Salamina ili Salamis (grčki Σαλαμίνα) je jedno od najgušće naseljenih i najrazvijenijih ostrva u Grčkoj zahvaljujući činjenici da je jako blizu Atine (oko dvadesetak kilometara od centra grada) i jedino njeno predgrađe koje nije na kopnu.

Ovo ostrvo nije nešto izuzetno. Nema nikakve sumnje da nimalo ne liči na ostrva kao što su Mikonos, Krit ili Santorini. Najvažnija je činjenica da je veoma blizu Atine, tako da se može doći vrlo lako. Zapravo je toliko blizu Atine, da ga većina Grka smatra delom kopna. Salamina nije vrsta ostrva koje se planira za posetu na nekoliko nedelja; to je vrsta ostrva za koje se zna da je jako blizu i da mu je potrebno dati šansu.

Geografija

Salamina je sa 95 km² najveće grčko ostrvo u Saronskom zalivu, udaljena oko 2 km od luke Pirej i oko 16 km zapadno od Atine. S obzirom da oblikom podseća na nepravilni polumesec, ostrvo se u lokalnom žargonu zove Koulouri, po lokalnom pecivu. Glavni grad ostrva, koji se takođe zove Salamina, nalazi se u zapadnom delu, na obali Salaminskog zaliva, koji je otvoren prema Saronskom zalivu. Glavna luka ostrva, Paloukia, nalazi se na istočnoj obali, ali je fizički spojena sa gradom Salaminom. Tu pristaje najveći broj trajekata.

Naziv Salamina verovatno je izveden od feničanske reči salam (u prevodu: mir), kako se spominje u Homerovim spisima. Drugi mogući izvor reči je ime nimfe Salamis.

Salamina je veoma blizu kopna. U tesnacu Pachis (na severozapadu) rastojanje do kopna je svega 500 m, dok kod Perame (na istoku) širina kanala iznosi 1200 m.

Obala ostrva je veoma razuđena. Iako se spominje dužina obale od 100 ili 104 km, postoji jedan naučni rad po kome je dužina obale 131,3 km, što znači da je koeficijent razuđenosti 3,80, što je veoma velika vrednost za ostrvo te veličine. Ostrvo nije preterano brdovito, pa je pitomo i oduvek naseljeno. Najviši vrh je Mavrovouni (404 m).

Klima na Salamini je suva i zdrava tokom cele godine, sa malo kiše i mnogo sunčanih dana tokom leta i blagim zimama. I zelenilo je specifično za ovu klimu. Na jugu ostrva pružaju se šume bora, koje, nažalost, često stradaju od požara.

Salamina je ostrvo kontrasta, sa teškom industrijom na jednoj strani, ali i sa mirnim plažama i prelepom prirodom. Ostrvo ima nekoliko besprekorno okrečenih crkava i jeftine taverne. Mnogi Atinjani imaju vikendice na Salamini.

Istorija

Salaminu su verovatno još u praistoriji naselili ljudi sa obližnje Egine, a kasnije je potpala pod vlast antičke Atine u vreme Solona. 480. godine p.n.e. (najverovatnije 28. septembra) dogodio se najvažniji događaj vezan za ovo ostrvo – Bitka kod Salamine između Grka i Persijanaca, završena u korist prvih. U ovoj bici atinski admiral Temistokle pobedio je persijsku flotu koja je poslata od strane vladara Kserksa I. Persijanci su imali daleko više brodova, međutim, zahvaljujući većoj pokretljivosti svojih brodova Grci su odneli odlučujuću pobedu nad moćnijom persijskom flotom. Ova bitka je označila prekretnicu u Grčko-persijskom ratu, jer je nakon nje persijski car Kserks I povukao većinu armije nazad u Persiju. Danas se sedište grčke mornarice nalazi na Salamini.

Kasnije značaj Salamine opada, a novi procvat se događa stvaranjem savremene Grčke 1830. godine i proglašavanjem obližnje Atene za novu prestonicu. Uskoro Salamina postaje središte grčke mornarice sa čuvenom pomorskom akademijom. Ovo je doprinelo prosperitetu ostrva, ali je uzrokovalo i veliko bombardovanje Salamine u Drugom svetskom ratu, tačnije 23. aprila 1941. godine. Posle rata širenjem Atine ostrvo prvo postaje mesto masovne divlje izgradnje vikendica, a kasnije i stalnih kuća doseljenika. Ovo je u novije vreme stvorilo brojne teškoće, posebno zbog zagađenja morske vode.

