Hispaniola (španski La Española “špansko ostrvo”) je sa površinom od oko 74.700 km² drugo po veličini karipsko ostrvo. Leži istočno-jugoistočno od Kube i zapadno od Portorika, tačno u pojasu uragana. Ostrvo je podeljeno između Haitija i Dominikanske Republike.

U našoj geografiji ostrvo se zove Haiti, ali sam odlučio da koristim naziv Hispaniola, kako bi se naziv ostrva razlikovao od naziva jedne od dve države na ostrvu. Ostrvo je najpoznatije po prvim evropskim kolonijama u Novom svetu, koje je osnovao Kristifor Kolumbo. Haiti je deseto ostrvo po naseljenosti na svetu i 22. ostrvo po veličini u svetu.

Ostrvo je domorodački narod Taino nazivao različitm imenima. Taino nije imao pisani jezik, tako da istorijski dokazi za ova imena dolaze od tri evropska istoričara: Italijana Petera Martyra d’Anghiera i dvojice Španaca Bartoloméa de las Casasa i Gonzala Fernándeza de Ovieda. Na osnovu sveobuhvatnog istraživanja i mape koju je pripremio Andres de Morales 1508. godine, Martyr je izvestio da se ostrvo u celini zvalo Quizquella (ili Quisqueya), a Haiti se odnosio na neravni planinski region na istočnom kraju ostrva. Diego Álvarez Chanca, lekar na Kolumbovom drugom putovanju, takođe je primetio da je Haiti najistočnija provincija ostrva. Sa druge strane, Oviedo i Las Casas su zabeležili da su Taino celo ostrvo nazvali Haiti.

Kada je Kolumbo zauzeo ostrvo 1492. godine, nazvao ga je Insula Hispana na latinskom i La Isla Española na španskom, što znači špansko ostrvo. Las Casas je skratio ime u Española, a kada je Peter Martyr napisao svoj izveštaj o ostrvu na latinskom, preneo je njegovo ime kao Hispaniola.

Zbog Taino, španskog i francuskog uticaja na ostrvu, istorijski se celo ostrvo često nazivalo Haiti, Hayti, Santo Domingo ili Saint-Domingue. Martyrovo književno delo je ubrzo nakon pisanja prevedeno na engleski i francuski jezik, a naziv Hispaniola postalo je najčešće korišćeni termin u zemljama engleskog govornog područja za ostrvo u naučnim i kartografskim radovima. 1918. godine okupaciona vlada Sjedinjenih Država, koju je predvodio Harry Shepard Knapp, obavezala je upotrebu naziva Hispaniola za ostrvo i preporučila je upotrebu tog imena Nacionalnom geografskom društvu.

Naziv Haïti je usvojio haićanski revolucionar Jean-Jacques Dessalines 1804. godine, kao zvanično ime nezavisnog Sent Dominga, u znak počasti američkim prethodnicima. Takođe je usvojen kao zvanični naziv nezavisnog Santo Dominga, kao Republika Španski Haiti, država koja je postojala od novembra 1821. godine do njenog pripajanja Haitiju u februaru 1822. godine.

Ostrvo Hispaniola je u kolonijalno vreme bilo podeljeno na istočni, odnosno španski deo nazvan Santo Domingo (prema istoimenom gradu), i zapadni, francuski deo pod nazivom Saint Domingue. Od istočnog dela nastala je država Dominikanska Republika, a na zapadnom delu Haiti, koji je u nekom razdoblju bio podeljen na Severni Haiti i južni deo pod nazivom Republika Mulata.

Geografija

Kada je 1492. godine Kristifor Kolumbo stigao do ovog ostrva, u svoj dnevnik je napisao: Pred mojim je očima ostrvo La Española, najlepša zemlja koju je ljudsko oko ikada videlo. Te reči dovoljno govore same po sebi o Hispanioli.

Hispaniola je drugo po veličini ostrvo Kariba (posle Kube), sa površinom od 76.192 km², od čega je 48.445 km² (63,5% ili oko 5/8 površine ostrva) istočnog dela ostrva u sastavu Dominikanske Republike, a 27.747 km² zapadnog dela ostrva pripada Haitiju. Granica između dve države dugačka je 360 km. Ostrvo je u smeru zapad-istok dugačko 650 km, a najveća širina u smeru sever-jug je 260 km. Ostrvo Kuba nalazi se 86 km severozapadno, a razdvojeno je prolazom Windward (zavetrina); 190 km jugozapadno je Jamajka, razdvojena istoimenim kanalom. Portoriko se nalazi 115 km istočno od Hispaniole, razdvojen kanalom Mona. Bahami i ostrva Terks i Kejkos su severno. Najzapadnija tačka ostrva je rt Carcasse. Hispaniola, Jamajka, Kuba i Portoriko su zajedno poznati kao Veliki Antili. Oni se sastoje od kontinentalnih stena za razliku Malih Antila koji su pretežno vulkanskog ili koralnog porekla.

Ostrvom se proteže pet planinskih lanaca. Centralni lanac, koji se u Dominikanskoj Republici zove Cordillera Central ide od južne obale sve do severozapadnog dela ostrva, gde ga zovu Massif du Nord (Severni masiv). U tom lancu je i Pico Duarte, sa 3.087 m (po tabli koja se nalazi na vrhu planine) najviša planina Kariba. Paralelno sa ovim lancem, pruža se Cordillera Septentrional duž severne obale ostrva i na istoku, kao poluostrvo Samaná, završava u Atlantiku.

Cordillera Central i Cordillera Septentrional  su razdvojene dolinom Cibao i atlantskim obalskim ravnicama, koje se protežu na zapad u Haiti kao Plaine du Nord (severna ravnica). Najniži lanac je Cordillera Oriental u istočnom delu zemlje.

Sierra de Neiba se uzdiže prema jugozapadu Dominikanske Republike i produžava se prema severozapadu u Haiti gde menja ime u Montagnes Noires (crne planine) i grana se na Chaîne des Matheux i Montagnes du Trou d’Eau. Centralna ravnica (Plateau Central) se nalazi između lanaca Massif du Nord i Montagnes Noires, dok ravnica Plaine de l’Artibonite leži između Montagnes Noires i Chaîne des Matheux, otvorena zapadno prema zalivu Gonâve, najvećem zalivu Antila.

Južni lanac počinje u jugozapadnom delu Dominikanske Republike pod imenom Sierra de Bahoruco i  pruža se prema zapadu menjajući ime u Massif de la Selle i Massif de la Hotte, koji predstavlja planinski greben jugozapadni poluostrva Haitija. Pic de la Selle je najviši vrh južnog lanca, treći vrh Antila i najviši vrh Haitija sa 2.715 m (po drugim podacima 2.680 m). Paralelno sa tim lancem pruža se dolina Plaine du Cul-de-Sac na čijem je zapadnom kraju glavni grad Haitija Port-au-Prince. U toj dolini ima nekoliko slanih jezera, među ostalim Azuei u Haitiju i Enriquillo u Dominikanskoj Republici. Enriquillo je najveće jezero Kariba i najniža tačka ne samo Kariba, već i bilo koje ostrvske države.

Jezero Enriquillo je jedno od retkih slanih jezera u svetu nastanjeno krokodilima. Dobilo je ime po Enriquillu, pripadniku plemena Taino koji se početkom XVI veka borio protiv Španaca. Jezero je široko od 15-20 km, a dugačko 127 km, površina mu je 375 km², najniža tačka je na 39 m ispod nivoa mora (po drugim podacima čak 46 m). Najveća dubina je 52 m, tako da predstavlja kriptodepresiju od skoro 100 m. Njegov sliv obuhvata 10 manjih rečnih sistema. Jezero nema otoku, pa nivo vode varira u zavisnosti od količine kiše. Salinitet u jezeru može varirati od 33‰ pa do preko 100‰. Na jezeru se nalazi ostrvo Isla Cabritos poznato po krokodilima i flamingosima. Postojala  još dva manja ostrva Barbarita i Islita, ali su zbog porasta nivoia vode bili poplavljeni i nestali do decembra 2011. godine.

Jezero Azuei u Haitiju dugačko je 22 km, ima najveću širinu i površinu od 170 km². Nalazi se na 15 m nadmorske visine, a najveća dubina je 30 m. Salinitet ovog jezera oko 20% saliniteta morske vode.

Ostrvo ima četiri različita ekoregiona. Ekoregija kišnih šuma Hispaniole pokriva približno 50% ostrva, posebno severne i istočne delove, pretežno u nizijama, ali se proteže i do 2.100 m nadmorske visine. Ekoregija suvih šuma Hispaniole pokriva približno 20% ostrva, u planinama zaklonjenim od kiša koje najčešće stižu sa Atlantika u južnom i zapadnom delu ostrva i u dolini Cibao u centralno-severnom delu ostrva. Borove šume Hispaniole zauzimaju 15% ostrvskih planina. Na visinama iznad 850 m raste hispaniolski bor, tako da to područje izgledom više podseća na Alpe nego na Karibe. Močvarno područje Enriquillo su poplavljene livade i savane koje okružuju niz jezera, od kojih je istoimeno najpoznatije.

U Dominikanskoj Republici nalazi se najviši vodopad na Karibima Salto de la Jalda visine oko 120 m.

Najduža ostrvska reka, ujedno i najduža reka Haitija, je Artibonito dužine 321 km i površinom sliva preko 9.000 km². Od toga je tok kroz Dominikansku Republiku 68 km, a kroz Haiti 253 km. Najduža reka Dominikanske Republike je Yaque del Norte dužine 296 km i sa površinom sliva od 7.044 km².

Reka Yaque del Norte

Dominikanska Republika ima manji broj okolnih ostrva i sprudova, od kojih su najveći Saona pored jugoistočne obale (117 km²), Beata pored južne obale (27 km²) i Catalina vrlo blizu jugoistočne obale (9,6 km²). Haitiju pripada veliko ostrvo Gonâve površine 743 km² na kome živi oko 90.000 stanovnika, zatim Tortuga pored severozapadne obale (180 km²), Vache pored jugozapadne obale (52 km²), Les Cayemites u zalivu Gonâve (dva ostrva ukupne površine 45 km²). Ostrvo Navasa je u sporu Haitija i SAD oko vlasništva i posebno je prikazano.

Klima Hispaniole pokazuje značajne varijacije zbog njene raznovrsne planinske topografije i predstavlja najraznovrsnije ostrvo od svih Antila. Osim u letnjoj sezoni severne hemisfere, preovlađujući vetrovi iznad Hispaniole su severoistočni pasati. Kao i na Jamajci i Kubi, ovi vetrovi donose kišu planinama na severu ostrva i stvaraju izrazitu kišnu senku na južnoj obali ostrva, gde neka područja primaju samo 400 mm padavina i imaju polusuvu klimu. Godišnja količina padavina ispod 600 mm takođe se javlja na južnoj obali severozapadnog poluostrva Haitija i u centralnom regionu Azúa u niziji Plaine du Cul-de-Sac. Štaviše, u ovim regionima generalno ima malo padavina van sezone uragana koja traje od avgusta do oktobra, a suša nikako nije neuobičajena kada se uragani ne pojave. Na severnoj obali, nasuprot tome, padavina najviše ima od decembra do februara, mada padavina tokom cele godine. Godišnje količine padavina se obično kreću od 1.700 do 2.000 mm u severnim obalnim nizijama; verovatno mnogo više padavina ima u planinama Cordillera Septentrional, ali nedostaju podaci za to područje. Unutrašnjost Hispaniole, zajedno sa jugoistočnom obalom centriranom oko Santo Dominga, obično ima oko 1.400 mm padavina godišnje, sa izraženom sezonom od maja do oktobra. Obično ova vlažna sezona ima dva vrhunca: jedan oko maja, drugi oko sezone uragana. Na visoravnima u unutrašnjosti ostrva padavine su mnogo izrazitije, oko 3.100 mm godišnje, ali sa sličnim obrascem kao u centralnim nizijama.

Varijacije temperature zavise od nadmorske visine. Nizija Hispaniole je generalno toplija i vlažnija, sa prosečnom temperaturom od 28°C sa visokom vlažnošću tokom dana i noćnom temperaturom od oko 20°C. Na većim nadmorskim visinama temperature padaju, tako da se mrazevi javljaju tokom sušne sezone na najvišim vrhovima, gde maksimalne temperature ne prelaze 18°C.

