Sikinos je jedno od netaknutih ostrva Kiklada, koje posetioca neodoljivo vraća u pedesete godine dvadesetog veka. Tu posetilac stiče utisak da je kročio u vremeplov, jer sve izgleda kao da je vreme stalo i da se ništa nije promenilo. Malo je stalnih stanovnika na Sikinosu, stoga ne bi trebalo očekivati luksuzne turističke objekte ili buran noćni život. To je razlog što ostrvo privlači turiste koji žele da provedu odmor u mirnoj atmosferi, bez gužve karakteristične za moderne turističke centre. Stanovnici Sikinosa vode miran život, koji modernizam nije promenio. Oni sa naporom pričaju engleski, ali pokazuju toplotu i gostoprimstvo prema turistima koji se iskrcaju na njihovo ostrvo.
Geografija
Sikinos (grčki Σίκινος) se nalazi između ostrva Iosa (nalazi se 6 km istočno) i Folegandrosa (10 km zapadno). Santorini prema jugu i Paros prema severu su udaljeni oko 30 km. Pirej je udaljen 102 milje. Ostrvo je izduženog oblika u smeru jugozapad-severoistok, dužine 14 km, a najveća širina iznosi 5 km. Pripada regionalnoj jedinici Santorini (Tira).
Površina Sikinosa je 41,7 km2 i ima obalu dužine 40 km. Među Kikladima Sikinos je po površini petnaesto ostrvo, ali znatno je manje od prethodnog ostrva na toj listi, a to je Sifnos sa 74 km2 površine. Ostrvo je slabo razuđeno i izrazito planinsko. Sikinos ima manji koeficijent razuđenosti (1,79) od svih ostrva Kiklada koja su veća od njega. To znači da gotovo nema zaliva.
Okolna manja ostrva su nenaseljena: Avoladonisi je zapadno, dok su Kardiotissa (udaljena 2,6 km i najveće okolno ostrvo), Kalogeros i Karavos jugozapadno sa mnogo podvodnih stena.
Glavne planine ostrva su Troulos (553 m), Agios Mamas (549 m), Agia Marina (450 m) i takozvana “Froudi tou Manastirou” (350 m) na kojoj se nalazi manastir Chryssopigi.
Glavni zaliv, koji je takođe i luka ostrva, je Alopronia. Taj zaliv su stariji istraživači zvali San Bournia, po katoličkom misionaru, koji je takođe bio i lekar. Ovaj naziv se pojavljuje na starim kartama. Pored naselja Alopronia postoji još samo jedno naselje na ostrvu, a to je Sikinos ili Chora.
Sikinos izgleda potpuno suprotno u odnosu na okolna ostrva, kao što je Ios, u biti je mirno i relativno manje razvijeno ostrvo. U naseljima Alopronia i Chora hoteli i apartmani nude udoban smeštaj za posetioce ostrva.
Nekoliko ruševina iz ranijeg perioda je ostalo na ostrvu, mada je do nekih prilično teško doći.
Skoro celo ostrvo je pokriveno terasama (na slici), koje su nekada korišćene za ekstenzivnu poljoprivredu. Danas se od malobrojnog stanovništva samo još nekolicina bavi poljoprivredom i uglavnom su zavisni od državnih subvencija.
Jedna od glavnih karakteristika Sikinosa su crkve, ima ih ukupno 61. Postoji šest vizantijskih crkava sa freskama iz XIII i XIV veka. To su Agios Nikolaos, Panagia (blizu Alopronije), Hrista ili Metamorfozis i Agios Stefanos (obe blizu Chore), Agia Anna i Agios Georgios (blizu lokaliteta Episkopi).
Istorija
Tokom stare Grčke Sikinos je bio poznat po vinu, po čemu je tada nazivan Oinoe (vinski).
Prema legendi, Sikinos je bio krićanin koji je izmislio satirični ples u čast boga Dionisa koji su stanovnici Oinoe koristili kod bogosluženja, kao što je zapisano u pronađenim drevnim skriptama. Ovo bi moglo biti dokaz da vinogradarstvo uvezeno sa ostrva Krita.
Po drugoj verziji Sikinos je bio sin Thoantasa, kralja Limnosa, i nimfe Oinoe koja je živela na ovom ostrvu.
Ime Sikinos je ostalo nepromenjeno od davnina do danas. Samo za vreme Franaka ostrvo se zvalo Sikandro, a to ime se prvi put spominje 1422. godine, kada se kaže da ime potiče zbog brojnih smokava proizvedenih na ostrvu. Ime Sikandro se pojavljuje i u dokumentima 1572, 1651. i 1688. godine. Na nautičkim kartama pominju se imena Zetine ili Setine i Setin.
