Normandija (francuski Normandie) je jedna od trinaest francuskih regija koja se prostire na severu zemlje. Formirana je 2016. ujedinjenjem dotadašnjih regija Gornje i Donje Normandije.
Regija Normandija ima površinu od 29,907 km2, na kojoj živi oko 3,5 miliona stanovnika.
Veći deo Normandije i danas je ruralan kraj, blagih brežuljaka po kojima se nižu pašnjaci i oranice. Danas poljoprivreda zapošljava malo ljudi, ali je vrlo raznolika, od velikih žitnih farmi po Vexinu (istorijska grofovija) do onih koje uzgajaju krave za mlijeko ili velikih ergela u Pays d’Augeu. Stanovništvo i ekonomska aktivnost skoncentrirani su uglavnom duž doline reke Seine, gde dominiraju gradovi Rouen i Le Havre ili povećim urbanim centrima kao što su Caen, Cherbourg i Alençon. Regija je nekad bila poznata po metalurgiji i tekstilnoj industriji, za razliku od tog danas su dominantne petrohemija i rafiniranje nafte uz čitav niz pogona mašinogradnje i elektroindustrije, uključujući proizvodnju automobila.
Administrativni centar i sedište prefekture je grad Rouen.
Regija je administrativno podeljena na pet departmana: Calvados, Eure, Manche, Orne i Seine-Maritime. Departman Orne nema izlaz na Atlantski okean, a praktično ni departman Eure. Ostrva, međutim, postoje samo u departmanu Manche. Od njih su dva naseljena i to Grande-Île sa 30 stanovnika i Mont Saint-Michel sa 29 stanovnika.
Î L E S S A I N T – M A R C O U F
Ostrva Saint-Marcouf su arhipelag u zalivu Sene (Baie de Seine) u Lamanšu, koji se sastoji od dva ostrva, Terre i Large, koja se nalaze oko sedam kilometara od grada Saint-Marcouf na istočnoj obali poluostrva Cotentin. Tek 1987. godine su pripojena opštini Saint-Marcouf, u departmanu Manche.
U rimsko doba, dva ostrva su se zvala Duolimonis (Dva limuna).
U VI veku sveti Marcouf, rođen oko 483. godine, povukao se na ostrva da provede Veliki post. Umro je 558. godine. Arhipelag je nazvan po njemu. Verovalo se da njegove mošti leče skrofulozu (oblik tuberkuloze pluća).
Nakon epidemije kuge koja je opustošila Marsej 1720. godine, Henry Le Berceur (1677-1722), markiz od Fontenaya, vlasnik ostrva Saint-Marcouf, iznajmio ih je državi, dajući kralju pravo da izoluje marsejske mornare kao preventivnu meru; lazaret na ostrvu Tatihou do tada nije bio završen.
Ostrva, koja svojim položajem kontrolišu plovidbu između Cherbourga i Le Havra, nisu utvrđena sve do 1802. godine, zbog nedostatka sredstava. Tako su Englezi 1795. godine zauzeli arhipelag i ozbiljno poremetili saobraćaj robe u zalivu Sene: brodove koji su napuštali Cherbourg ili Le Havre napadali su gusari koji su se tamo nastanili.
U aprilu 1798. godine francuski Direktorijum je uzalud pokušavao da povrati ostrva od Engleza, na kojima je grof Frotté, vođa rojalista u Normandiji, nekoliko puta boravio.
U pokušaju da se proteraju Britanci koji su okupirali ostrva, upravo je tamo 1800. godine po naređenju Napoleona Bonaparte raspoređena prva ratna podmornica: Nautilus, koju je izgradio američki pronalazač Robert Fulton. Operacija je bila neuspešna, ali je Velika Britanija vratila ostrva Francuskoj 1802. godine tokom Amijenskog mira. Da bi se suprotstavio engleskoj pretnji, Napoleon je potom u centru ostrva Large izgradio kružnu tvrđavu opremljenu sa 24 topa. Na ostrvu je stalno boravio veliki garnizon, u početku autonoman, a zatim pripojen uporištu Hougue. Tako je na ostrvu živelo nekoliko porodica oficira ili baterijskih stražara, što objašnjava zašto u matičnim knjigama Saint-Vaasta nalazimo podatke o rođenju i smrti koje su se dogodile na ostrvima tokom XIX veka.