Priroda haićanskog dela ostrva

Na Hispanjoli ima mnogo vrsta ptica, a vrste vodozemaca na ostrvu su takođe raznovrsne. Postoji mnogo vrsta endemskih za ostrvo, uključujući insekte i druge beskičmenjake, gmizavce i sisare. Dva endemska kopnena sisara na ostrvu su hispaniolan hutia i hispaniolan solenodon (solenodon=žlebljeni zubi). Na ostrvu ima i mnogo vrsta ptica, sa šest endemskih rodova. Više od polovine prvobitne distribucije njegovih ekoregija izgubljeno je zbog uništavanja staništa koje utiče na lokalnu faunu.

Na Haitiju naučnici već dugo navode krčenje šuma kao izvor ekološke krize; drvna industrija datira još od francuske kolonijalne vladavine. Haiti je doživeo dramatično smanjenje šuma zbog prekomerne i sve veće upotrebe drvenog uglja kao goriva za kuvanje. Razni mediji sugerisali su da država ima samo 2% šumskog pokrivača, ali to nije potkrepljeno istraživanjem.

Hispaniolan solenodon

Nedavne detaljne studije satelitskih snimaka i analize životne sredine u vezi sa klasifikacijom šuma zaključuju da Haiti pokriven sa približno 30% šume; ovo je, ipak, drastičan pad u odnosu na 60% pokrivenosti šumama koliko je iznosilo 1925. godine. Zemlja je značajno krčena u poslednjih 50 godina, što je rezultiralo deforestacijom mnogih delova teritorije Haitija.

U Dominikanskoj Republici povećana je pokrivenost šumom. 2003. godine pokrivenost Dominikanske Republike šumom je smanjena na 32% površine, ali je do 2011. godine pokrivenost šumom porasla na skoro 40%. Uspeh rasta dominikanskih šuma je posledica nekoliko vladinih odluka i privatnih organizacija u cilju pošumljavanja, kao i snažnoj obrazovnoj kampanji koja je rezultirala povećanjem svesti dominikanskog naroda o važnosti šuma za njihovu dobrobit i druge oblike života na ostrvu.

Istorija

Ljudi su sa kopna stigli na Hispaniolu pre oko 6-7 hiljada godina. Primarna domorodačka grupa na Hispanioli je bio narod Taino. Pleme Aravak nastalo je u delti Orinoka, šireći se iz današnje Venecuele. Stigli su na Hispaniolu oko 1200. godine n.e. Svako društvo na ostrvu bilo je malo nezavisno kraljevstvo sa poglavicom poznatim kao kasik (cacique). 1492. godina se smatra vrhom Taina, na ostrvu je postojalo pet različitih kraljevstava. Više različitih taino jezika je postojalo u ovom vremenskom periodu. Još uvek postoji žestoka debata o populaciji Taino naroda na Hispanioli 1492. godine. Procene se prema genetskoj analizi iz 2020. godine kreću od nekoliko desetina hiljada, pa do više od 750.000 (po drugim izvorima od 400.000 pa do jednog miliona).

Taino su živeli u kružnim zgradama sa tkanom slamom i palminim lišćem kao pokrivačem. Većina pojedinaca je spavala u modernim visećim mrežama, ali su se koristili i travnati kreveti. Poglavica je živeo u drugačijem objektu sa većim pravougaonim zidovima i tremom. Selo Taino je takođe imalo ravan teren koji se koristio za igre loptom i festivale. Religiozno, Taino su bili politeisti (mnogobošci), a njihovi bogovi su se zvali Zemi. Versko obožavanje i ples su bili uobičajeni, a lekari ili sveštenici su takođe konsultovali Zemije za savet na javnim ceremonijama.

Pomier su niz od 55 pećina koje se nalaze severno od San Cristóbala u Dominikanskoj Republici. One sadrže veliku kolekciju 2.000 godina stare kamene umetnosti na Karibima, koju je prvenstveno napravio narod Taino, ali i narodi Karibi i Igneri.

U ishrani Taino se oslanjao na meso i ribu kao primarni izvor proteina; lovili su male sisare, kao što su pacovi, ali i patke, kornjače, zmije i slepi miševi bili su uobičajen izvor hrane. Taino se takođe bavio poljoprivredom kao primarnim izvorom hrane, a gajili su se manioka, kukuruz, tikve, pasulj, paprika, kikiriki, pamuk i duvan, koji se koristio kao aspekt društvenog života i verskih obreda.

Narod Taino je često putovao i koristio kanue od izdubljenog drveta za ribolov ili u svrhu migracije, a više od 100 ljudi moglo je da stane u jedan kanu. Taino su često dolazili u kontakt sa Karibima, još jednim domorodačkim plemenom. Za odbranu su koristili lukove i strele sa otrovnim vrhom i ratne toljage. Kada se Kolumbo iskrcao na Hispaniolu, pojedine poglavice Taino su tražile zaštitu od Kariba.

Kristifor Kolumbo se prvi put iskrcao na Hispaniolu 6. decembra 1492. godine u malom zalivu na severnoj obali današnjeg Haitija koji je nazvao San Nicolas, a koji se danas zove Môle-Saint-Nicolas. Domorodački narod Taino ga je dočekao na prijateljski način. Trgovina sa domorocima donela je više zlata nego što su ranije naišli na drugim karipskim ostrvima, a Kolumbo je bio uveren da će mnogo više zlata biti pronađeno u unutrašnjosti ostrva. Pre nego što je mogao dalje da istražuje, njegov vodeći brod "Santa Maria", nasukao se i potonuo u zalivu 24. decembra. Sa samo dva manja broda koja su preostala za povaratak kući, Kolumbo je izgradio utvrđeni logor La Navidad na obali i ostavio je 21 člana posade da sačeka njegov povratak sledeće godine.

Kolonizacija je počela ozbiljno sledeće godine kada je Kolumbo u novembru 1493. godine doveo 1.300 muškaraca na Hispaniolu sa namerom da uspostavi trajno naselje. Otkrili su da je logor u Navidadu uništen i da su domoroci pobili svu posadu koju su ostavili. Kolumbo je odlučio da otplovi na istok u potrazi za boljim mestom za osnivanje novog naselja. U januaru 1494. godine osnovano je naselje La Isabelu u današnjoj Dominikanskoj Republici.

  Skica originalnog naselja La Isabela koja prikazuje Kolumbovu kuću, crkvu i groblje. (Slika iz muzeja La Isabela)

1496. godine osnovan je grad Nueva Isabela. Nakon što ga je uništio uragan, ponovo je izgrađen na suprotnoj strani reke Ozama i nazvan je Santo Domingo. To je najstarije stalno evropsko naselje u Americi. Ostrvo je decenijama koje dolaze imalo važnu ulogu u uspostavljanju latinoameričkih kolonija. Zbog svog strateškog položaja, bio je vojno uporište konkvistadora Španskog carstva, služeći kao štab za dalju kolonijalnu ekspanziju Amerike. Kolonija je bila mesto susreta evropskih istraživača, vojnika i doseljenika koji su sa sobom doneli kulturu, arhitekturu, zakone i tradiciju Starog sveta.

Oštro porobljavanje koje su španski kolonisti praktikovali protiv Taina, kao i preusmeravanje zaliha hrane i rada domorodaca za ishranu španskih naseljenika, imalo je razoran uticaj na smrtnost i plodnost stanovništva Taina tokom prve četvrtine XVI veka. Kolonijalni administratori i sveštenici primetili su da su potraga za zlatom i agrarno porobljavanje kroz sistem encomienda (forma zavisnosti lokalnog stanovništva od španskih kolonizatora, ujedno i njihovo prevođenje u hrišćanstvo) smanjuje stanovništvo. Demografski podaci iz dve provincije iz 1514. godine pokazuju nisku stopu nataliteta, u skladu sa godišnjim padom stanovništva od 3,5%. 1503. godine kolonija je počela da uvozi afričke robove nakon što je 1501. godine doneta povelja koja je to dozvoljavala. Španci su verovali da će Afrikanci biti sposobniji za fizički rad. Od 1519-1533. godine usledila je pobuna domorodaca poznata kao Enriquillov ustanak, a kao toga posledica afrički robovi su se razbežali po ostrvu (verovatno su sarađivali sa Taino narodom).

Plemeniti metali su igrali veliku ulogu u istoriji ostrva nakon Kolumbovog dolaska. Jedan od prvih stanovnika na koje je Kolumbo naišao na ovom ostrvu bila je devojka koja je nosila samo zlatni čep za nos. Ubrzo su domoroci menjali komade zlata za tzv. sokolova zvona. Poglavica domorodaca je izjavio da zlato dolazi iz regiona Cibao. Putujući dalje na istok od Navidada, Kolumbo je naišao na reku Yaque del Norte, koju je nazvao Rio de Oro (zlatna reka) jer njen "pesak obiluje zlatnom prašinom".

Spomenik Enriquillu u Dominikanskoj Republici

Kada se Kolumbo vratio tokom svog drugog putovanja, saznao je da je poglavica Caonabo masakrirao njegovo naselje u Navidadu. Dok je Kolumbo osnovao novo naselje u selu La Isabela januara 1494. godine, poslao je Alonsa de Ojedu i 15 ljudi da traže rudnike u regionu Cibao. Posle šestodnevnog putovanja, Ojeda je naišao na oblast sa zlatom, u kojoj je narod Taino izvlačio zlato iz potoka. Kolumbo je lično posetio rudnike 12. marta 1494. godine. Izgradio je tvrđavu Santo Tomás, današnji Jánico, ostavljajući kapetana Pedra Margarita da komanduje sa 56 ljudi. 24. marta 1495. godine Kolumbo je sa svojim saveznikom Guacanagarixom krenuo u osvetnički rat protiv Caonaba, zarobivši njega i njegovu porodicu dok je ubio i zarobio brojne domoroce. Posle toga, svaka osoba starija od četrnaest godina morala je da proizvede sokolovo zvono od zlata.

Miguel Díaz i Francisco de Garay otkrili su veliko zlatno grumenje u donjem toku reke Haine 1496. godine. Zatim su 1499. godine u planinama Cordillera Central otkrivena prva veća nalazišta zlata, što je dovelo do buma rudarstva. 1501. godine Kolumbov rođak Giovanni otkrio je zlato u blizini Buenaventure. Nastale su dve velike rudarske oblasti, jedna duž San Cristobal-Buenaventura, a druga u regiji Cibao unutar trougla La Vega-Cotuy-Bonao, dok su Santiago de los Caballeros, Concepción i Bonao postali rudarski gradovi. Usledila je zlatna groznica od 1500-1508. godine. Najbolji rudnici su bili rezervisani za Fernanda II od Aragona i V od Kastilje, iako su mesta bila otvorena i za privatne kopače. Štaviše, 967 domorodaca držano je u rudarskoj oblasti San Cristobal, pod nadzorom plaćenih rudara.

Pod guvernerstvom Nicolásom de Ovanda y Cáseresom, Indijanci su bili prisiljeni da rade u rudnicima zlata. 1503. godine španska kruna je legalizovala rad Indijanaca u rudnicima kroz sistem encomienda. Kada su Indijanci počeli da rade u rudnicima, mnogo su umirali od gladi i teških uslova rada. Do 1508. godine stanovništvo Taino od oko 400.000 smanjeno je na 60.000, a do 1514. godine ostalo je samo 26.334. Otprilike polovina je živela u rudarskim gradovima Concepción, Santiago, Santo Domingo i Buenaventura. Repartimiento (indijanske zajednice koje su živele blizu španskih naselja imale su obavezu da obezbede određeni procenat svojih ljudi, 2-4%, koji su imali obavezu da rade u rudnicima) iz 1514. godine ubrzao je emigraciju španskih kolonista, zajedno sa iscrpljivanjem rudnika. Prva dokumentovana epidemija malih boginja, koja je ranije bila bolest istočne hemisfere, dogodila se na Hispanioli u decembru 1518. godine među porobljenim afričkim rudarima. Neki naučnici spekulišu da su evropske bolesti stigle pre ovog datuma, ali nema ubedljivih dokaza za tu tvrdnju. Domoroci nisu imali stečeni imunitet na evropske bolesti. Do maja 1519. godine umrla je čak jedna trećina preostalih Indijanaca Taino. Za jedan vek od dolaska Španaca na Hispaniolu, populacija Taina je opala za 95%. Mnogi autori opisali su tretman Tainosa na Hispanioli pod Španskim carstvom kao genocid.