Stanovništvo

Salamina pripada ostrvskoj regionalnoj jedinici u okviru regije Atika. Posle reforme lokalne samouprave, izvršene 2011. godine, Salamina je jedna opština sa dve jedinice (Salamina i Ampelakia).

Popis iz 2011. godine zabeležio je na ostrvu čak 39.283 stanovnika. Gotovo celokupno stanovništvo su Grci. Tokom letnje sezone broj stanovnika na ostrvu se višestruko multiplicira. Svaki popis u poslednjih 30 godina beleži sve veći broj stanovnika. 1981. godine bilo je oko 25.000 stanovnika, deset godina kasnije oko 27.500 stanovnika, a onda je usledio veliki porast u narednih 10 godina od skoro 35%, pa je 2001. godine popisano 37.000 stanovnika. Posle poslednjeg popisa gustina stanovnika dostigla je neverovatnih 414 stanovnika/km².

U opštinskoj jednici Salamina, koja ima površinu od 80,992 km² (ovde su uključena i manja nenaseljena susedna ostrva) popisano je 31.776 stanovnika, a većina stanovništva živi u gradu Salamina (koga još zovu Salamis, Grad Salamis ili Koulouris sa 25.370 stanovnika). Drugo naselje po veličini je Aianteio (ili Eantio) sa 4.860 stanovnika. U opštinskoj jedinici Ampelakia, koja zahvata 15,169 km² površine, popisano je 7.507 stanovnika, a najveća naselja su Ampelakia (4.710) i Selinia (2.509). Ostala naselja na ostrvu su znatno manja od četiri gore pomenuta (u kojima živi 95% ostrvskog stanovništva), pa je tako peto naselje po veličini Batsi sa samo 235 stanovnika, a slede Perani (226), Kanakia i Peristeria (po 206). Ukupno ima 15 naselja, a u manastiru Faneromeni popisano je 27 osoba. U gradu Salamina živi 65% ostrvskog stanovništva.

Privreda

Poljoprivreda je tradicionalno zanimanje ostrvskog stanovništva, pogotovo uzgajanje badema, vinove loze, masline. I dok su u unutrašnjosti ostrva stanovnici uglavnom zaposleni u poljoprivrednom sektoru, većina stanovnika Salamine radi u pomorskim zanimanjima (ribolov, trajekti i brodogradilišta) ili svakodnevno putuje na posao u Atinu. Pomorska privreda je skoncentrisana na severoistočnoj obali ostrva u luci Paloukia, odakle je trajektna veza sa kontinentalnom Grčkom, i u pet brodogradilišta, koja se nalaze u naselju Ampelakia (na slici) i severnoj strani poluostrva Kinosoura (grčki: Κυνοσουρα = pseći rep).

Danas je poljoprivreda u senci vikend turizma, mada stanovnici u suštini ne zavise od turizma. U prilog turizmu ide dobra saobraćajna povezanost ostrva sa kopnom. Ostrvo je najčešće odredište Atinjana u slobodno vreme, pa je prepuno taverni, pansiona, kafića, ouzerija, diskoteka i drugih sadržaja namenjenih slobodnom vremenu. Broj stanovnika na ostrvu može da poraste u špicu sezone do neverovatnih 300.000.

Iako dosta Atinjana ima vikendice na Salamini, ostrvo nije naročito popularna destinacija za turiste iz drugih zemalja. Razlozi su u ružnoj arhitekturi, velikom broju novih zgrada i postojanje teške industrije, koja je dovela do zagađenja ostrva i okolnih voda. Mirne plaže sa čistom vodom najbolje je potražiti u južnom delu ostrva, koji izgleda drugačije i prilično zeleno. Ovde se mogu pronaći uski pojasevi peska i šljunka i može se sedeti u hladu pod drvetom.

Saobraćaj

Prevoz do i od ostrva je veoma jednostavan i gust. Postoje trajekti i brodovi iz luke Perama (iz pravca Atina / Pirej) do luke Paloukia i obrnuto svakih 15 minuta od 05:30 do 22.00 sata (vožnja traje desetak minuta). Od 22:00 sata do ponoći trajekti voze na svakih 20 minuta, a od ponoći do 05:30 na svakih pola sata. Postoji još jedna trajektna veza blizu grada Megara (iz pravca Peloponeza) svakih 30 minuta, a vožnja traje samo pet minuta. Od aerodroma u Atini do trajektne luke može se doći iznajmljenim automobilom, taksijem, autobusom ili vozom.