Napad na Saint-Marcouf 1798. godine
Pod Napoleonom III, druga linija odbrane je uspostavljena od 1860. godine. Vojni kompleks obuhvata tvrđavu prečnika 170 m i 48 topova, luku, barutanu, zgradu optičkog telegrafa, sve okruženo rovovima iskopanim u steni direktno u moru. Snažno utvrđeno, mesto od tada nikada nije napadnuto.
U Drugom svetskom ratu, tokom priprema za iskrcavanje 6. juna 1944. godine, sumnjalo se da su ostrva nemačko uporište naoružano teškim baterijama. Saveznički generalštab je stoga odlučio da se ovaj položaj neutrališe pre iskrcavanja. Na dan D, u 4:30 ujutru, komandosi doplivali su do ostrva naoružani samo noževima. Tamo nisu pronašli ni oružje ni vojnike i uspeli su da obeleže teren kako bi omogućili iskrcavanje odreda od 132 ljudi. Do 5:30 ujutru odred se iskrcao i ostrva su okupirana, ali su ljudi pretrpeli devetnaest gubitaka (sedamnaest ranjenih i dva poginula) zbog mina postavljenih duž plaža.
Karta na kojoj se vidi zaliv Baie de Seine i poluostrvo Cotentin
U vezi ovog arhipelaga postoji jedna anegdota. 25. septembra 2008. godine iskrcavanje i okupaciju ostrva izvršili su komandosi koji su tvrdili da su iz Patagonije, izmišljenog kraljevstva, a Jean Raspail se proglasio generalnim konzulom Patagonije. Ovo iskrcavanje i zauzimanje ostrva imali su za cilj protest protiv napuštanja tvrđave na ostrvu Large od strane francuske države.
Ostrva Saint-Marcouf nisu bila deo nijedne opštine u Francuskoj sve do 30. aprila 1987. godine kada je prefekturnim dekretom proglašeno pripajanje istoimenoj opštini.
Arhipelag, deo privatnog domena države, sastoji se od dva ostrva, ostrva Large i ostrva Terre, kojima je zabranjen pristup: iz bezbednosnih razloga na ostrvu Large, od 1999. godine, i iz ekoloških razloga na ostrvu Terre, od 1967. godine, na kome je osnovan ornitološki rezervat. Potonji je uglavnom naseljen galebovima i kormoranima. Međutim, sidrenje je dozvoljeno između dva ostrva.
Î L E D U L A R G E
Ostrvo Large je jedno od dva ostrva koja čine arhipelag Saint-Marcouf. U potpunosti je utvrđeno i u posedu je države. Kao i susednom ostrvu, Terre, pristup mu je zabranjen. Od 2003. godine utvrđenja je restauriralo udruženje koje je dobilo njihovu klasifikaciju kao istorijskih spomenika dekretom od 25. januara 2017. godine.
Ostrvo Large se nalazi 7 km od najbliže obale Francuske. Od ostrva Terre ga deli morski pojas od oko 460 m. Pri plimi, najveća dužina je 260 m. Njegova katastarska površina je približno 2,765 ha.
Large u svom centru ima kružnu tvrđavu prečnika 53 m, izgrađenu po naređenju Prvog konzula iz 1802. godine, a završenu za vreme vladavine Napoleona III. Sastoji se od dva nivoa nazvanih kazamatima i platforme za streljanje. Prizemlje ima dvadeset četiri kazamata, od kojih su neki služili kao smeštaj za garnizon. Na drugom nivou nalaze se dvadeset četiri ambrazure za topove. Od 1860. godine, nakon podizanja kule, završena je izgradnja spoljašnjeg ograđenog prostora tvrđave. Zgradu okružuju jarci ispunjeni vodom, širine skoro 12 m.
Tokom Prvog svetskog rata tvrđavu su okupirali francuski vojnici.
Zbog nedostatka redovnog održavanja od strane države, oluje su izazvale veliku štetu na spoljnim nasipima. Lučki mol je uništen, a luka je postala neupotrebljiva tokom osamdesetih godina XX veka. Mol za iskrcavanje koji je omogućavao pristup ostrvu je uglavnom nestao.