Šećernu trsku su na Hispaniolu počeli da sade doseljenici sa Kanarskih ostrva, a prva šećerana u Novom svetu osnovana je 1516. godine upravo na ovom ostrvu. Potreba za radnom snagom koja bi zadovoljila rastuće potrebe za uzgojem šećerne trske dovela je do eksponencijalnog povećanja uvoza robova u naredne dve decenije. Vlasnici šećerana su ubrzo formirali novu kolonijalnu elitu.

Prva velika pobuna robova u Americi dogodila se u Santo Domingu 1522. godine, kada se dogodio ustanak na plantaži šećerne trske admirala Diega Colona, sina Kristifora Kolumba. Veći broj pobunjenika uspeo je da pobegne i na jugu ostrva formira nezavisne zajednice marona (tako su se zvale zajednice odbeglih robova).

Počevši od dvadesetih godina XVI veka brodove u Karipskom moru su napadali sve brojniji francuski gusari. 1541. godine Španija je odobrila izgradnju utvrđenog zida Santo Dominga, a 1560. godine odlučila je da ograniči putovanje morem na ogromne, dobro naoružane konvoje. Naredni potez, koji je mogao da uništi proizvodnju šećera na Hispaniole deseio se 1561. godine, kada je Havana, bolje strateški locirana u odnosu na Golfsku struju, izabrana za luku zaustavljanja trgovačke flote. 1564. godine glavne gradove ostrva Santiago de los Caballeros i Consepcíon de la Vega uništio je zemljotres.

Môle-Saint-Nicolas 1780. godine

Početkom XVII veka Hispaniola i njena obližnja ostrva (posebno Tortuga) postali su redovna stajališta  karipskih gusara. Vlada Filipa III je 1606. godine naredila svim stanovnicima Hispaniole da se približe Santo Domingu, kako bi se borili protiv piraterije. Umesto da se obezbedi ostrvo, ovo je omogućilo francuskim, engleskim i holandskim gusarima da uspostave baze na manje naseljenim severnim i zapadnim obalama ostrva.

1625. godine francuski i engleski gusari stigli su na ostrvo Tortuga, nedaleko od severozapadne obale Hispaniole, koje je prvobitno naselilo nekoliko španskih kolonista. Gusare su 1629. godine napale španske snage kojima je komandovao Don Fadrique de Toledo, koji je utvrdio ostrvo i proterao Francuze i Engleze. Kako je većina španske vojske otišla na glavno ostrvo Hispaniola da iskoreni tamošnje francuske koloniste, Francuzi su se vratili na Tortugu 1630. godine i vođene su stalne bitke nekoliko decenija. 1654. godine Španci su poslednji put ponovo zauzeli Tortugu.

1655. godine ostrvo Tortugu su ponovo zauzeli Englezi i Francuzi. 1660. godine Englezi su imenovali Francuza za guvernera koji je proglasio za vladara kralja Francuske, podigao francusku zastavu i zaustavio nekoliko pokušaja Engleza da povrate ostrvo. 1665. godine francusku kolonizaciju ostrva zvanično je priznao kralj Luj XIV, a francuska kolonija je dobila ime Saint-Domingue. Glavni grad je premešten sa Tortuge u Port-de-Paix na Hispanioli 1676. godine.

Ugovorom iz Ryswicka iz 1697. godine Španija je formalno ustupila zapadnu trećinu ostrva Francuskoj. Saint-Domingue je brzo zasenio istok ostrva i po bogatstvu i po broju stanovnika. Prozvan "biserom Antila" postao je najprosperitetnija kolonija u Zapadnoj Indiji, sa ropskim sistemom koji se koristio za uzgoj i žetvu šećerne trske u vreme kada je evropska potražnja za šećerom bila velika. Ropstvo je omogućavalo niske troškove, a profit je bio maksimalan. To je bila važna luka u Americi za robu i proizvode koji su tekli u i iz Francuske i Evrope.

Pobuna robova 1791. godine

Evropski kolonisti su često umirali mladi zbog tropskih groznica, kao i u pobunama robova krajem XVIII veka. 1791. godine, tokom Francuske revolucije, izbila je velika pobuna robova u Saint- Domingueu. Francuska republika je ukinula ropstvo u kolonijama 4. februara 1794. godine, kao prva evropska država. Vojska bivših robova udružila je snage sa Francuskom u ratu protiv evropskih suseda. Po drugom Bazelskom sporazumu iz 1795. godine, Španija je ustupila dve trećine istočnog dela ostrva Hispaniola, koje je kasnije postalo Dominikanska Republika. Francuski doseljenici su počeli da kolonizuju neke oblasti u španskom delu ostrva.

Usred Francuske revolucije (1789-1799) robovi i slobodni ljudi obojene kože pokrenuli su Haićansku revoluciju (1791-1804), koju je predvodio bivši rob i prvi tamnoputi general francuske vojske Toussaint Louverture. Posle 12 godina sukoba, snage Napoleona Bonaparte su poražene od Louverturovog naslednika, Jean-Jacquesa Dessalinesa (kasnije cara Žaka I), koji je 1. januara 1804. godine proglasio suverenitet Haitija - prve nezavisne države Latinske Amerike i Kariba, druge u Americi, prve države u Americi koja je ukinula ropstvo, i jedine države u istoriji uspostavljene uspešnom pobunom robova. Osim Alexandrea Pétiona, prvog predsednika Republike, svi prvi lideri Haitija bili su bivši robovi. Nakon kratkog perioda u kojem je zemlja bila podeljena na dva dela, predsednik Jean-Pierre Boyer ujedinio je zemlju. 

Zaliv u provinciji Samaná na severoistoku Dominikanske Republike

Pod Napoleonom, Francuska je ponovo uvela ropstvo na većini svojih karipskih ostrva 1802. godine i poslala je vojsku da dovede ostrvo pod potpunu kontrolu. Međutim, više od polovine francuskih vojnika tokom letnjih meseci umrlo je od žute groznice. Posle izuzetno brutalnog rata sa ratnim zločinima počinjenim na obe strane, Francuzi su krajem 1803. godine povukli 7.000 preostalih preživelih vojnika. Vođe revolucije proglasili su zapadnu Hispaniolu za novu naciju nezavisnog Haitija početkom 1804. godine. Francuska je nastavila da vlada španskim Santo Domingom. 1805. godine haićanske trupe generala Henri Christophea pokušale su da osvoje celu Hispanjolu. Napali su Santo Domingo i opljačkali gradove Santiago de los Caballeros i Mocu, ubivši većinu njihovih stanovnika, ali vesti o francuskoj floti koja plovi prema Haitiju primorala je generala Christophea da se povuče sa istoka, ostavljajući ga u francuskim rukama.

1808. godine, nakon Napoleonove invazije na Španiju, kriolosi (stanovnici španskih korena rođeni u kolonijama) Santo Dominga pobunili su se protiv francuske vlasti i, uz pomoć Ujedinjenog Kraljevstva, vratili su Santo Domingo pod špansku kontrolu. U strahu od uticaja društva robova koje se uspešno pobunilo protiv svojih vlasnika, SAD i evropske sile su odbile da priznaju Haiti, drugu republiku na zapadnoj hemisferi i prvu crnačku republiku na svetu. Francuska je zahtevala isplatu visoke odštete robovlasnicima koji su izgubili imovinu, a Haiti je decenijama bio opterećen dugovima koje nije mogao da vrati. 

Predsednik Haitija Jean-Pierre Boyer odlučio je da se pripremi za odbranu zbog glasina da će Francuzi i Španci izvršiti invaziju sa ranjive istočne strane ostrva. 1820. godine Boyer je poslao pukovnika Dezira Dalmassija u obližnje gradove da ubedi meštane da se pridruže republici koja će im obezbediti posao i druge beneficije. Umesto da čeka Dalmassijev povratak, Boyer je odlučio da izvrši invaziju na istočni deo ostrva, pre nego što je vođa dominikanaca general José Núñez de Cáceres uspeo da finalizuje pregovore oko ulaska istočnog dela ostrva u tada postojeću Veliku Kolumbiju. Haiti je nudio zaštitu dominikancima pod haićanskom vladom u vidu zaposlenja, davanja zemlje, ukidanja poreza na izvoz stoke, u zamenu za prihvatanje političkog ujedinjenja dve teritorije.

                                                 José Núñez de Cáceres

1. decembra 1821. godine naložen je konstitutivni akt da se podnese peticija za ujedinjenje španskog Haitija sa Velikom Kolumbijom. Špansku Republiku Haiti (República del Haití Español) nije podržalo stanovništvo robova i sluga, koji su bili sumnjičavi prema vladavini čistih belaca i radije bi se ujedinili sa francuskim Haitijem, jer je tamo bilo ukinuto ropstvo.

Krajem 1821. i početkom 1822. godine Haiti je poslao izaslanike u centralne i severne delove španskog Haitija da promovišu njegovu aneksiju, a ljudi su počeli da podižu zastavu Haitija na javnim zgradama i trgovima, dok su druge snage koje su se protivile ujedinjenju sa Haitijem formalno proglasile nezavisnost od Španije 1. decembra 1821. godine.

30. decembra 1821. godine u 23:30 h tropas de morenos (španski za "obojene/tamnopute trupe"), predvođene Pablom Alijem i José Núñez de Cáceresom, iznenadile su čuvare tvrđave Fortaleza Ozama i zatvorile su guvernera. Sledećeg jutra, u 6:00 h topovska paljba je signalizirala političku promenu.

Grupa političara i vojnih oficira nastavila je da se zalaže za ujedinjenje nove nacije sa Haitijem, pošto su različite elitne porodice tražile političku stabilnost pod haićanskim predsednikom Boyerom. Velika frakcija sa sedištem u severnom regionu Cibao bila je protiv unije sa Velikom Kolumbijom i takođe je stala na stranu Boyera. Boyer je, sa druge strane, nastojao da zaštiti svoju zemlju od mogućnosti da Francuska ili Španija ponovo zauzmu istočni deo ostrva i napadnu ili čak ponovo osvoje Haiti. On je nastojao ne samo da održi nezavisnost Haitija, već i da održi slobodu njegovih bivših robova, kao i da oslobodi preostale robove u Španskom Haitiju. Nakon što je obećao zaštitu vladi Núñeza de Cáceresa, Boyer je krenuo sa 12.000 vojnika u februaru 1822. godine, nakon što je većina gradova i naselja proglasila pripajanje Republici Haiti. 9. februara 1822. godine Boyer je zvanično ušao u glavni grad Santo Domingo, gde je dočekan sa oduševljenjem, a primio ga je lično Núñeza de Cáceres, koji mu je ponudio ključeve tvrđave. Boyer je odbio ponudu rekavši: "Nisam došao u ovaj grad kao osvajač, već voljom njegovih stanovnika". Hispaniola je tako ujedinjena od "rta Tiburon do rta Samana pod jednom vladom".

Prvi Boyerov javni akt bio je ukidanje ropstva i obećanje zemlje svim oslobođenim ljudima, kako bi mogli slobodno da se posvete poljoprivredi na zemlji koju joj je država poklonila.

Na Haitiju je francuski sistem privatnog vlasništva nad zemljom zagarantovan od strane države bio norma, dok je u španskom delu preovlađujući bio komunalni sistem i hijerarhija zakupa što se  sukobljavalo. Do 15. juna Boyer je i dalje obećavao zemlju od strane države. Da bi se ovo ostvarilo haićanska administracija je zabranila vlasništvo nad zemljom belim dominikancima, lišavajući glavne porodice zemlje. Deo oslobođenih robova koji nisu želeli da nastave da rade sa svojim bivšim gospodarima imao je malo izbora osim da se pridruži vojsci. Druge kulturne promene bile su ograničenje španskog jezika, a tradicionalni običaji, poput borbi petlova, bili su zabranjeni.

Vladavina Haićana nad celim ostrvom trajala je 22 godine. Postala je veoma nepopularna zbog teške ekonomske krize koja je pogodila zemlju nakon što je platila ogromnu odštetu Francuskoj. To je trajalo do 27. februara 1844. godine, kada je ponovo proglašena nezavisnost za istočni deo Hispaniole i osnovana je nezavisna Dominikanska Republika.