Otprilike na kraju neolita (6400 – 3200 p.n.e) broj naselja na već naseljenim kikladskim ostrvima se povećava i počinje naseljavanje manjih ostrva kao što je Sikinos. Kako stanovnici Sikinosa nisu imali veliku prirodnu luku, oni su se okrenuli uzgoju vinove loze, maslina, pšenice, mahunarki, povrća i voća (smokve, pistaći, šljive). Oni su takođe gajili goveda, ovce, koze i živinu i razvili su pčelarstvo.
Prema rezultatima iskopavanja Jonjani su otkrili Sikinos u X veku p.n.e, a sledili su ih Dorani koji su došli sa kopna u V veku p.n.e. Kao i ostatak Kiklada i Sikinos je bio član atinskog saveza i zatim su ga osvojili Makedonci dok nije pao pod rimsku vlast u kojoj je služio kao mesto izgnanstva.
Mlečani su vladali Kikladima od XIII do XVI veka. Sikinos je opljačkao i osvojio Barbarossa 1537. godine i ostrvo je pripalo Osmanlijama 1566. godine. 1774. godine upad gusara doveo je do teških posledica po ostrvo, čija je populacija pretrpela ogromne gubitke. Sikinos je u sastavu grčke države od 1829. godine, ali je kao i ostatka Kiklada i veći deo Grčke, bio okupiran od italijanske i nemačke vojske za vreme Drugog svetskog rata.
Stanovništvo
Alopronia
Sikinos ima najmanju gustinu stanovnika među 19 najvećih ostrva Kiklada, manje od 7 na 1 km2. Poslednji popis 2011. godine na ostrvu je zabeležio 273 stanovnika, ali ih je ranije bilo mnogo više. Stanovnici žive u dva mala naselja na ostrvu: Alopronia (89 stanovnika) i Sikinos ili Chora (184 stanovnika). Broj stanovnika se vrlo malo promenio u odnosu na prethodna dva popisa.
Alopronia je ime male i mirne luke Sikinosa. Najveća plaža Sikinosa, Livadi, nalazi se u ovom naselju, gde se može uživati u kupanju ili izvrsnim jelima u tavernama na morskoj obali. U Aloproniji postoje supermarket, hotel i apartmani za najam. Popiti kafu u nekom od kafića pored pristaništa pre večernje šetnje je veoma preporučljivo. U barovima se takođe uveče može popiti piće. Iz Alopronije postoji autobuska linija za Choru i hram Episkopi. Brodićima se može prevesti do neke od izolovanih plaža ostrva.
Chora Sikinosa (glavni grad) leži 4 km putem uzbrdo od Alopronije. Chora (na slici) se sastoji od dva zaseoka, međusobno udaljena samo nekoliko stotina metara: Horio (selo) i Kastro (tvrđava).
Horio, starije naselje, predstavlja mali lavirint uličica, starih kuća, starinskih lukova, prolaza, skrivenih uglova, procvetalih voćnjaka i kamenih stepenica. Kada se boravi u ovom naselju, potrebno je obrati pažnju na tihe zvuke starog, odavno prošlog sveta. Ovaj zvuk ne bi trebalo zanemariti: to je suština onoga što Sikinos ima da ponudi.
Kastro, sagrađen na ivici litice visoke 280 m, predstavlja utvrđeno naselje (otuda i ime) iz XV veka i nalazi se zapadno od naselja Horio. Ovde bije ostrvsko srce: prodavnice, kafići, taverne i centralni – ili preciznije jedini – trg su središte ostrvskog društvenog života. Lutajući okolo otkrivaju se stare kamene palate, pozlaćen izrezbareni ikonostas u crkvi Pantanassa i stare ikone u vizantijskoj kolekciji.
Privreda
Iako Sikinos oskudeva u vodi, kao i većina ostrva Kiklada, stanovnbici se od davnina bave poljoprivredom, ribolovom, pčelarstvom i proizvodnjom sira. U poljoprivrednoj proizvodnji, naročito tokom letnjih meseci, gaje se pasulj i krastavci okruglog oblika (slični, ali više izduženi su krastavci sa Santorinija). Sikinos takođe proizvodi više vrsta sireva i kiselo mleko. U pčelarstvu poznat je med od majčine dušice, a gaje se susam i lešnik. Zanimanje dela stanovnika je ribolov.
Ulje, sirće i vino se proizvodi u manjim količinama, obično samo za kućnu upotrebu.
Saobraćaj
Sikinos je povezan trajektnim linijama koje od Pireja voze za Milos i druga ostrva Kiklada. Tokom letnje sezone polasci su svakoga dana, dok u ostalom delu godine broj polazaka zavisi od sezone. Trajanje putovanja konvencionalnim trajektima traje 5-7 sati, a brzim trajektima 3,5-4,5 sata.