Nakon automatizacije svetionika, Large je bio napušten i praktično neodržavan od strane države, njegovog vlasnika. Jednostavno održavanje spoljnih nasipa omogućilo bi zaustavljanje naleta mora, ali su oni, u kombinaciji sa štetom nanetom tokom Drugog svetskog rata, značajno uništili lučki mol, kao i druge strukture. Kružna tvrđava je i dalje čvrsta, ali dve unutrašnje kule stepeništa su uništene 1944. godine, a gubitak vodonepropusnosti krune na kraju ugrožava strukturu.
Od 2003. godine, udruženje “Prijatelji ostrva Large Saint-Marcouf”, koje je preuzelo ostrvo od drugog udruženja osnovanog 1983. godine, radi na podizanju svesti o lokalitetu i sarađuje sa javnim vlastima kako bi se spasilo ovo izuzetno nasleđe i omogućilo javnosti da ga povrati.
Rad “Prijatelja ostrva Large” je već omogućio da se od propasti sačuva ono što je ostalo od spoljnih nasipa, restauracija jednog od kesona koji zatvaraju rovove, popravka topovskih rampi itd.
Udruženje je 2009. godine dobilo ovlašćenje od države da izvrši prve radove na zaštiti ovog nasleđa. Prva faza radova sastoji se od obnove spoljnih nasipa radi zaštite lokaliteta. Počev od 2009. godine svake godine tokom avgusta i septembra, sprovodi se kampanja restauracije zahvaljujući brojnim volonterima.
Na zahtev udruženja, utvrđenja su, nakon što su registrovana kao istorijski spomenici decembra 2015. godine, dobili su svoj rang 25. januara 2017. godine.
GPS koordinate: 49°29′52″ N, 1°08′46″ W.
Î L E D E T E R R E
Ostrvo Terre je jedno od dva ostrva koje zajedno sa ostrvom Large čine arhipelag Saint-Marcouf u Lamanšu. Ostrvo je u celosti rezervat prirode i zatvoreno je za pristup tokom cele godine.
Ostrvo Terre se nalazi 6,2 km od obale opštine Saint-Marcouf i 460 m jugozapadno od ostrva Large. Izduženo je u obliku polumeseca, dugačko je 400 m i široko 100 m u najširem delu. Površina mu je 3,40 ha.
Ostrvo je utvrđeno mnogo kasnije od ostrva Large. Terasasta baterija koja ga brani datira iz druge polovine XIX veka, između 1849. i 1858. godine. U njenom centru je izgrađena stražarnica koja je mogla da primi oko šezdeset vojnika. Slična zgrada se nalazi na ostrvu Tatihou.
Vlasnik ostrva je država; dodeljeno je Prirodnjačkom muzeju u Parizu dekretom od 30. novembra 1897. godine, što sledi nakon dekreta od 28. marta 1894. godine.
Od 1960. godine ostrvo Terre je registrovani rezervat pod nazivom “Rezervat Bernarda Braillona”, u čast njegovog prvog kustosa.
GPS koordinate: 49°29′37″ N, 1°09′16″ W.
T A T I H O U
Tatihou je ostrvce u Normandiji, površine 29 ha. Nalazi se istočno od poluostrva Cotentin, odmah uz obalu blizu Saint-Vaas-la-Houge. Gotovo je nenaseljeno i obično se do njega stiže amfibijskim plovilima, mada je, budući da je plimno ostrvo, moguće i pešačiti preko lokalnih polja ostriga za vreme oseke. Pristup ostrvu je ograničen na 500 posetilaca dnevno.
Tatihou, kao i mnoga ostrvca Kanalskih ostrva, sadrži sufiks -hou .
1692. godine odigrala se pomorska bitka kod La Houguea između Engleza i Francuza blizu ostrva Tatihou. 1756. godine okolinu La Houguea branile su mnoge baterije i tvrđave, ali je nedostatak redovnog održavanja doveo do toga da su one brzo propadale. 1720. godine Tatihou je korišćen za karantin žrtava kuge iz Marseja.