Zastave Dominikanske Republike i Haitija

Odmah po proglašenju Dominikanske Republike usledili su napadi Haićana na nju i rat za nezavisnost je trajao 12 godina. Bitka kod Azue bila je prva velika bitka Dominikanskog rata za nezavisnost i vođena je 19. marta 1844. godine. Kada su dominikanci odrubili glavu haićanskom komandantu, Vicentu Jean Degalesu, njegove trupe su se povukle. Bitka kod Santiaga je bila druga velika bitka u ratu i vođena je 30. marta iste godine. Haićani su jurišali na Dominikance i bili su odbijeni. Na moru, Dominikanci su 15. aprila 1844. godine pobedili Haićane u bici kod Tortuguera, privremeno proteravši haićanske snage. 17. juna 1845. godine mali dominikanski odredi upali su na Haiti, zauzevši gradove Lascahobas i Hinche. Dominikanci su osnovali ispostavu u Cachimánu, ali dolazak haićanskih pojačanja ih je ubrzo primorao da se povuku nazad preko granice. Haiti je započeo novu invaziju 6. avgusta 1845. godine. Dominikanci su 17. septembra 1845. godine porazili haićansku prethodnicu blizu granice u bici kod Estrellete. Kod Dominikanaca tokom bitke niko nije poginuo, bila su samo tri ranjena. Dominikanci su 27. novembra pobedili haićansku vojsku u bici kod Belera. Među 350 mrtvih bila su i tri haićanska generala, uključujući komandanta vojske Seraphina. Dominikanci su odbili haićanske snage, i na kopnu i na moru, do decembra 1845. godine.

Dominikanski rat protiv Haitija

Haićani su ponovo izvršili invaziju 1849. godine, primoravajući predsednika Dominikanske Republike Manuela Jimenesa da pozove Santanu, koga je zbacio sa mesta predsednika, da povede Dominikance u rat protiv ove nove invazije. Santana se suočio neprijateljemem kod naselja Ocoa 21. aprila, sa samo 400 milicionera, i uspeo je da pobedi haićansku vojsku od 18.000 ljudi, pri čemu su ubijena tri haićanska generala. U novembru 1849. godine dominikanski pomorci su izvršili prepad na haićanske obale, pljačkali primorska sela i iskasapili posade zarobljenih neprijateljskih brodova.

1854. godine obe zemlje su ponovo bile u ratu. U novembru dominikanska eskadrila je zarobila haićanski ratni brod i bombardovala dva grada. U novembru 1855. godine Haiti je ponovo izvršio invaziju. Preko 1.000 Haićana (uključujući dva generala) je ubijeno u dve bitke u decembru 1855. godine. Haićani su pretrpeli još veće gubitke u januaru 1856. godine. Istog meseca, sukob kod Ouanaminthe ponovo je doveo do velikih žrtava Haićana, čime se invazija efikasno zaustavlja.

Haiti je tek sedamdesetih godina XIX veka formalno priznao nezavisnost Dominikanske Republike. Tenzije između dve zemlje postoje i danas. Haiti je postao jedna od najsiromašnijih zemalja Amerike, dok se Dominikanska Republika postepeno razvila u jednu od najvećih privreda Centralne Amerike i Kariba.

Odnosi Haitija sa spoljnim silama često su bili zategnuti. 1889. godine SAD su pokušale da primoraju Haiti da dozvoli izgradnju pomorske baze u Môle Saint-Nicolasu, čemu se snažno opirao tadašnji predsednik Haitija. Nemačka vlada je 1892. godine podržala suzbijanje reformskog pokreta, a 1897. godine Nemci su koristili diplomatiju topovnjača da zastraše, a zatim i ponize haićansku vladu tokom afere Lüders (nemački podanik).

August Carl Thiele, kapetan nemačke korvete Charlotte, predaje ultimatum predstavniku Haitija 6. decembra 1897. godine

                                                  tokom afere Lüders

U prvim decenijama XX veka Haiti je doživeo veliku političku nestabilnost i bio je u velikim dugovima prema Francuskoj, Nemačkoj i SAD. Serija kratkotrajnih predsedništava došla je i prošla - pet predsednika se promenilo na čelu države tokom šest godina (1908-1914).

Nemačka je povećala svoj uticaj na Haitiju u ovom periodu, sa malom zajednicom nemačkih doseljenika koja je imala nesrazmeran uticaj u privredi Haitija. To je izazvalo zabrinutost u SAD, koje su takođe mnogo investirale u zemlju. U decembru 1914. godine Amerikanci su povukli 500.000 dolara iz Narodne banke Haitija, ali umesto da ih zaplene da bi pomogli u otplati duga, uklonjeni su na čuvanje u Njujorku, čime su SAD dale kontrolu nad bankom i sprečile druge sile da to urade. To je dalo stabilnu finansijsku osnovu na kojoj se gradila privreda, a samim tim i omogućila otplatu duga.

1915. godine novi predsednik Haitija Vilbrun Guillaume Sam pokušao je da ojača svoju slabu vladavinu masovnim pogubljenjem 167 političkih zatvorenika. Ogorčenje zbog ubistava dovelo je do nereda, a Sama je uhvatila i linčovala rulja. Strahujući od moguće strane intervencije, ili pojave nove vlade koju bi predvodio antiamerički haićanski političar Rosalvo Bobo, predsednik Woodrow Wilson je poslao američke marince na Haiti jula 1915. godine. Ratni brod "Washington" stigao je u Port-au- Prince u pokušaju da uspostavi red i zaštiti interese SAD. Za nekoliko dana marinci su preuzeli kontrolu nad glavnim gradom i njegovim bankama i carinarnicom. Marinci su proglasili vanredno stanje i oštro cenzurisali štampu. U roku od nekoliko nedelja, postavljen je novi proamerički haićanski predsednik i napisan je novi ustav koji je bio povoljan za interese Sjedinjenih Država. Ustav (koji je napisao budući američki predsednik Franklin D. Roosevelt) je sadržao klauzulu po kojoj je prvi put bilo dozvoljeno strano vlasništvo nad zemljom na Haitiju, čemu su se oštro protivili haićanski zakonodavci i građani.

Oružanu opoziciju američkom prisustvu predvodili su kakosi pod komandom Péraltea; hapšenje i pogubljenje 1919. godine donelo mu je status narodnog mučenika. Tokom saslušanja u Senatu 1921. godine, komandant marinaca je izvestio da je za 20 meseci aktivnih nemira ubijeno 2.250 Haićana. Međutim, u izveštaju ministru mornarice, on je prijavio da je broj poginulih 3.250. Haićanski istoričari tvrde da je tačan broj mnogo veći, ali to ne podržava većina istoričara izvan Haitija.

Američki marinci i vodič u potrazi za haićanskim kakos borcima protiv američke okupacije Haitija (oko 1919. godine)

Okupacija je poboljšala deo infrastrukture Haitija i centralizovanu vlast u Port-au-Princeu. 1700 km puteva je učinjeno upotrebljivim, izgrađeno je 189 mostova, sanirani mnogi kanali za navodnjavanje, izgrađene su bolnice, škole i javne zgrade, a voda za piće dovedena je u veće gradove. Port-au-Prince je postao prvi karipski grad koji je imao telefonsku uslugu sa automatskim biranjem. Organizovano je poljoprivredno obrazovanje, sa centralnom poljoprivrednom školom i 69 gazdinstava u zemlji. Međutim, mnogi infrastrukturni projekti su izgrađeni prisilnim radom Haićana, koji su pod pretnjom oružjem ako je bilo potrebno, da silom grade puteve, mostove itd. Obični Haićani su duboko negodovali protiv toga. Sisal-konoplja je počela da se gaji na Haitiju, a šećerna trska i pamuk postali su značajni izvozni artikli. Haićanski tradicionalisti, sa sedištem u ruralnim oblastima, bili su veoma otporni na promene koje podržavaju SAD, dok su urbane elite, tipično mešovite rase, pozdravile rastuću privredu, ali su želele veću političku kontrolu. Zajedno su pomogli da se okonča okupacija 1934. godine. Dugovi su i dalje bili neizmireni, ali manje zbog povećanog prosperiteta, a glavni finansijski savetnik u SAD je upravljao budžetom do 1941. godine.

Haiti je 12. januara 2010. godine pogodio zemljotres magnitude 7,0 sa epicentrom oko 25 km jugozapadno od glavnog grada Port-au-Princea. Nakon njega zabeleženo je još najmanje 52 naknadna udara magnitude jačine 4,5 ili više. U zemljotresu je oštećena većina bitnih zgrada u glavnom gradu, uključujući predsedničku palatu, zgradu Narodne skupštine Haitija, katedralu i najmanje jednu bolnicu. Procenjeno je da je potresom bilo pogođeno 3 miliona ljudi, a broj poginulih između 100 i 160 hiljada. 250.000 kuća i 30.000 poslovnih zgrada je srušeno ili ozbiljno oštećeno.

Predsednička plata oštećena u zemljotresu 2010. godine

Haiti je 14. avgusta 2021. godine pogodio novi snažan zemljotres magnitude 7,2 u kome je poginulo oko 2.200 stanovnika. A kako nesreća ne dolazi sama, Haiti je posle zemljotresa pogodila i tropska oluja Grace.

Stanovništvo

Kako se na ostrvu nalaze dve države sa različitom prošlosti, tako ni stanovništvo nije sasvim jednako. U Haitiju preteže crno stanovništvo, dok u Dominikanskoj Republici preteže mešano stanovništvo. Dominikanci vole za sebe reći, da na Zemlji ne postoji nijedna jedina ljudska rasa koja kod njih nije ostavila trag svojih gena.

Hispaniola je najnaseljenije karipsko ostrvo sa blizu 22 miliona stanovnika (april 2019). Dominikanska Republika je hispanofonska država, gde je španski jezik glavni za sporazumevanje. Broj stanovnika je imao neverovatan porast u poslednjih 100 godina, sa oko 900.000 (1920) na oko 10,7 miliona (procena za 2022. godinu), što predstavlja povećanje od preko 1000%. 1935. godine broj stanovnika je iznosio oko 1,5 milion, 1950. godine je prešao 2 miliona, 1960. godine je prešao 3 miliona, 1970. godine je prešao 4 miliona, 1981. godine je iznosio 5,5 miliona, 1993. godine 7,3 miliona, 2002. godine 8,5 miliona, 2010. godine bio je blizu 9,5 miliona, da bi 2017. godine premašio 10 miliona stanovnika. Polovina svih stanovnika države, oko 5,2 miliona, žive u širem području glavnog grada Santo Dominga. Gustina naseljenosti je 220 stanovnika/km².

U administrativnom pogledu Dominikanska Republika je podeljena na 31 provinciju, dok glavni grad Santo Domingo ima poseban status Distrito Nacional. Provincije su podeljena na opštine, kojih ima 158. Po poslednjoj proceni gradovi sa više od 250.000 stanovnika su Santo Domingo (metro 5,24 miliona), Santiago de los Caballeros (1,42 miliona), San Felipe de Puerto Plata (440.000), Higüey (422.000), San Francisco de Macorís (339.000), San Cristóbal (275.000), San Pedro de Macorís (264.000), Los Alcarrizos (264.000).

Santo Domingo

Haiti je frankofonska država sa oko 11,33 miliona stanovnika (procena za 2022. godinu). Iako obrazovana i bogata manjina govori francuski kao primarni jezik, praktično celokupno stanovništvo govori haićanski kreolski, jedan od nekoliko kreolskih jezika francuskog porekla. Kada hje država osnovana 1804. godine imala je oko 380.000 stanovnika. Za narednih 150 godina nema pouzdanih podataka o broju stanovnika. 1950. godine bilo je 3,1 milion stanovnika, 1963. godine 4 miliona, 1983, godine 6 miliona, 1990. godine preko 7 miliona, 2000. godine 8,5 miliona, a 2010. godine je premašio 10 miliona stanovnika. Gustina naseljenosti je 408 stanovnika/km².

Haiti je administrativno podeljen na 10 departmana, 42 arondismana i 145 opština. Većina departmana nosi ime po stranama sveta (Sud, Sud-Est, Ouest itd). Ouest (zapad) je departman najveći po površini i broju stanovnika i tu se nalazi glavni grad Port-au-Prince (prinčevska luka) sa 1,235 miliona stanovnika. Ostali gradovi sa više od 250.000 stanovnika su Cap-Haïtien (535.000), Carrefour (442.000), Delmas (383.000), Pétion-Ville (283.000) i Port-de-Paix (250.000).