Na samom ostrvu postoji lokalni autobuski prevoz, kao i mnogo taksija, tako da se po ostrvu može lako kretati. Sa druge strane razdaljine su veoma male, a moguće je iznajmiti kola ili skuter na Salamini.

Znamenitosti

Etnografski muzej i Opštinska biblioteka nalaze se u zgradi Opštine. Ima bogatu kolekciju kostima i lutaka, maketa brodova i slike Aristidisa Glikasa. Ovde se može naučiti o istoriji Salamine i pogledati, na primer, narodnu nošnju, stare poljoprivredne alatke, nameštaj, oružje iz grčke revolucije, ikone, retke rukopise i keramiku. Muzej je otvoren od ponedeljka do petka od 9:00 do 16:00 sati.

Arheološki muzej u Prvoj osnovnoj školi, poznatoj kao Kapodistriakon u centru grada.

Euripidovo pozorište i Crkva Panayia Eleftherotria na brdu Patris blizu centra grada. Tokom leta u pozorištu pod otvorenim nebom održavaju se muzički i folklorni koncerti, pozorišne predstave i drugo.

Vetrenjače se nalaze na brdu Agios Nikolaos.

Manastir Faneromeni iz XVII veka smešten na severoistoku ostrva,manastirskaslava je 23. augusta.

Ovaj prelepi manastir koristili su grčki borci za slobodu kao svoje skrovište i gleda preko uskog kanala na drevnu Elefsinu. Vizantijsku crkvu su obnovili Mlečani i ima lepe freske iz XVIII veka koje prikazuju strašni sud. Danas monahinje dočekuju posetioce i uređuju baštu.

Kuća nacionalnog pesnika Angelosa Sikelianosa. Na glavnom putu pored obale kod manastira Faneromeni.

Manastir Agios Nikolaos Lemonia iz XVII veka, u borovoj šumi, u jugozapadnom delu ostrva, pet kilometara od naselja Aianteio, na planini Stavros. Naspram manastira stoji vizantijski hram Svetog Jovana Kalabitoua, koji datira iz X veka.

Euripidova pećina u južnom delu ostrva, kod naselja Peristeria. Euripid (oko 480-406. godine p.n.e) je bio poslednji iz “velike trojke” grčkih dramatičara, nakon Eshila i Sofokla. Euripidova pećina ima 10 prostorija i u njoj su pronađeni predmeti iz neolita i kasnijih razdoblja (klasični i rimski period), kao što su vrhovi strela, grnčarija, figurice i nakit. Pretpostavlja se da se pećina dugo koristila kao svetilište i da je na tom mestu prognani Euripid napisao svoje tragedije. U pećini je takođe pronađena velika čaša za vino sa dve drške koje su na sebi imale deo njegovog imena.

Kameni svetionik. Na jugu ostrva, jugozapadno od naselja Peristeria.

Ampelakia – drevna luka na ostrvu, Koulouris, nalazi se 4 km jugoistočno od naselja Ampelakia. U moru su ostaci antičkih građevina. Postoje ostaci zidina starog Akropolja i ulica. U Ampelakiji postoje crkve koje datiraju iz XVI veka. U zalivu ispred Ampelakije odigrala se čuvena bitka kod Salamine. Ampelakia je najstariji grad na ostrvu.

Veliko naselje Moulki (ili Aianteio, nazvano po grčkom junaku Ajaksu), na zapadu ostrva, južno od glavnog grada, ima mnogo borova i lepu plažu. Ovde je pronađeno prvo helenističko naselje na ostrvu. U naselju su dve crkve, Metamorfoza Sotira i Kimisis ili Theostrvoou, koji datiraju iz XI i XII veka.

Pomorski muzej u naselju Paloukia nalazi se pod otvorenim nebom i poseduje kolekciju topova i torpeda.

U Salamini vredi posetiti Agoru (lokalnu tržnicu), kao i ruševine hrama Aias (Ajaks).

Provod

Glavni grad Salamina, koju zovu i Koulouri, je mesto u čijem centru se ide u šoping. Osim toga Salamina ima malu luku punu jahti i ribarskih brodića i živopisni bulevar gde se može birati između mnogih barova, ouzerija, taverni i restorana. U večernjim satima ima mnogo opcija za uživanje u noćnom životu (tradicionalne taverne sa živom muzikom, noćni klubovi itd). U naselju Selinia postoji bioskop pod otvorenim nebom.