10. decembra 1803. godine fregata sa 36 topova, “HMS Shannon”, nasukala se na Tatihou. Sva njena posada je preživela, ali su je zarobile trupe iz jedne baterije. Sledećeg dana, grupa sa “HMS Merlin” spalila je “Shannon” kako bi sprečila da njeno oružje i zalihe padnu u francuske ruke.
Tatihou je domaćin malog folklornog festivala svakog 15. avgusta od 1995. godine, pod nazivom “Les Traversées de Tatihou”. Vremena se biraju prema plimi kako bi posetioci festivala mogli da se vrate kući. Ostrvo takođe organizuje muzičke kurseve nekoliko puta godišnje.
Osmatračnica na ostrvu Tatihou je među utvrđenjima Vauban koja su na listi svetske baštine UNESCO-a .
Ornitološki rezervat je osnovan 1990. godine sa površinom od 3 ha. Ostrvo je mesto zaustavljanja za mnoge ptice selice, uključujući srebrnastog galeba, crnog galeba, šarenu utvu, malu belu čaplju, zviždaru i morskog galeba. Na ostrvu se nalazi i botanička bašta.
GPS koordinate: 49°35′20″ N, 1°14′36″ W.
Î L E P E L É E
Île Pelée je francusko ostrvo koje se nalazi kod grada Cherbourg-en-Contentina u Normandiji. To je najsevernije ostrvo Francuske. Istočni lukobran luke Cherbourg-en-Contentin naslanja se na Île Pelée.
Ostrvo je ranije bilo stenoviti greben prekriven morskim algama. Kao deo izgradnje Šerburške tvrđave, na ostrvu je izgrađena tvrđava. Projektovana od strane inženjera Ricarda i De Cauxa, izgradnja je započeta 1777. godine, a završena 1784. godine. Troškovi izgradnje procenjeni su na četiri miliona franaka.
Tvrđava Île Pelée sastoji se od citadele, izgrađene je od granitnog kamenja iz Chauseya, šanca i utvrđenja. Odbrambena tvrđava je nekoliko puta menjala ime, prvo kao Fort Royal, zatim Fort National, pa Fort Impérial, a danas kao Fort de l’Île Pelée.
Kao odgovor na napredak artiljerije, 1898. godine na severnu stranu citadele dodat je sloj betona debljine pet metara. Tokom Francuske revolucije, tvrđava je služila kao zatvor. Između 1890. i 1894. godine izgrađen je nasip dug 1.700 m koji je povezao ostrvo sa kopnom. 370 m od kopna ostavljen je otvor širine 50 m. Inženjer Paul Minard je osnovao malu luku na ostrvu.
Ostrvo je u vlasništvu francuske mornarice. Pristup je zabranjen.
Ostrvo administrativno pripada departmanu Manche.
GPS koordinate: 49°40′11″ N, 1°34′51″ W.
C H A U S E Y
Chausey (čita se Šozi) je grupa malih ostrva, ostrvaca i stena uz obalu Normandije, u Lamanšu. Nalazi se 17 km od naselja Granvillea, čijoj opštini pripada, u departmanu Manche.
Chausey je sa geografske tačke gledišta deo Kanalskih ostrva, ali, pošto je pod francuskom jurisdikcijom, gotovo nikada se ne pominje u kontekstu ostalih Kanalskih ostrva. Ne postoje redovne saobraćajne veze između Chauseya i ostalih Kanalskih ostrva, iako između dva i četiri dnevna šatla povezuju Chausey sa kontinentalnom Francuskom preko Granvillea, u zavisnosti od sezone.
Može se pretpostaviti da je sufiks -ey u nazivu Chauseya povezan sa nordijskim -ey (što znači ostrvo), kao što se vidi ne samo na primeru ostrva Jersey, Guernsey, Alderney, već i na udaljenijim ostrvima poput Anglesey, Orkney i Heimaey.
Grande-Île, glavno ostrvo, dugačko je 1,5 km i široko 500 m u najširem delu (površina približno 45 ha), mada je ovo samo vrh značajnog i složenog arhipelaga koji je izložen tokom oseke. Arhipelag se sastoji od 365 ostrva tokom oseke, u poređenju sa samo 52 ostrva tokom plime. Ostala veća ostrvca su La Genétaie (1,82 ha), La Meule (1,38 ha), La Houllée (0,86 ha), L’île aux Oiseaux (0,62 ha) i Grand Épail (0,29 ha).