Kolonijalna arhitektura u gradu Les Cayes

Dominikanska Republika je na Olimpijskim igrama osvojila 12 medalja (3 zlatne, 5 srebrnih i 4 bronzane). Félix Sánchez je na Igrama u Atini 2004. i Londonu 2012. godine u trci na 400 m prepone osvojio zlatnu medalju. Dva puta je bio svetski prvak. Rođen je u Njujorku, ali je Dominikanac. 2008. godine u Pekingu je do zlatne medalje stigao bokser Manuel Felix Diaz. Valja istaći bronzanu medalju u bejzbolu na Olimpijskim igrama u Tokiju 2021. godine, pošto je taj sport najpopularniji u državi.

Félix Sánchez

Dominikanske ikone – Pedro Martinez i Juan Marichal 

Od ekipnih sportova Dominikanska Republika ima uspehe u muškoj košarci (16. mesto na Svetskom prvenstvu 2019. godine, izbacili su Nemačku), dok su odbojkašice na Olimpijskim igrama u Tokiju 2021. godine ispale u četvrtfinalu. U bejzbolu je Dominikanska Republika bila svetski prvak 1948. godine. Među najpoznatije igrače spadaju Pedro Martinez i Juan Marichal. Fudbalska reprezentacija nije imala mnogo uspeha i na listi FIFA je tek oko 150. mesta. Najbolji plasman na toj listi bilo je 78. mesto u oktobru 2013. godine. Ne samo da se nikada nije plasirala na Svetsko prvenstvo, nego ni na kontinentalno prvenstvo Gold Cup.

Fudbal je najpopularniji sport u Haitiju sa stotinama malih klubova koji se takmiče u ligama različitog nivoa. 1974. godine Haiti se kvalifikovao za Svetsko prvenstvo, kao druga karipska reprezentacija u istoriji (posle Kube 1938. godine). 2007. godine Haiti je osvojio Karipski kup nacija. Posebno zanimljiv je slučaj Haićanina Joe Gaetjensa koji je nastupao za SAD i postigao je pobedonosni gol za tu reprezentaciju na Svetskom prvenstvu 1950. godine u senzacionalnoj pobedi protiv Engleske 1:0. Postoje i drugi sportisti rođeni u Haitiju koji nastupaju za druge države (prvenstveno SAD). Košarka i bejzbol su sve popularniji sportovi. Na Olimpijskim igrama Haiti učestvuje od 1900. godine i osvojio je samo dve medalje. Prvu medalju (bronzanu) Haiti je osvojio na Igrama 1924. godine u streljaštvu. Drugu, ujedno i poslednju medalju (srebrnu), osvojio je skakač u dalj Silvio Cator na Olimpijskim igrama 1928. godine sa skokom od 7,58 m. Mesec dana kasnije postavio je svetski rekord skokom od 7,93 m, što je i danas državni rekord Haitija! Bio je gradonačelnik Port-au-Princea, a po njemu je nazvan i stadion u tom gradu.

Privreda

Ostrvo ima bogatu privrednu istoriju, a i danas se vrši eksploatacija plemenitih metala. 1860. godine primećeno je da ostrvo raspolaže velikim naslagama zlata, koje rani Španci jedva da su iskoristili. 1919. godine veći deo ostrva je bio pokriven koncesijama koje je dobijene za iskopavanje različitih vrsta minerala. Pored zlata to su bili srebro, mangan, bakar, magnetit, gvožđe i nikl. Pirit i sfalerit su glavni sulfidni minerali koji se nalaze u vulkanskim konglomeratima i aglomeratima debelim 120 m, koji čine drugo najveće nalazište sulfidacionog zlata na svetu.

Kompanija "Falconbridge Dominicana" vrši iskopavanje nikla od 1971. godine. Rudnikom bakra/zlata "Cerro de Maimón" upravlja "Perilya" od 2006. godine. Bakar se vadi iz sulfidnih ruda, dok su zlato i srebro ekstrahovani i iz sulfidnih i oksidnih ruda.

Rudnik nikla u Dominikanskoj Republici

Ostrvo ima najrazvijeniju privredu na Velikim Antilima, međutim najveći deo ekonomskog razvoja nalazi se u Dominikanskoj Republici, pri čemu je dominikanska privreda skoro devet puta razvijenija  od privrede Haitija. 2018. godine procenjeni bruto domaći proizvod po glavi stanovnika bio je svega 868 dolara u Haitiju, dok je u Dominikanskoj Republici iznosio 8.050 dolara.

Razlika nivoa ekonomskog razvoja između Haitija i Dominikanske Republike čini granicu ove dve države najvećim kontrastom svih zapadnih kopnenih granica i očigledno je da Dominikanska Republika ima jedan od najvećih migracionih problema u Americi.

Struktura BDP Dominikanske Republike po sektorima je sledeća: servisi 61%, industrija 34% i poljoprivreda 5%. 

Industrijski sektor predvode rudarstvo i proizvodnja robe za izvoz u SAD, Evropu i Aziju. U manjoj meri postoji proizvodnja prehrambenih proizvoda, potrošačkih netrajnih proizvoda i građevinskog materijala za lokalno tržište. Sektor je 2014. godine zapošljavao 20,8% radne snage.

Oko 500 kompanija u Dominikanskoj Republici proizvodi robu prvenstveno za tržište Severne Amerike. Smeštene u 50 slobodnih zona širom zemlje, ove korporacije uglavnom u stranom vlasništvu koriste prednosti izdašnih poreskih i drugih finansijskih podsticaja koje vlada nudi preduzećima koja posluju u tim zonama. U ovom sektoru je zaposleno oko 200.000 ljudi ili oko 8% radne snage. Uglavnom se proizvodi odeća, elektronske komponente, obuća i kožna galanterija. Sirovine ili polufabrikati se obično uvoze bez carine sa drugih tržišta u razvoju (elektronski delovi se uvoze iz Portorika) i sklapaju se u slobodnim zonama. To su proizvodi kozmetike, farmaceutski proizvodi, tekstil, parfemi i namirnice. Vrednost izvoza iz slobodne zone iznosila je 6,2 milijarde dolara u 2019. godini, dok je njihov uvoz iznosio četiri milijarde dolara.

Druga, tradicionalnija proizvodnja, zasniva se na preradi šećera, proizvodnji cementa, gvožđa i čelika i preradi hrane. Rum je značajna izvozna roba, a pivo i cigarete se proizvode za lokalnu potrošnju. Većina industrije ove vrste nalazi se oko perimetra radničke klase Santo Dominga i drugih velikih gradova.

Punta Cana, ekskluzivno letovalište na istoku Dominikanske Republike

Od sredine osamdesetih godina XX veka sektor turizma je postao jedan od najvažnijih izvora priliva deviza u zemlji i popularnije turističke destinacije. Dominikanska Repubčlika je poznata po povoljnoj lokaciji na Karibima, tropskoj klimi, plažama i obnovljenoj španskoj kolonijalnoj arhitekturi. Mnogi strani investitori se i dalje podstiču da ulažu u izgradnju i proširenje odmarališta i aerodroma. Tokom ovog perioda turizam je istisnuo šećer kao glavni izvor zarade u zemlji, a 2019. godine donosio je trećinu ukupnog deviznog priliva države.

Turizam je najveći pojedinačni prihod, koji je porastao od skromnih početaka 1980. godine na više od 7,4 milijardi dolara 2019. godine. Velika sredstva su godinama ulagana u razvoj turizma, prošireni su aerodromi i poboljšana druga infrastruktura. 2019. godine Dominikansku Republiku posetilo je 6,4 miliona turista. Većina dolazi iz Evrope, a oko 25 odsto potiče iz SAD ili Kanade. Zemlja raspolaže sa  skoro 70.000 hotelskih soba, više od bilo koje druge karipske države. Oko 50.000 Dominikanaca je direktno zaposleno u ovom sektoru, uglavnom u hotelima, a još 110.000 indirektno je zaposleno kao taksisti, turistički vodiči ili osoblje turističkih prodavnica. Većina turista posećuje Dominikansku Republiku zbog njenih plaža, ali postoji rastući sektor eko-turizma i aktivnosti na otvorenom, fokusiran na planine i divlje životinje u zemlji.

Iako turizam generiše velike prihode, neki naučnici i aktivisti tvrde da razvoj turizma takođe ima veliki uticaj na mnoge socioekonomske aspekte. Na primer, oni tvrde da to uključuje ekološko pogoršanje, curenje profita, društveno raseljavanje, promenjene kulturne obrasce, porast vrednosti zemljišta, drogu i prostituciju.

Haiti ima slobodnu tržišnu privredu sa niskim troškovima rada. List “The Economist” je 2010. godine izvestio: “Haiti je dugo poznat kao najsiromašnija zemlja zapadne hemisfere, teturao je godinama iz jedne krize u drugu još od Duvaliera (predsednik Haitija od 1957-1971. godine)”.

Haiti je poljoprivredna zemlja. Preko polovine svetske prouzvodnje vetiver ulja (esencijalno ulje koje se koristi u vrhunskim parfemima) dolazi iz Haitija. Banane, kakao i mango su važne izvozne kulture. Haiti je takođe krenuo da se proširi na proizvodnju višeg ranga, proizvodeći tâblete zasnovane na Androidu i senzore i transformatore za elektronsku industriju. Glavni trgovinski partner Haitija je SAD, koje toj zemlji omogućavaju preferencijalni trgovinski pristup američkom tržištu.

Ranjivost na prirodne katastrofe, kao i siromaštvo i ograničen pristup obrazovanju su među najozbiljnijim nedostacima Haitija. 40% svih Haićana zavisi od poljoprivrednog sektora, uglavnom od sitne poljoprivrede i dalje su podložni štetama usled čestih prirodnih katastrofa, pogoršanih široko rasprostranjenim krčenjem šuma u ​​zemlji. Haiti pati od ozbiljnog trgovinskog deficita, na čijem rešavanju radi prelaskom na vrhunsku proizvodnju i proizvode sa više dodate vrednosti u sektoru poljoprivrede. Doznake su primarni izvor deviza i iznose skoro 20% BDP-a. Privreda Haitia je bila ozbiljno pogođena zemljotresom koji se dogodio 12. januara 2010. godine.

Poljoprivreda, zajedno sa šumarstvom i ribarstvom, čini oko 28% BDP-a Haitija i zapošljava 66% radne snage. Međutim, proširenje poljoprivredne proizvodnje je bilo teško jer planine okružuju sela i ograničavaju zemljište dostupno za obradu. Od ukupnih obradivih površina od 550.000 ha (5.500 km²), 125.000 ha (1.250 km²) je pogodno za navodnjavanje, a od toga se zapravo samo 75.000 ha (750 km²) navodnjava. Dominantne kulture na Haitiju su kafa, mango i kakao. Haiti je smanjio proizvodnju šećerne trske, koja je tradicionalno važna kultura, zbog pada cena i žestoke međunarodne konkurencije. Pošto su šume na Haitiju dramatično proređene, izvoz drveta je opao. Haiti takođe ima malu ribarsku industriju, a godišnji ulov ribe poslednjih godina iznosi oko 5.000 tona.

Haiti ima rudarsku industriju koja je 2013. godine iskopala rudu u vrednosti od oko 13 miliona USD. Boksit, bakar, kalcijum karbonat, zlato i mermer su glavna rudna bogatstva Haitija. Ekstrahuju se kreč i agregati i u manjoj meri mermer. Zlato su vadili Španci u ranim kolonijalnim vremenima. Boksit se u novije vreme nekoliko godina eksploatisao na lokaciji na južnom poluostrvu. Izvezeno je pola miliona tona rude. Vrednost rude bakra procenjena je na oko 83,5 miliona dolara. 2012. godine bilo je obećanja o eksploataciji zlata i bakra na severu Haitija.

2012. godine objavljeno je da je vlada Haitija vodila tajne pregovore i sklopila poverljive sporazume dajući dozvole za istraživanje ili eksploataciju zlata i povezanih metala kao što je bakar na području od preko 2.600 km² u zoni koja se proteže od istoka do zapada preko severnog Haitija. Procene vrednosti zlata koje bi se moglo izvući otvorenim kopom su čak 20 milijardi dolara. Prema nekim  mišljenjima sposobnost Haitija da adekvatno upravlja rudarskim operacijama ili da dobije i koristi sredstva dobijena od tih operacija u korist svojih građana je sumnjiva i ozbiljno dovedena u pitanje. Jedna je od lokacija je Lakwèv, gde lokalno stanovništvo iz ručno iskopanih tunela ispira zrnca besplatnog zlata.