Sportske aktivnosti

Plivanje: Ima mnogo malih plaža duž ostrva, tako da se i u špicu sezone može pronaći mirna plaža gde se može uživati.

Pešačenje: Salamina ima predivnu prirodu sa mogućnostima za kraće ili duže pešačke ture. Veći deo ostrva je brdovit i pokriven je borovom šumom. Ima dosta prirodnih staza i šumskih puteva specijalno uređenih za pešačenje.

Brdski biciklizam (Mountain biking): Ima odličnih staza za brdski biciklizam, pogotovo u južnom delu ostrva, skoro svakog vikenda se održavaju takmičenja u ovom sportu.

Jedrenje: U Salamini postoji jaht klub gde se može iznajmiti jedrilica (sa ili bez skipera) na jedan ili više dana. Takođe se može pohađati škola jedrenja.

Jahanje: Ima vrlo dobar konjički klub sa luksuznim barom / restoranom na vrhu brda Stavros sa veličanstvenim pogledom na Saronski zaliv.

Takođe postoje tereni za tenis, odbojku, košarku, mali fudbal i paintball.

Gastronomija

Kako na Salamini nema mnogo stranih turista, većina taverni nudi grčku kuhinju i hrana ne samo da je dobra, već je po umerenoj ceni.

“Karnagio” nema atraktivan izgled, ali služi odlične i jeftine morske plodove. Ista stvar važi i za “Bakothanassis”: ne izgleda privlačno, ali su morski plodovi izvrsni. “O Christos” ima i odličnu hranu i niske cene. “Ali” služi odlične arapske specijalitete, pored uobičajenih grčkih jela. Za preporuku su ćevapi (kebab), zaista su neverovatni. “Skerlou” je riblja taverna sa odličnim predjelima (meze). Kao i “Vassilious”, to je pristojna, porodično vođena taverna.

Izleti

Sa Salamine je lako napraviti jednodnevni izlet do glavnog grada Grčke, Atine. Trebalo bi posetiti drevni Akropolj, muzeje i osetiti grčki život u Plaki. Neko poželi da ode do Atine zbog šopinga, zatim da ode na dobru večeru i potom uživa u čuvenom noćnom životu. Preporučuje se poseta veličanstvenom hramu Posejdona na rtu Sounion (70 km od Atine).

Takođe postoji trajekt za kopno (blizu naselja Megara), odaklese može posetiti nekoliko zanimljivih mesta na Peloponezu. Odatle je moguće napraviti jednodnevne izlete do Korinta, amfiteatra u Epidaurusu, živopisnog grada Nafplion i Mikene. Poseta Delfima i planini Parnassus (jedna od najviših planina u Grčkoj koja je okružena predivnom prirodom) je predlog za izlet sa Salamine. Druga mogućnost za jednodnevni izlet je poseta nekom od obližnjih Saronskih ostrva. Krstarenja ove vrste se organizuju iz Salamine, a može se krenuti i iz luke Pirej.

Plaže

Na sajtovima koji opisuju grčka ostrva i plaže na njima o Salamini nema ni reči! Da li ovo ostrvo smatraju delom kopna ili neatraktivnom lokacijom ili iz razloga što ga praktično ne posećuju strani turisti – nije mi poznato. Uglavnom, na ostrvu nema većih hotela. Stoga ovde neće biti onog uobičajenog opisa plaža, već će one biti samo spomenute i nabrojane.

Najlepše plaže Salamine se nalaze na njenoj južnoj obali, a to su: plaža NATO u naselju Aianteio, Kanakia, Kaki Vigla, Pyrgiakoni, Lamprano, Saterli, Kolones, Pigeons, Aias – Club, Kyriza, Lymniona, Maroudi, Perani, Peristeria, Giala i Selenia. Lepe plaže postoje i na severozapadnoj obali: Psilli Ammos, Steno Faneromenis, Resti, Iliakti, St. Giorgi i u naselju Vasilika. Postoje dve uređene opštinske plaže, jedna od njih je Zefyros u naselju Aianteio, dok je druga Spithari i nalazi se u naselju Resti. Do svih plaža se dolazi veoma lako, bilo sopstvenim ili gradskim prevozom ili čak brodićima.

Na skoro svakoj plaži se nalazi ouzerija ili taverna.