Od nekoliko desetina hektara zemlje iznad linije plime, arhipelag se povećava na oko 2.000 ha tokom oseke, unutar područja od otprilike 6,5×12 km. Raspon plime i oseke jedan je od najvećih u Evropi, sa razlikom do 14 m. Ostrva se sastoje od granitne geološke formacije, koja je bila izložena eroziji morem i vetrom. Peščani sprudovi povezuju nekoliko delova Chauseya.
933. godine Vojvodstvo Normandija je anektiralo Kanalska ostrva, uključujući Chausey, Minquirs i Ecrehous. 1022. godine Ričard II, vojvoda Normandije, dao je Chausey i baronstvo Saint-Pair-sur-Mer benediktinskim monasima iz Mont Saint-Michela, koji su izgradili priorat na Grande-Îleu.
Ostrva su postala podložna Kraljevini Engleskoj nakon osvajanja Engleske od strane Williama, vojvode od Normandije, 1066. godine. Međutim, 1202. godine, u sukobu sa kraljem Jovanom, Filipom II Avgustom od Francuske, polažući se na feudalnu prevlast nad Normandijom, pozvao je engleskog kralja da odgovori na optužbe ili da se odrekne svih zemalja koje je držao kao naknadu francuskom kralju. Jovan je odbio da se pojavi i, 1204. godine Filip je okupirao kontinentalnu Normandiju, iako nije uspeo u svojim pokušajima da okupira ostrva u Lamanšu. Pariski sporazum iz 1259. godine potvrdio je gubitak Normandije, ali zadržavanje “ostrva (ako ih ima) koja bi kralj Engleske trebalo da drži” pod suverenitetom francuskog kralja. Zahtev za vazalstvom je ukinut Sporazumom iz Calaisa iz 1360. godine.
Chausey je dugo bio predmet rivalstva između Engleske i Francuske. Iako je vlada Ujedinjenog Kraljevstva tvrdila da je, do oko 1764. godine, Chausey pripadao Engleskoj, on je, za razliku od svojih suseda iz Kanalskih ostrva, zapravo vekovima bio francuski. Njime je upravljano iz Jerseya do 1499. godine, kada su ga stanovnici tog ostrva iz nepoznatih razloga prepustili Francuzima. Istoričar sa Jerseya, Alec Podger, sugerisao je da je njegova kontrola bila preskupa u pogledu novca i radne snage i, pošto se ostrva nisu nalazila na morskim putevima, odlučeno je da korist ne opravdava ovaj trošak. Pomorci koji su se bavili ilegalnim poslovima dugo su cenili ovaj lavirint ostrva kao leglo piraterije i šverca. Moreuz, prirodni kanal koji se proteže duž ostrva Grande île, ili prolaz Beauchamp, bili su idealno osamljena sidrišta.
Tvrđava Matignon je izgrađena 1559. godine kao četvorougaona tvrđava sa okruglom kulom, podrumima, pekarom i štalom za stoku. Proširena je 1740. godine. Englezi su uništili tvrđavu 1744. godine. Nova tvrđava je izgrađena na drugom kraju ostrva, a nju su Englezi uništili 1756. godine. Luj XV je 1772. godine dodelio arhipelag opatu Nolinu. Napoleon III je naredio izgradnju sadašnje tvrđave 1859. godine, a radovi su završeni do 1866. godine. Tvrđava je potom kratko služila kao zatvor za komunare 1871. godine.
Iako je tvrđava prestala da bude vojni lokalitet 1906. godine, tokom Prvog svetskog rata u njoj je bilo smešteno oko 300 nemačkih i austrijskih ratnih zarobljenika. Automobilski inženjer Louis Renault ju je kupio i restaurirao između 1922. i 1924. godine, zbog čega je postala poznata kao Château Renault. Koristio ju je kao utočište od poslova. Tokom Drugog svetskog rata, nemački vojnici su imali garnizon u tvrđavi. Danas kazamat služi kao dom za nekoliko ribara.