Vodeće industrije na Haitiju proizvode piće, puter, cement, deterdžente, jestiva ulja, brašno, rafinisani šećer, sapun i tekstil. Rast i u proizvodnji i u industriji u celini usporen je nedostatkom kapitalnih investicija. SAD i druge zemlje ciljale su na ovaj problem, ali bez mnogo uspeha. Izgradnja privatnih kuća i građevinarstvo izgleda da su jedan podsektor sa pozitivnim izgledima za rast.

Plaža Labadee (Haiti)

Turizam na Haitiju je trpeo posledice političkih preokreta u zemlji. Neadekvatna infrastruktura takođe ograničava posetioce ostrva. Sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka turizam je bio važna industrija, privlačeći u proseku 150.000 posetilaca godišnje. Od državnog udara 1991. godine turizam se polako oporavljao. Karipska turistička organizacija (CTO) pridružila se vladi Haitija u nastojanju da vrati imidž ostrva kao turističke destinacije. 2001. godine Haiti je posetilo 141.000 stranaca, od kojih je  većina je došla iz SAD. Da bi turizam postao glavna industrija Haitija i dalje su potrebna dalja poboljšanja hotela, restorana i druge infrastrukture.

Saobraćaj

Dominikanska Republika ima sedam glavnih i 31 manji aerodrom. Glavni (međunarodni) aerodromi su “Las Américas” (Santo Domingo), “Punta Cana” (Punta Cana / Higüey), “Cibao” (Santiago),  “Gregorio Luperón” (Puerto Plata), “La Romana”, “Samana El Catey” i “María Montez” (Barahona). Kroz aerodrom u Santo Domingu 2021. godine prošlo je 4,7 miliona putnika na 21.000 letova. Najviše putnika je bilo na letovima za New York i Newark (ukupno 1,38 miliona, odnosno 30% od ukupnog broja putnika), a slede Miami (535.000), Madrid (416.000), Fort Lauderdale (280.000), San Juan, Portoriko (180.000), Panama (179.000), Boston (176.000), Orlando (154.000) i Atlanta (102.000). Od evropskih aerodroma na listi od 20 najfrekventnijih linija je još samo Pariz sa oko 33.000 putnika. Postoje čarter letovi do Moskve i letovi do Frankfurta i Brisela.

Aerodrom u Punta Cani na istoku ostrva opslužio je oko 2 miliona putnika, a u Santiagu oko 960.000.

Međunarodni aerodrom “Las Américas” u Santo Domingu

Dominikanska Republika ima drumsku mrežu koju čini oko 19.700 km puteva. Približno je ista dužina asfaltiranih i neasfaltiranih puteva. Pet glavnih autoputeva (DR-1, DR-2, DR-3, DR-4 i DR-5) povezuju najveće gradove i turističke centre i u dobrom su stanju. Kao i svakoj nerazvijenoj naciji, tako i Dominikanskoj Republici nedostaju dobri asfaltiranih puteva koji bi povezivali manje gradove i manje naseljena područja, iako se radovi na njihovom asfaltiranju nastavljaju; glavne gradske saobraćajnice se održavaju u dobrom stanju. Razvijen je međugradski saobraćaj.

U poslednjih 10 godina vlada Dominikanske Republike uložila je napore u renoviranje i poboljšanje putne infrastrukture širom zemlje kako bi se poboljšale veze unutrašnjosti zemlje sa Santo Domingom. Ovim je poboljšan kvalitet osam glavnih autoputeva, tako što su produženi, prošireni, izgrađeni su novi tuneli i vijadukti. Autoput DR-1 povezuje Santo Domingo sa plodnom regijom Cibao, drugim najnaseljenijim gradom u Dominikanskoj Republici Santjago de los Caballerosom i završava se na granici Dominikanske Republike i Haitija. Autoput DR-2 omogućava direktnu vezu Santo Dominga sa gradovima srednje veličine koji se nalaze u jugozapadnom delu države i drugu vezu sa Haitijem. Autoput DR-3 povezuje Santo Domingo sa važnim gradovima istoka i glavnim turističkim centrima. Ostali autoputevi predstavljaju alternativne pravce (DR-8, DR-4, DR-6) ili imaju ulogu pomoćnih puteva (DR-5) od glavnih ruta za povezivanje manjih gradova sa glavnom mrežom autoputeva.

Autoput DR-1

Izgradnja železnice u Dominikanskoj Republici planirana je još 1877. godine kada je Dominikanska vlada dala koncesiju za izgradnju električnog tramvaja između gradova Santiago i Puerto Plata, ali koji nikada nije izgrađen.

Izgradnja prve linije (Ferrocarril Samaná-Santiago, širine 1067 mm) dužine 79 km koja je povezivala gradove Sanchez i La Vegu u severnom delu države, počela je 1881. godine i puštena je u saobraćaj 16. avgusta 1887. godine. Krak od La Gine do San Francisca de Macoris bio je dug dodatnih 13 km i pušten je u saobraćaj 1893. godine. Sa kasnijim produženjem pruge od 46 km od Cabille do Moce, ova pruga je proširena na mrežu od 139 km.

Druga linija (Ferrocarril Central Dominicano, širine 760 mm) povezivala je luku Puerto Platu sa Santiagom i imala je dužinu 82 km. Počela je da se gradi 1891. godine, a otvorio ju je predsednik Lilís 16. avgusta 1897. godine. Kasnije je produžena 27 km, izgradnjom pruge od Santiaga do Moce završene 24. oktobra 1909. godine. Ova železnica je bila u potpunom vlasništvu države od 1908. godine.

Dve linije su spojile tek 27. februara 1918. godine, kada je izgrađen deo pruge od Salceda do Moce. Postojali su planovi o povezivanju Santo Dominga i Puerto Plate preko Santiago de los Caballerosa, ali se to nije nikada realizovalo. Dominikanska vlada je do 1944. godine imala u punom posedu železničke mreže Ferrocarril Samaná-Santiago i Ferrocarril Central Dominicano ukupne dužine 248 km. Ovom sistemu je nedostajala operativna autonomija da koristi prihode za održavanje i kao rezultat toga železnička pruga Puerto Plata – Santiago – Moca je zatvorena 1951. godine i demontirana od 1955-1957. godine, a preostale pruge su zatvorene 3. februara 1976. godine.

Interesantno je da nikada nije postojala železnička veza Dominikanske Republike i Haitija.

Mreža železničkih pruga Dominikanske Republike 1925. godine.

Na karti je prikazano dosta planiranih, ali nikada izgrađenih pruga (proposed).

Postoji cela mreža pruga za potrebe plantaža šećerne trske. Po podacima sa wikipedije njihova ukupna dužina je neverovatnih 1.000 km, od čega 375 km ima normalnu širinu koloseka (1.435 mm). Ovaj podatak primam sa krajnjom rezervom.

U Santo Domingu je krajem 2008. godine pušten u saobraćaj metro, čije dve linije imaju ukupnu dužinu 31 km. Godišnje se metroom preveze preko 60 miliona putnika.

Dominikanska Republika ima sedam glavnih luka.

• Luka Santo Domingo, svojom lokacijom veoma je pogodna za planiranje puta i ima odličnu podršku, putnu i aerodromsku infrastrukturu u regionu Santo Domingo, što olakšava pristup i transfere.

• Luka Haina Occidental se nalazi samo 20 km zapadno od Santo Dominga. Preko ove luke prođ́e oko 70% celokupnog tereta, ne računajući izvoz/uvoz luke Caucedo i slobodne trgovinske zone.

• Pomorski terminal i logistički centar multimodalne luke Caucedo radi pod režimom slobodne zone. U stvari, 85% izvoza slobodnih zona u SAD se otprema sa terminala Caucedo. Takođe može da deluje kao pretovarno čvorište za Karibe i Latinsku Ameriku za Aziju, posebno Japan, kao vrata ka američkom tržištu.

• Luka Puerto Plata je glavna komercijalna luka na severnoj obali Dominikanske Republike.

• Luka Boca Chica se nalazi oko 30 km istočno od glavnog grada i 8 km od međunarodnog aerodroma "Las Americas". Trenutno se luka skoro isključivo koristi za kontejnere i deo drvne građe, novinskog papira i homogenih tereta.

• Luka San Pedro de Macoris se nalazi na reci Higuamo. Ovaj priključak se uglavnom koristi za transport rasutog tereta, kao što su đubrivo, šljaka, ugalj, pšenica, dizel i TNG. Takođe se koristi za izvoz šećera i melase koje proizvodi nekoliko šećerana u regionu.

• Luka u La Romani, pripada kompaniji Central Romana koja ima najveću šećeranu u zemlji.

Postoji još šest lokalnih luka koje imaju samo po jedan dok: Cayo Levantado (u zalivu Samaná), Manzanillo (locirana vrlo blizu granice sa Haitijem), Cabo Rojo (jugoistočno od granice sa Haitijem), Barahona (u zalivu Neyba), Azua ili Puerto Viejo (u zalivu Ocoa) i Palenque (jugozapadno od Santo Dominga).

Postoji brodska linija preko zaliva Samaná, koja povezuje istoimeni grad i Sabanu del Mar. Polasci iz luke Samaná su u 7, 9, 11 i 15 h, a iz luke Sabana del Mar su u 9, 11, 15 i 17 h, Vožnja traje 1 sat. Cena karte u jednom pravcu je 15 USD, dok povratna karta košta 28 USD.

Terminal Don Diego u Santo Domingu

Haiti ima dva međunarodna aerodroma: Toussaint Louverture (neformalno ga zovu Maïs-Gâté) u glavnom gradu i Cap-Haïtien. Za domaće letove postoji još pet aerodroma, od kojih samo tri imaju asfaltirane piste (Jacmel, Jérémie i Les Cayes), koje opslužuju regionalne avio-kompanije i privatni avioni. Glavni aerodrom je u glavnom gradu. Poslednji raspoloživi podaci o broju putnika se odnose na 2012. godine, kada je kroz aerodrom prošlo 1,340.000 putnika. Prekomorski letovi postoje samo do Pariza, a u SAD se leti do aerodroma u gradovima Njujork, Newark, Miami, Fort Lauderdale i Boston (u sezoni). Takođe je Haiti povezan avionskim linijama sa sledećim državama i teritorijama: Dominikanska Republika, Kanada, Panama, Kuba, Gvadelup, Bahami, Surinam (u sezoni), Kurasao, Sveti Martin i Terks i Kejkos.

Haiti ima dva glavna magistralna puta koja povezuju različite krajeve zemlje. RN1 polazi iz Port-au-Princea, vijuga kroz priobalne gradove Montrouis i Gonaïves, a zatim kroz brda pre nego što stigne do  kraja u severnoj luci Cap-Haïtien. RN2 povezuje Port-au-Prince sa gradom Les Cayes i prolazi kroz gradove Léogâne i Petit-Goâve. Stanje puteva na Haitiju je generalno loše, mnogi imaju rupe i postaju neprohodni po lošem vremenu. Ukupna dužina puteva je 6.000 km, od čega je polovina asfaltirana.

                                                 "Tap-tap" autobus

Javni prevoz na Haitiju je uglavnom u privatnom vlasništvu, ranije je to bio individualni posao, sa novom generacijom preduzetnika uglavnom je udruženje. Najčešći oblik javnog prevoza na Haitiju je korišćenje jarko obojenih kamioneta kao taksija koji se nazivaju "tap-tap". Oni su nazvani tako jer kada putnik želi da uđe, on metalnim novcem kucne po bočnoj strani vozila i vozač obično stane. Dekoracije su tipično haićanski oblik umetnosti.Većina "tap-tapova" ima pristojnu cenu od oko 10-15 gurda (otprilike je toliko u dinarima) za vožnju po gradu. Kvaka u ceni je u tome što će vozač ne polazi dok ne napuni vozilo do maksimalnog kapaciteta, koji je blizu 20-30 ljudi. Imaju utvrđene linije, a putnici obično mogu da se iskrcaju u bilo kom trenutku. Vlada je u nastojanju da strukturira javni prevoz 2006. godine na poklon dobila 300 novih autobusa sa Tajvana. Mini kombiji se često koriste za prevoz u blizini Port-au-Princea, kao što su Pétion-Ville, Jacmel, Léogâne i drugi. Danas se širom ostrva motocikli široko koriste kao taksi. 