1. Pirej – Kitnos – Serifos – Sifnos – Kimolos – Milos – Folegandros – Sikinos – Ios – Santorini
2. Pirej – Kitnos – Serifos – Sifnos – Kimolos – Milos – Folegandros – Sikinos – Ios – Santorini – Anafi
3. Pirej – Kitnos – Serifos – Sifnos – Milos – Kimolos – Folegandros – Sikinos – Ios
4. Santorini – Tirasija – Ios – Sikinos – Folegandros
Na ostrvu ima samo 15 km asfaltnih puteva. Praktično postoje putevi od Chore do Alopronije i lokaliteta Episkopi, a od nedavno je asfaltni put od Chore do heliodroma produžen do plaže Agios Georgios. Takođe ima nekoliko zemljanih puteva u dobrom stanju. Veći deo ostrva je teško dostupan zbog nepovoljnog reljefa.
Postoji autobuska linija Alopronia – Chora – Episkopi, čiji je red vožnje usklađen sa polascima i dolascima trajekta. Na ostrvu nema taksi vozila.
Znamenitosti
Crkva Pantanassa
Glavna crkva Sikinosa sagrađena je 1787. godine. Ima pozlaćen izrezbareni ikonostas.
Vizantijska kolekcija
Mali muzej se nalazi u Chori, na glavnom trgu. U muzeju su izložene ostrvske postvizantijske ikone: nakon pada Konstantinopolja mnogi slikari ikona su pobegli na Krit. Do XVI veka razvili su stil slikanja ikona koji je dobio ime Kritska škola. Ikone Vizantijske kolekcije sa Sikinosa pripadaju toj školi.
Etnografski muzej
Nalazi se u zaseoku Horio, u zgradi stare uljare.
Mavri Spilia (Crna pećina)
Mavri Spilia je najveća pećina Sikinosa i jedna je od najvećih na Kikladima. Nalazi se na severnoj obali ostrva, ispod manastira Chryssopigi i može joj se prići samo sa strane mora.
Hram Episkopi
Episkopi je hram u obliku pogrebne zgrade iz II-III veka nove ere. To je najneobičniji i najzanimljivi spomenik Sikinosa, koji se nalazi oko 4 km jugozapadno od Chore i do koga postoji asfaltni put. Smešten u pustom predelu, hram Episkopi je okružen kompleksom vizantijskih crkava, ćelija, drevnih ruševina, kamenih zidova i fragmentima mermernih skulptura.
Zagonetan i tih, u početku se mislilo da je hram Apolona Pithiosa, ali je čudna zgrada sa podzemnim svodom grobnice identifikovana da pripada vrsti rimskih mauzoleja, sakralnih spomenika iz II-III veka.
Oko XVII veka zgrada je pretvorena u hrišćansku crkvu sa kupolom. Jedinstvenost hrama Episkopi leži u činjenici da je sačuvao osnovne karakteristike i rimske i postvizantijske prošlosti i predstavlja spomenik duge istorije.
Manastir Zoodohos Pigi (Chryssopigi)
Ženski manastir sagrađen 1690. godine nalazi se iznad Chore. Prvi kralj Grčke, Otto, zatvorio ga je 1834. godine. Chryssopigi je bio poslednji zaklon za stanovnike Sikinosa prilikom upada gusara na ostrvo: ni teška drvena vrata, ni visoke zidine, kripte, tajni prolazi, grudobrani, bedemi, izlazi prema litici nisu pomagali da se izbegne silovanje, klanje i uništenje bespomoćnih seljaka.
Manastir je moguće posetiti svakog popodneva i večeri.
Pešačke ture
Najlepši deo Sikinosa rezervisan je za ljubitelje pešačenja: drevne relikvije, skrivene plaže, udaljene pećine, visoke litice i prolazi kroz klisure, vizantijski hramovi i flora i fauna zaštićene evropskom mrežom Natura 2000.
Zaštita životne sredine, kao i očuvanje i održavanje staza zauzima visoko mesto na listi prioriteta opštine Sikinos.
Mreža pešačkih staza se prostire po celom Sikinosu. Evo nekih tipičnih ruta:
Kastro – Alopronia
Krene se starom popločanom stazom od Chore prema Aloproniji. Staza počinje iza stare osnovne škole, a završava se kod noćnog kluba “Themonies”. Zatim je potrebno preći asfaltni put i nastaviti drugom stazom do Alopronije.
Kastro – Episkopi – Agios Panteleimonas – Alopronia
Teška staza, dugačka 13 km, potrebno je oko 4 sata pešačenja.
Kastro – Malta
Polazi se od manastira Chryssopigi, zatim se prolazi pored heliodroma i dolazi se do crkve Profitis Ilias, odakle se spušta prema plaži Malta (6,5 km, manje od 2 sata pešačenja).
PLAŽE
Plaže Sikinosa se mogu pronaći u malim uvalama, u zaštićenim zalivima, pešačenjem do stenovitih litica, na završetku malih klisura. One su male, a većina od njih je izolovana i divlja.