Grand Île je jedino naseljeno ostrvo u grupi, sa populacijom od oko 30 stanovnika. Leti se populacija povećava zbog turizma koji predstavlja suštinsku aktivnost na ostrvu, sa skoro 200.000 godišnjih posetilaca. Na ostrvu posluje nekoliko turističkih preduzeća, uključujući hotel, restoran i prodavnicu. Pored turizma, ribolov je glavna ekonomska aktivnost. Love se jastozi, škampi, ugor, lubin i cipal, dok se uzgajaju dagnje i ostrige. Do 1989. godine, na ostrvu je radila stočarska farma. Granit sa ostrva se ranije vadio, a kamen izvozio. Šozejski kamen je korišćen u izgradnji Mont Saint-Michela.
Tipični čamci Chauseya su dory, čamci ravnog dna koji se tradicionalno pokreće veslima ili danas motorom, a koji koriste ribari, i canot chausiais, mali nordijski klinker čamac koji se koristi za razonodu. Svakog avgusta, prvog vikenda kada je mala plima (zavisi od mesečevih mena), održava se Chausey regata. Svečanosti traju celog vikenda, tokom kojih se organizuje nekoliko trka čamaca.
GPS koordinate: 48°52′13″ N, 1°49′21″ W.
T O M B E L A I N E
Tombelaine je malo plimno ostrvo kod obale Normandije. Nalazi se 2,5 km severno od ostrva Mont Saint-Michela. Za vreme oseke, do ostrva se može stići peške (sa vodičem) od obale Cotentina, 2,5 km severoistočno, i od Mont Saint-Michela.
Granitno ostrvo leži južno od toka reke Sélune, koja se mora pregaziti da bi se do ostrva došlo iz Cotentina. Dimenzije ostrva su 250 m sa 150 m, a visina je 45 m. Administrativno pripada opštini Genêts u departmanu Manche.
Prema jednom predanju, ime ostrva je skraćenica od “grobnica Jelene”, što se odnosi na navodnu ćerku kralja Hoëla sahranjenu na steni.
Ime bi takođe moglo poticati od tumulus belenis (“humka Belenosa”, keltskog boga), ili od keltskih reči koje znače “mala planina”, u poređenju sa Mont Saint-Michelom, nekada zvanim Mont Tombe.
U XI veku dva monaha iz Mont Saint-Michela bili su pustinjaci na Tombelaineu. 1137. godine Bernard du Bec je osnovao priorat na ostrvu, koje je postalo mesto hodočašća.
11. februara 1423. godine, tokom Stogodišnjeg rata, Englezi su okupirali Tombelaine kao bazu sa koje su napadale Mont Saint-Michel. U francuskim verskim ratovima u XVI veku, Gabriel, grof od Montgomerija, vođa hugenotskih vojski, okupirao je ostrvo.
1666. godine markiz de la Chastrière naredio je uništenje ostrvskih utvrđenja, u slučaju da ih Englezi ponovo koriste.
Krajem XIX veka legenda o “markizu de Tombelaineu” nastala je kao deo procvata turističke industrije oko Mont Saint-Michela.
Ostrvo je kupila država 1933. godine, a dekretom iz 1936. godine proglašeno je istorijskim spomenikom. Postalo je rezervat ptica 1985. godine.
GPS koordinate: 48°39′36″ N, 1°30′47″ W.
M O N T S A I N T – M I C H E L
Mont Saint-Michel je stenovito ostrvo u kanalu Lamanš na ušću reke Couesnon, oko kilometar udaljeno od obale Normandije.
1979. godine Mont-Saint-Michel je upisan na popis mesta svetske baštine u Evropi zbog svog kulturnog, istorijskog, arhitektonskog značaja, ali i prirodne lepote. Victor Hugo jednom je rekao: “Mont Saint-Michel je za Francusku ono što su piramide za Egipat”.
Nalazi se u blizini grada Avranches i granice Bretanje u departmanu Manche. Ostrvo je čuveno po svom benediktinskom manastiru, koji dominira ovim ostrvom površine 5,5 ha (po drugim izvorima 7 ha). Ova utvrđena opatija je jedan od najboljih primera francuske srednjovekovne arhitekture. Mont Saint-Michel je i selo na ostrvu osnovano 708. godine.