Put RN1

Na Haitiju trenutno nema železničkog saobraćaja, a nikada nije ni bilo kakve železničke veze sa susednom Dominikanskom Republikom. Međutim, od 1876. godine do sedamdesetih godina XX veka u zemlji su saobraćali različiti tramvaji i vozovi. Tramvaj koji je saobraćao u glavnom gradu Port-au-Princeu od 1878. godine bio je sa konjskom vučom, a od 1897-1932. godine korišćena je parna lokomotiva. Planovi o prelasku na električni pogon nikada nisu realizovani.

Tri železničke linije, zajedno sa nekoliko industrijskih linija, činile su nacionalnu železničku mrežu Haitija. Mrežu su činile pruge Port-au-Prince – Léogâne (36 km) i Port-au-Prince – Manneville (43 km) sa kolosekom širine 762 mm. 1905. godine nova kompanija je izgradila prugu Port-au-Prince – Saint-Marc dužine 100 km i sa širinom koloseka 1.067 mm. Kasnije je pruga produžena do grada Verrettesa. Takođe je bila izgrađena pruga od luke Cap-Haïtien do grada Bahon, ali je nepoznato da li je bila spojena sa prugom do Saint-Marca i da li je bila ista širina koloseka.

Pored pruga izgrađenih za potrebe putničkog saobraćaja, postojale su i industrijske pruge, za potrebe plantaža kafe i šećerne trske. Do sredine XX veka ostalo je oko 300 km pruga, ali danas su sve zatvorene.

Mreža železničkih pruga Haitija 1925. godine

Luka Saint-Marc

Međunarodna luka Port-au-Prince ima više registrovanih brodova nego bilo koja od drugih desetina luka u zemlji. Lučki objekti obuhvataju dizalice, velike vezove i skladišta, ali ti objekti nisu u dobrom stanju. Luka je nedovoljno iskorišćena, verovatno zbog prilično visokih lučkih taksi. Luka Saint-Marc je trenutno poželjnija luka za ulazak robe široke potrošnje koja dolazi na Haiti. Razlozi za to su njena lokaciju daleko od nestabilnog i zakrčenog Port-au-Princea, kao i centralna lokacija u odnosu na druge haićanske gradove.

Znamenitosti

Dominikanska Republika

Fortaleza Ozama je tvrđava u Santo Domingu u Dominikanskoj Republici. To je najstarija službena vojna građevina u Americi, evropskog je porekla i još uvek čitava. 1990. godine upisana je u UNESCO  spisak svetske kulturne baštine, zajedno sa drugim znamenitostima starog sedišta Santo Dominga.

Sagradili su je Španci u XVI veku na ulazu u grad Santo Domingo s pogledom na reku Ozamu, po kojoj je i dobila naziv. Ponekad se takođe naziva “La Fortaleza” ili “Tvrđava”. Impresivna arhitektonska struktura srednjevekovnog stila i dizajna Torre del Homenaje stoji u centru objekta.

Tvrđava je sagrađena radi zaštite ulaza u luku Santo Dominga i za obranu grada od prekomorskih neprijatelja. Izgradnja je počela 1502. godine, a završena je 1505. godine. Tvrđava je dobro izgrađena, pa je služila kao zatvor sve do 1960. godine. Nakon toga, Fortaleza Ozama otvorena je za javnost.

Altos de Chavón se nalazi 11 km istočno od grada La Romana, ali ipak u provinciji La Alagurcia. To je grad umetnika i predstavlja repliku mediteranskog sela iz XVI veka. Ideju je zamislio Charles Bludorn, vlasnik korporacije Gulf+Western, koji je 1966. godine stekao vlasništvo nad Paramount Picturesom. Po jednoj verziji Altos de Chavón je rođendanski poklon njegovoj ćerki, a po drugoj namenjen je američkim turistima da bi se bliže upoznali sa tradicijom i kulturom Dominikanske Republike.

Izgradnja sela počela je 1976. godine, a rukovodio je Italijan Roberto Coppa, koji je radio dekaoracije za holivudske filmove. Postoji i “grčki” amfiteatar, koji su otvorili 1982. godine Frank Sinatra i Carlos Santana. Danas se iza zidova krečnjačkih kuća, poređanih duž uskih kaldrmisanih uličica, kriju restorani, prodavnice i zanatske radionice, a takođe i tri galerije sa izložbom radova studenata lokalne Škole dizajna. Arhitektonski biser je crkva Svetog Stanislava (na španskom Iglesia de San Estanislao, na slici sa desne strane), nazvana u čast pokrovitelja Poljske, koja je postala popularno mesto za svadbe. Tu se nalazi i regionalni muzej arheologije sa kolekcijom predkolumbovskih artefakata, pronađenih u okolini. Ekspozicija muzeja smatra se najvećom i jednom od najboljih van Santo Dominga.

Kolumbov svetionik – upravo se tako zove jedna od glavnih znamenitosti Santo Dominga, pa i cele Dominikanske Republike. Ali, umesto impozantne kule sa svetlom na vrhu, posetioci će se žestoko iznenaditi: oko zgrade mora nema ni na vidiku. Kolumbov svetionik uopšte nije svetionik nego muzej, u čijoj unutrašnjosti se nalazi mauzolej sa moštima Kristifora Kolumba. Objekat impozantnih dimenzija od belog mermera može se nazvazi svetionikom samo ukoliko posetilac ima dobro razvijenu maštu. Monumentalni objekat ima oblik krsta. Izgradnja je trajala nekoliko decenija i završena je 1992. godina, kada se obeležavalo 500 godina od otkrića Amerike.

Nuestra Señora de La Altagracia je rimokatolička katedrala posvećena Bogorodici (Gospi) od Altagrasije, zaštitnici nacije. Nalazi se u gradu Salvaleon de Higüeyu.

Katedralu je u čast male bazilike podigao papa Pavle VI 17. decembra 1970. godine. Posetio ju je papa Jovan Pavle II tokom posete Dominikanskoj Republici 1992. godine.

Među mnogim legendama u vezi katedrale jedna se izdvaja. Jednom davno je devojka iz Salvaleona de Higüeya zatražila od oca portret Device Marije. Njen otac (ime nepoznato) doneo joj je sliku na poklon. Veruje se da je portret postavljen u kući ove devojke. Iz nekog razloga, svakog dana u zoru, portret se uvek nalazio ispred kuće, ispod malog drveta. Svaki dan je devojčica vraćala ovaj portret unutra, sve dok to nije rekla roditeljima. Mesto je postalo sveto, a bazilika je podignuta na istom mestu kao referenca Marijine milosti. Slika je izložena od 1571. godine, a u baziliku je doneta 1970. godine. Godišnje više od 800.000 ljudi posećuje baziliku da bi videlo lik Gospe od Altagrasije. Praznik Presvete Bogorodice praznuje se kao državni praznik 21. januara; u zavisnosti od dana u nedelji može biti u petak pre ili ponedeljak posle. Praznik je prvobitno bio 15. avgusta (Uspenje Presvete Bogorodice), ali je pomeren na 21. januar kako bi se proslavila pobeda nad Francuzima 1690. godine.

Katedrala se lako uočava iz daljine zahvaljujući luku od 80 m.

Poluostrvo i zaliv Samana je parče devičanske prirode i plaža sa kristalno čistim peskom. Glavne znamenitosti su prirodne lepote. U nacionalnom parku “Los Haitises” nalaze se pećine San Gabriel, Angel, Arena i Linea. Poluostrvo Samana je odmaralište za ljubitelje individualnog odmora.

Vodopad Salto el Limón

Tu je netaknuta priroda (šumice sa kokosovim palmama, čiste rečice, vodopadi i pećine – sve kao po propisu) i puste plaže. Posebno se ističe vodopad Salto el Limón visine 30 m. U moru se mogu videti delfini i lamantini, a od januara do marta i grbavi kitovi. Za ronjenje je najbolje otići do susednog ostrva Cayo Levantado.

Brdo Redonda se nalazi 3 km od obale okeana, između zaliva Redonda i Limon, 60 km od Punta Cane. Iako je brdo visoko samo 330 m, smatra se jednom od najromantičnijih i najpopularnijih znamenitosti Dominikanske Republike. Na ovo mesto dolaze brojne ekskurzije, organizuju se svadbene ceremonije i snimaju se neverovatne fotografije. Stvar je u panoramskom pogledu koji se pruža sa brda, pogotovo njegovog vrha. On je ravan, kao da je isečen i na mnogim fotografijama kao da lebdi u vazduhu. Na Redondi postoji nekoliko objekata za fotografisanje. Najpopularnije su “nebeske” ljuljaške. To je obična ljuljaška, ali je na kraju brda i ukoliko se slika iz određenog ugla dobija se utisak da je ljuljaška na nebu. Za slične iluzije može se iskoristit i metla – najvažnije da se dovoljno visoko odskoči, kako se zemlja ne bi videla.

Nacionalni park “José Armando Bermúdez” obuhvata severne padine i centralne delove planinskog venca Cordillera Central. Upravo se u ovom Nacionalnom parku nalaze tri najviša vrha Dominikanske Republike. Takođe se tu nalaze izvori čak 12 najvažnijih reka te države. Zajedno sa Nacionalnim parkom “José del Carmen Ramirez” osnovan je u februaru 1956. godine. Teritorija Nacionalnog parka je na velikoj nadmorskoj visini i odlikuje se hladnim i niskim temperaturama tokom većeg dela godine (od -9°C do 15°C), uprkos tome što se nalazi u tropskoj zemlji. Najveću pažnju posetilaca privlači uspon na najviši vrh Kariba Pico Duarte (3098 m). Turisti iz celog sveta dolaze da bi gaosvojili. Kanu i rafting su takođe popularni, jer spori tok lokalnih reka omogućava da se to uradi bez rizika po zdravlje. Ljubitelje planinarenja očekuje nekoliko uzbudljivih ruta koje prolaze kroz najživopisnija mesta u parku. Takođe se može jahati ili iznajmiti bicikl.

Jarabacoa

“Grad vodopada” Jarabacoa se nalazi 54 km južno od Santiaga de los Caballerosa, odonosno 16 km jugozapadno od Concepción de la Vega, glavnog grada provincije La Vega, kojoj i administrativno pripada. A vodopada ima mnogo, čitava paleta duginih voda: Jimenoa Uno i Dos, Salto de Baiguate (kaskadni vodopad visine 25 m prikazan na slici) itd. U gradu Concepción de la Vega može se videti jedina putnička železnička pruga u zemlji. U gradu se vrše arheološka istraživanja starog grada, pa se u mesnim muzejskim salama stalno pojavljuje nešto zanimljivo.

Da se ja pitam, ja bih ga prešao! Nije to tako loše kao što izgleda.

Ekološki park “Ojos Indígenas” (domorodačke oči) se nalazi 500 m od letovališta Punta Cana. To je neverovatna oaza u kojoj se flora i fauna tropskih šuma pojavljuje netaknuta pred očima posetioca. Park se prostire na površini od 6 km² i posetiocima demonstrira čudesno cveće gigantske veličine, obojeno neverovatnim nijansama, vekovima staro drveće savijeno u bizarnim pozama, zamršene pletenice lijana. Ukupno u rezervatu ima oko 500 vrsta retkih tropskih biljaka i skoro 100 vrsta ptica. Među najređim pticama koje žive u parku je jastreb Ridgwaya, endem ostrva Hispaniola, koji se hrani gušterima. Trenutno je u svetu preživelo samo oko 100 parova ove ptice. A morske kornjače su odabrale lokalne plaže, dolaze u celim jatima da polažu jaja u topli fini pesak. Šetajući parkom, udišući slatke cvetne mirise i uživajući u melodičnim treninzima nestašnih papagaja, prolazi se pored 11 prelepih slatkovodnih laguna sa azurnom vodom koja blista na suncu. Odatle dolazi objašnjenje naziva parka. Zabačene lagune su po obliku slične ljudskom oku, ali su stvorene voljom majke prirode. Prema legendi, voda u ovim lagunama ima lekovita svojstva i najprijatnije utiče na zdravlje. U većini njih može se okupati, a najpopularnija laguna ima drvenu plaformu i platformu za skok u smaragdnu vodu.

Costambar (ćilibarna obala) je popularna turističa oblast na severu Dominikanske Republike. Poznata je po obilju naslaga dragog kamenja i po predivno sjajnom, svetlucavom pesku na plažama.