Samo do tri plaže (Alopronia, Agios Georgios i Dialiskari) može se doći automobilom. Do ostalih plaža moguće je doći brodom ili peške.
Postoji trend na Kikladima da se grade nepotrebni i štetni putevi do najizolovanijih i netaknutih mesta, čime se žrtvuje kako magija pejzaža tako i osetljiva flora i fauna. Ovo NIJE slučaj na Sikinosu.
Posetioci bi trebalo da pomognu i ohrabre meštane Sikinosa da zaštite svoje ostrvo od izgradnje objekata koji menjaju, i na kraju uništavaju do sada netaknutu prirodu ostrva.
Slabo razuđena obala uslovila je da na severoistočnoj obali ne postoji nijedna plaža.
Na priloženoj karti prikazano je sedam plaža, čija ukupna dužina ne prelazi 500 m, a opisano je ukupno šest plaža (bez plaže Ai Giannis za koju nisu pronađene ni slike ni opis).
Alopronia (Port Beach):
Lokacija: 4 km jugoistočno od Chore.
Opis: Alopronia je duga peščana plaža, koja se nalazi odmah pored luke i uređena je sa ležaljkama, suncobranima i ima barove.
Glavna plaža naselja Alopronia je najduža plaža Sikinosa i nalazi odmah pored ostrvske luke. Sastoji se od mekog peska i veoma dobro je uređena sa suncobranima i ležaljkama. Nekoliko stabala takođe pruža hlad. U blizini su riblje taverne. Alopronia je porodična plaža sa mirnom atmosferom.
Dialiskari:
Lokacija: 6 km istočno od Chore.
Opis: Ova lepa plaža je zapravo mala uvala. Postoji nekoliko soba za najam.
Smešten severoistočno od Alopronije, Dialiskari je mala plaža približne veličine narednoj plaži u opisu Agios Georgiosu. Ranije se jedino čamcem moglo doći do ove plaže. Danas postoji solidan zemljani put dužine 2,3 km izgrađen od luke Alopronia do plaže Dialiskari. Na beloj peščanoj plaži ima nekoliko suncobrana i dovoljno stabala za hlad. Providna plava voda je najvažnija karakteristika plaže Dialiskari. Vredi je posetiti.
Zaliv u kome se nalazi plaža Dialiskari zove se Agios Nikolaos.
Agios Georgios:
Lokacija: 6 km istočno od Chore.
Opis: Agios Georgios je mala plaža sa čistom vodom. Nalazi se u potpuno izolovanom okruženju.
Ovo malo plaža što ima na Sikinosu nalazi se u uvalama i zaštićenim zalivima. Agios Georgios se nalazi na severoistočnoj obali Sikinosa i omiljena je plaža meštana. Plaža je mešavina krupnog zlatnog peska i šljunka, a more je kristalno.
Na plaži se mogu pronaći stabla koja pružaju hlad. Od sadržaja jedino postoji riblja taverna, u kojoj se mogu probati jela domaće kuhinje. Do plaže je nedavno asfaltiran put, koji se iznenada završava 150 m pre plaže. Takođe postoji mogućnost prevoza brodićima iz luke Alopronija do plaže Agios Georgios.
Malta:
Lokacija: Na severoistočnoj obali ostrva.
Opis: Malta je mala uvala, idealna za opuštanje i uživanje u potpunoj privatnosti.
Plaža Malta se nalazi u uvali u obliku polumeseca, sa bistrom plavom bojom mora. Plaža je sa sitnim belim šljunkom i u potpunosti je izložena suncu. Pošto je nemoguće pronaći hlad, preporučljivo je poneti suncobran na plažu.
Do plaže se može doći samo čamcem, mada je gore opisana pešačka staza Kastro – Malta dužine 6,5 km, za čije savlađivanje je potrebno manje od dva sata (ali je potrebno i vratiti se nazad).
Na vrhu brda iznad plaže Malta plaže postoje ruševine iz nekog ranijeg perioda.
Agios Panteleimonas:
Lokacija: Na jugoistočnoj obali ostrva.
Opis: Agios Panteleimonas je mala skrivena peščana plaža pogodna za one koji traže samoću.
Do plaže se dolazi čamcem, ali postoji mogućnost da se dođe stazom koja polazi iz Alopronije. U vazdušnoj liniji rastojanje iznosi 2,5 km. Mala i mirna uvala ima malu pećinu za prirodan hlad.
Santorenaeka (Santorienika, Santorinaiika):
Lokacija: Na jugoistočnoj obali ostrva.
Opis: Santorinaiika je veoma mala plaža. U ovom malom zalivu vršen je utovar proizvoda sa ostrva na brodove sa Santorinija.
Plaža je okružena stenama, ali ima malo peska i dostupna je pešice ili čamcem.