Xilokeriza je netaknuta i jedna od manje uređenih plaža na ostrvu. Takođe je jedna od najmirnih plaža, a tokom leta se mogu pronaći ležaljke i suncobrani. Smaragdna voda i svetla boja obale u kombinaciji sa tišinom i mirom čine plažu Xilokeriza mestom koje ne bi trebalo propustiti!
Agioi Anargiroi (Agii Anargiri):
Lokacija: 11 km zapadno od grada.
Opis: Ovo je jedna od najpopularnijih plaža na ostrvu. Nekoliko hotela se nalazi u oblasti oko plaže. Pešačka staza od ove plaže vodi do neverovatne pećine Bekiri.
Plaža je u istoimenom seocetu (već je gore rečeno da broji 18 stanovnika). Smeštena usred borove šume, plaža nudi jedinstvenu prirodnu lepotu. Ujedno je najveća plaža na ostrvu, dugačka 300 m.
Plaža je takođe jedna od najuređenijih na ostrvu sa peskom, šljunkom i dubokom vodom, što je čini idealnom za ljubitelje zabave na vodi.
Različite taverne se nalaze u blizini plaže, do koje se vrlo lako dolazi lokalnim autobusom ili taksi brodićem.
Agia Paraskevi:
Lokacija: 13 km zapadno od grada.
Opis: Ovo je prilično izolovana plaža na zapadnoj strani ostrva sa mekanim peskom i kristalnom vodom.
Obala Specesa je prošarana velikim brojem plaža izuzetne prirodne lepote sa kristalno čistom vodom. Plaža Agia Paraskevi, na zapadnom delu ostrva, divna je uvala okružena borovom šumom koju zapljuskuje plavo-zelena voda. U odnosu na plažu Agioi Anargiroi nalazi se 2 km severnije.
Dužina plaže je oko 150 m. Plaža je peščano-šljunkovita, uređena je i ima ponudu zabave na vodi. Borova šuma nudi prirodni hlad, a tu je i snek bar.
Plaža Agia Paraskevi jedna je od najpopularnijih plaža na ostrvu i privlači turiste zbog prelepih boja i sadržaja koje nudi. Agia Paraskevi je lako dostupna lokalnim autobusom i taksi brodićima.
Plaža je dobila ime po istoimenoj crkvici koja je udaljena nekoliko metara od obale.
Zogheria (Zogeria, Zocheria):
Lokacija: 11 km severozapadno od grada.
Opis: Zogeria je izolovana plaža na severnoj obali ostrva. U belo okrečena crkvica Agios Georgios se nalazi na plaži.
Plaža je smeštena između dva poluostrva u prirodnom zalivu, koji je okružen borovom šumom i nudi prirodni hlad i magičan krajolik. Plaža je sa peskom i šljunkom, a more je duboko i čisto. Do plaže se može doći peške po zemljanom putu, ali najlakši način da se dođe do ovog rajskog mesta je korišćenje taksi brodića.
Za meštane je Zogeria najlepša plaža na Specesu i nijedna druga plaža joj nije nije ravna. Pesak, kamenje i šljunak okružuju zaliv i spuštaju se do duboke safirne vode.
Iznad plaže se nalazi taverna.
Vrelos (Vrellos, Vrellou, Paradise):
Lokacija: 6 km severozapadno od grada.
Opis: Vrellos je duga peščana plaža na krajnjoj severnoj tački ostrva. Do plaže se može doći brodom ili autobusom.
Vrellos je mala plaža koja se odlikuje prelepom peščano-šljunkovitom obalom, okruženoj gustom borovom šumom. I ova plaža je poznata je pod nazivom Paradise (Raj).
Do ovog predivnog mesta lako je doći putem ili taksi brodićem. Sa ove plaže se može prošetati kroz borovu šumu do crkvice Profitis Elias koja se nalazi na najvišoj tački ostrva, na nadmorskoj visini od 248 m i sa tog mesta uživati u veličanstvenom pogledu.
Ligoneri:
Lokacija: 4 km severozapadno od grada.
Opis: Ligoneri je mala uvala nedaleko od grada i iako je do nje prilično lako doći iznenađujuće je tiha i mirna.
Plaža Ligoneri ima čistu i providnu azurnu vodu, nešto stabala bora za prirodni hlad i šareni šljunak. Trebalo bi je posetiti!
Specopula (grčki Σπετσοπούλα) je ostrvo koje se nalazi jugoistočno od Specesa, od koga je razdvojena kanalom širine 650 m. Udaljena je od Atine oko 90 km vazdušnom linijom. Površina Specopule je oko 2 km2. Kao i Speces, prostire se u pravcu severozapad-jugoistok. Dužina ostrva je oko 2,4 km, a najveća širina je 1 km.
Prema popisu 2011. godine ostrvo je nenaseljeno, ali su prethodni popisi 2001. i 1991. godine zabeležili 8, odnosno 11 stanovnika.
Drevni naziv ostrva je Aristera i zabeležio ga je grčki putnik i geograf Pausanias. Ostrvo je sadašnje ime dobilo po obližnjem Specesu i znači Mali Speces. 1962. godine ostrvo je kupio grčki brodovlasnik i magnat Stavros Niarchos. Specopula je povezan sa smrću Eugenije Livanos, bivše supruge Stavrosa Niarchosa, koja je pronađena mrtva na ostrvu 4. maja 1970. godine. Danas je ostrvo u vlasništvu potomaka Stavrosa Niarchosa, a često ga posećuju ljudi iz visokog društva, prijatelji porodice Niarchos.