Do ostrva se ranije moglo stići kopnom samo tokom oseke. Krajem XIX veka ostrvo je povezano sa obalom uređenjem prirodne prevlake i izgradnjom puta. Izgradnjom brane povećana je akumulacija peska u zalivu i on je postao plići. Od juna 2006. godine realizovan je projekat izgradnje hidrauličke brane koja bi povećala nivo vode oko ostrva za 70 cm.
Postoji i kopneni deo opštine površine 393 ha, tako da ukupna površina komune iznosi 400 ha.
Položaj komune – na ostrvu udaljenom samo nekoliko stotina metara od kopna – činio ju je dostupnom u vreme oseke za mnoge hodočasnike u njenoj opatiji, ali odbranjivom jer bi nadolazeća plima nasukala, oterala ili udavila potencijalne napadače. Ostrvo je ostalo neosvojeno tokom Stogodišnjeg rata; mali garnizon odbranio je napad Engleza 1433. godine. Luj XI je prepoznao drugačije prednosti njegove prirodne odbrane i pretvorio je ostrvo u zatvor. Opatija je redovno korišćena kao zatvor tokom Starog poretka.
U manastiru danas živi i radi još desetak benediktinskih monaha. Mont Saint-Michel je postala velika turistička atrakcija. Godišnje ga poseti 3,5 miliona turista.
Geografija
Sada stenovito plimsko ostrvo, u praistorijskim vremenima bio je deo kopnene površine. Kako je nivo mora rastao, erozija je preoblikovala obalski pejzaž, a nekoliko izdanaka granita se pojavilo u zalivu, koji je bolje odoleo razaranju okeana od okolnih stena. To uključuje Lilemer, Mont Dol, Tombelaine (ostrvo neposredno na severu) i Mont Tomb, kasnije nazvan Mont Saint-Michel.
Mont Saint-Michel se sastoji od leukogranita koji se učvrstio od podzemne intruzije rastopljene magme pre oko 525 miliona godina, tokom kambrijskog perioda, kao jedan od mlađih delova Mančelijanskog granitnog batolita.
Veza između Mont Saint-Michela i kopna menjala se tokom vekova. Ranije povezan plimnim nasipom koji je bio otkriven samo u vreme oseke, ovaj je 1879. godine pretvoren u izdignuti nasip, sprečavajući plimu da zapljuskuje mulj oko planine. Obalske ravnice su takođe polderizovane da bi se stvorili pašnjaci, smanjujući rastojanje između obale i ostrva, a reka Couesnon je kanalizovana, smanjujući disperziju toka vode. Svi ovi faktori su podstakli zasipanje zaliva.
Francuski premijer i regionalne vlasti su 16. juna 2006. godine najavile projekat vredan 200 miliona evra (Projet Mont Saint-Michel) za izgradnju hidraulične brane koristeći vode Couesnona i plime i oseke kako bi se otklonio nagomilani mulj, i da Mont Saint-Michel ponovo bude ostrvo. Izgradnja brane je počela 2009. godine. Projekat je takođe uključivao uklanjanje nasipa i parkinga za posetioce. Od 28. aprila 2012. godine novi parking na kopnu nalazi se 2,5 km od ostrva. Posetioci mogu hodati ili koristiti šatlove da pređu nasip.
22. jula 2014. godine novi most arhitekte Ditmara Fajhtingera otvoren je za javnost. Lagani most omogućava vodi da slobodno teče oko ostrva i poboljšava efikasnost brane koja je sada operativna. Projekat, koji je koštao 209 miliona evra, zvanično je otvorio predsednik François Hollande.
U retkim prilikama, plimne okolnosti proizvode izuzetno visoku “superplimu”. Novi most je 21. marta 2015. godine bio potpuno potopljen pri najvišem nivou mora, što se dešava jednom u 18 godina.
Istorija
Do izgradnje prve crkve u VIII veku, ostrvo je imalo ime Mont-Tombe. Ostrvo je nosilo ovo ime jer je podsećalo izgledom na uzvišenje grobne humke. Po legendi je 708. godine aranđel Mihailo naredio biskupu Avranchesa da na tom sagradi crkvu. Kada biskup nije na to pristao, aranđeo mu je vrelim prstom napravio rupu u lobanji (biskupova lobanja se danas čuva u crkvi u Avranchesu, mada nauka tvrdi da je ova lobanja poreklom iz neolita).
965/966. godine jedna grupa benediktinaca je na ostrvu osnovala manastir. U narednim vekovima kraljevi i vojvode su finansirali izgradnju manastira. Centralna građevina je podizana od 1017. do 1520. godine. Glavna crkva je nastala u periodu od 1023-1084. godine.
U XII veku manastir je došao pod vlast francuskih kraljeva. Kralj Filip II Avgust je u XIII veku sagradio deo opatije u gotičkom stilu. Manastirske građevine su stradale u Stogodišnjem ratu kada ih je bombardovala engleska artiljerija. Hor crkve je postavljen 1520. godine u poznogotičkom stilu.
Opadanjem značaja crkve u doba Francuske revolucije, opatija je napuštena 1790. godine, a monasi su se vratili tek 1969. godine. U međuvremenu, ostrvo je služilo i kao zatvor sa ironičnim imenom Mont Libre (slobodno brdo). Ostrvo je proglašeno francuskim nacionalnim spomenikom 1874. godine, posle čega je počeo period restauracije i konzervacije manastirskih građevina koji traje do danas. Do 1879. godine sagrađena je brana koja povezuje ostrvo sa kopnom.
Stanovništvo
Prvi podatak o broju stanovnika Mont Saint-Michela je iz 1793. godine, kada ih je bilo 234, a isti broj stanovnika bio je i 1800. godine. Taj broj stanovnika se očuvao u narednih 250 godine, sa izuzetkom perioda od 1841-1861. godine kada je na ostrvu živelo preko 1.000 stanovnika. Rekordan broj stanovnika zabeležen je 1851. godine – 1.182. Od 1954. godine broj stanovnika je u konstantnom padu i sada ih ima svega 30.
Od 24. juna 2001. godine, nakon apela koji im je 2000. godine uputio biskup Jacques Fihey, biskup Cutansa i Avranchesa, zajednica monaha i monahinja Monaških bratstava Jerusalima, upućena iz matične kuće St-Gervais-et-St-Protais u Parizu, žive kao zajednica na Mont Saint-Michelu. Oni su zamenili benediktince koji su se vratili na Goru 1966. godine. Oni su zakupci Centra za nacionalne spomenike i nisu uključeni u upravljanje opatijom.
Privreda
Mont Saint-Michel je dugo “pripadao” pojedinim porodicama koje su delile poslove u gradu i nasleđivale seosku upravu. Turizam je gotovo jedini izvor prihoda komune. On ovom malom ostrvu donosi oko 63 miliona dolara. Ima oko 50 prodavnica za 3,5 miliona turista. Samo oko 30 ljudi spava svake noći na planini (uključujući monahe), osim onih u hotelima.
Tokom srednjeg veka, hodočasnici su dolazili peške iz Italije, Nemačke i Engleske, kao i iz drugih delova Francuske. Takvi poklonici su bili poznati kao Mikeloti. Savremeni hodočasnici mogu da prate iste rute. Napravljeno je deset pešačkih staza koje omogućavaju hodočasnicima iz različitih evropskih zemalja da se vrate putem kojim su njihovi preci možda prošli tokom srednjovekovnog hodočašća.
Mont Saint-Michel je poslužio kao umetnička inspiracija za brojna dela. Deo radnje u trileru Helen McInnes “Zadatak u Bretanji” odvija se na Montu, uključujući dramatičnu noćnu poteru po pesku. U filmu Petera Jacksona iz 2003. godine “Gospodar prstenova: Povratak kralja”, glavni grad Gondora, Minas Tirith, napravljen je po uzoru na Mont Saint-Michel. Isto tako, grad i zamak u Diznijevom hitu “Tangled” zasnovani su na Mont Saint-Michelu.
GPS koordinate: 48°38′10″ N, 1°30′39″ W.