Grad Puerto Plata (srebrna luka) je centar regiona. U njemu se oseća kako je Kolumbo sa svojim ogromnim čizmama šetao ovdašnjim kvartovima: pred posetiocima su ruševine Kolumbove kuće i crkve San Felipe u kojoj je služena prva misa u Americi. Škripavom uspinjačom stiže se iz grada do vrha La Loma Isabel de Torres, na kome se dominira velika figura Isusa. U gradu su Muzej Taino Indijanaca, Muzeja ćilibara i bučni primorski bulevar Malecón.

Nacionalni park “El Choco y Las Cuevas de Cabarete” bez obzira što je jedan od najmlađih u Dominikanskoj Republici postao je veoma popularna znamenitost. Nalazi se 25 km istočno od letovališta Puerto Plata i zahvata površinu od 77 km². Tu se nalaze pašnjaci i gusta tropska šikara koji pokrivaju planinske formacije. Između Cordillera i Atlantskog okeana prostiru se dve lagune: Cabarate i La Goleta. Tu je glavna atrakcija rezervata – podzemni pećinski kompleks “Karipski krš” sa podzemnim bazenima. Do pećina se dolazi pešačkom stazom, vožnjom čamcem ili ronjenjem. U samim podzemnim jezerima veoma je prijatno plivati na vrućini. Park “El Choco” bukvalno je uronjen u tropsko zelenilo. Na teritoriji parka raste oko 900 vrsti biljaka, među kojima su posebno atraktivne kolonije orhideja, živi oko 40 vrsta ptica, kao i oko 10 vrsta slepih miševa. Uprkos činjenici da je rezervat pod zaštitom, svako može doći da ga poseti. Park je odsečen od civilizacije i nalazi se u zoni netaknute prirode, ali do njega nije teško doći.

Teritorija rezervata je prošarana brojnim stazama i uskim puteljcima, pa je prilično velika  verovatnoća da posetilac zaluta, posebno kada dolazi prvi put. Biće potrebno više od jednog dana da se temeljno istraže sve znamenitosti parka. Za prvo upoznavanje sa parkom bolje je koristiti usluge vodiča. On će voditi po zamršenim stazama, pokazati najuzbudljivija mesta i ispričati mnogo neverovatnih činjenica i priča. Uzgred, za kretanje po parku može se koristiti konj ili u specijalni izletnički džip.

Postoje dva ulaza u nacionalni park. Jedan se nalazi 5 km istočno od naselja Cabarate u blizini sela Villa Islabón, dok je glavni ulaz na zapadnom kraju grada Cabarete, u kome se i nalazi zgrada administracije parka.  U park se može ući samostalno ili u sastavu organizovane grupe, a ulaznica košta 50 €. Postoje i ture rekom.

Znamenitosti Haitija

Port-au-Prince je glavni i glavna luka Haitija. To je prirodna luka, koja je od davnina bila centar trgovine. Grad su osnovali Francuzi 1749. godine i od tada je postao najveći grad države. Port-au-Prince je izgrađen amfiteatralno: trgovački deo grada je pored mora, a stambeni deo je padinama brda. U centru grada je veoma lepa arhitektura. Ima neke znamenitosti, strukture i statue, kao što je veliki par ruku koji drži Zemlju. Ovaj grad je najviše pogođen zemljotresom. I dalje se vide dokazi o toj katastrofi, kao što su zgrade koje se ruše, ali je izvršeno dosta rekonstrukcija. Kada se ode van grada, dobija se bolja predstava o pustošenju. Još uvek ima ljudi koji žive u "šatorskom selu", koje se proteže oko 3 km i sastoji se od malih cerada prebačenih preko štapova zabodenih u zemlju. Dalje se prolazi  pored jedne od masovnih grobnica iskopanih nakon zemljotresa, ali se verovatno neće shvatiti da je to grobnica. Nema obeležja, ali se ponekad mogu videti ljudi ili cveće postavljeno u spomen.

Spomenik povodom 200 godina nezavisnosti Haitija (1804-2004)

Champs-de-Mars (marsova polja) je nekada bio najlepši park na Haitiju, ali je sada prekriven šatorima u kojima se nalaze ljudi koji su zbog zemljotresa ostali beskućnici. To je bilo javno mesto gde su ljudi išli da se opuste, pre zemljotresa. Nalazi se u neposrednoj blizini Narodne palate.

Cap-Haïtien se nalazi na severnoj obali ostrva i drugi je po veličini grad Haitija. Osnovali su ga Francuzi 1670. godine, a bio je i glavni grad Haitija jedno vreme. Grad se sastoji od simpatične paukove mreže bulevara i uličica, ukrašenih drvećem, pod kojim stanovnici traže spas od vrućine. Na centralnom gradskom trgu nalazi se veličanstvena katedrala Notre-Dame. Izgradnja je počela oko 1878. godine, a izgradnja se protegla na nekoliko decenija. Katedrala je snežnobele boje, sa kolonoma bež boje i kupolom u boji neba. Ima dva zvonika i tri glavna ulaza. To je haićanski predstavnik kolonijalne arhitekture. Na trgu ispred katedrale je spomenik Toussaint Louvertureu, nacionalnom heroju i predsedniku Haitija od 1801-1802. godine.

Dvorac Sans-Souci se nalazi pored naselja Milot, oko 18 km južno od grada Cap-Haïtien. Danas su to samo ruševine, a nekada je to bila raskošna rezidencija kralja Henri Christophea, koja je izgrađena radom robova od 1810-1813. godine. Naziv dvorca se prevodi kao bezbrižan. Samo 6 km je udaljena citadela Laferrière, gde se vladar mogao sakriti u slučaju opasnosti. Ali, bezbrižan život kralja se završio njegovim samoubistvom. Iz tog razloga lokalno stanovništvo zaobilazi dvorac u širokom luku. Dvorac i citadela su na spisku Svetske kulturne baštine od 1982. godine.

Citadela Laferrière je simbol nezavisnosti Haitija. Gradilo ju je desetine hiljada bivših robova. Izgradnja je počela 1805. godine, a završila se 1820. godine. Namena tvrđave je bila da predupredi eventualni napad Francuza na mladu i tek stvorenu državu Haiti. Od Cap-Haïtiena udaljena je 24 km. Nalazi se na planini visine 910 m. U zidovima je smešteno 365 topova, pored kojih se nalazi đulad. To je najveća tvrđava u zapadnoj hemisferi. Njena površina je 10.000 m², a zidovi su visoki do 40 m. Velike cisterne za vodu i skladišta hrane u unutrašnjosti tvrđave bili su dizajnirani tako da se u njima može uskladištiti dovoljno hrane i vode za 5.000 branilaca za period od godinu dana. Turisti koji posećuju tvrđavu imaju dosta problema, pošto od polaska iz sela Milot put gotovo sve vreme ide uzbrdo. Rastojanje koje je potrebno savladati iznosi oko 6 km. Jedan deo puta može se preći terenskim vozilom, ali je i to pod znakom pitanja zbog učestalih klizišta i radova na sanaciji puta. Sam put je u dobrom stanju. Poslednji deo (najstrmiji) mora se prepešačiti ili preći jašući na konjima.

Citadelle Laferrière, najveća tvrđava u Americi

Pétion-Ville (haićanski kreolski Petyonvil) je četvrti po veličini grad Haitija. To je opština i predgrađe Port-au-Princea. Smešten je na istočnim padinama brda Massif de la Selle, koje ga i razdvaja od glavnog grada. Osnovao ga je 1831. godine predsednik Haitija Jean-Pierre Boye, a nazvan je u čast Alexandre Sabès Pétiona (1770-1818), haićanskog generala i predsednika, kasnije prepoznatog kao jednog od četvorice osnivača države. Grad ima populaciju od 376.000 stanovnika (2015). Mnoge diplomate, strani biznismeni i bogati građani žive i posluju u ovom gradu. Grad privlači turiste svojom kulturom i istorijom. Tu se može pojesti ukusna tradicionalna jela u restoranima ili kafićima, posetiti pab ili se zabaviti u klubu. Pétion-Ville je privlačan i bezbedan grad.

Jacmel je stari grad na južnoj obali Haitija koji su osnovali Španci 1504, godine, a ponovo Francuzi 1698. godine. Nazvan je po Taino indijancu Yaquimelu, čije je ime prilagođeno francuskom jeziku. Jacmel je glavni grad departmana Sud-Est (jugoistok) i ima oko 138.000 stanovnika. 1925. godine nazvan je “gradom svetlosti”, jer je prvi na Karibima imao električnu energiju. Grad je poznat po dobro očuvanoj francuskoj kolonijalnoj arhitekturi koja potiče iz početka XIX veka. Uslovno je prihvaćen kao mesto Svetske kulturne baštine. Pretrpeo je štetu u zemljotresu 2010. godine.

Jacmel ima lep vodopad sa živopisnom prirodom, simpatične ulice i sunčanu plažu. Ima gomilu restorana, barova i kafića, kao i tezge sa suvenirima. Pogled koji se otkriva sa plaže je neverovatan.

Croix-des-Bouquets (Noailles) je popularno mesto za izlete. Nalazi se u istočnom delu Port-au-Princea. Početkom pedestih godina XX veka jedan meštanin je počeo da kuje ukarse za lokalno groblje. Jedan agent mu je preporučio da počne izradu kompozicija od metala, koje bi simbolizovale Vudu duhove i rituale. Croix-des-Bouquets su osnovali učenici majstora, “Vudu kovači”. Turisti mogu da posete njihove radionice i izložbe i da se upoznaju sa mističnom kulturom. Radovi iz radionice se izlažu i na izložbama u Parizu.

Poluostrvo Labadee je rajsko mesto za turiste koji su dišli da posete Haiti. Primiče sa planinama, a sa njega se pruža raskošni pogled na Atlantski okean. Luka Labadee pripada kompaniji “Royal Caribbean”, koja na kruzerima dovodi turiste. Plaže su čiste , ima mnogo suvenirnica, prodavnica, kafića i restorana.

Pećina Marie-Jeanne je najveći pećinski sistem u Haitiju i jedan je od najvećih u Karibima. Smešten  na brdu 20 minuta hoda iznad primorskog grada Port-à-Piment, njegove galerije se protežu u dužini od 4 km. Poseta pećini se mora najaviti, pošto je pećina zaključana. Metalnim stepenicama se od ulaza spušta u ​​pećinu. Ulaz je otkriven urušavanjem tavanice centralne galerije, sada odavno obrasle drvećem. Odatle se dolazi tri pećinske galerije. Prva galerija je najotvorenija. Pod je prekriven guanom slepih miševa. Najimpresivnija od tri galerije prepuna je prelepih formacija, svaka sa svojim imenom. “Slon” ima prelep kvarcni odsjaj, dok se dvostruki stalagmiti “Dve sveće” nadvijaju nad posetiocima na 3 m visine. Blizu vrha galerije nalazi se uska odaja sa nadglavnim “katedralnim zvonima” i “odećom Marie-Jeanne” koja visi u glatkim kamenim naborima. Poslednja galerija je najdublja i u nju se spušta metalnim stepeništem.

Nacionalni park “Pic Macaya”

Nacionalni park “Pic Macaya” je jedan od dva prva nacionalna parka u Haitiju osnovanih 1983. godine.

Smešten je na južnom poluostrvu u planinama Massif de la Hotte. Sadrži poslednju u zemlji netaknutu takozvanu maglovitu šumu (engleski cloud forest). Veći deo parka čine dva visoka vrha: Pic Macaya (2.347 ili 2.348 m, drugi najviši vrh Haitija) i Pic Formon (2.222 m).

Prvobitno je park zahvatao površinu od oko 20 km², ali je 2013. godine proširen na više od 80 km². U decembru 2012. godine obećano je 12 miliona dolara do 2017. godine u sporazumima sa nekoliko međunarodnih razvojnih agencija. Inicijativa ima za cilj povećanje zaštite prirodnih resursa parka unapređenjem upravljanja zemljištem. Ovo uključuje pošumljavanje degradiranih područja, izgradnju infrastrukture za smanjenje erozije usled poplava i sprovođenje zaštite raznovrsnog biljnog i životinjskog sveta u parku. Jedan od najvećih izazova za park je praksa “sagorevanja uglja”, u kojoj se spaljuju veliki delovi biomase da bi se proizveo drveni ugalj, koji lokalno stanovništvo može prodati po visokoj ceni.

Planine Massif de la Hote su pretežno kraške i vulkanske. U parku se nalazi ugroženi biljni i životinjski svet, uključujući neke endemske vrste za ostrvo Hispaniola. U parku je prisutno 220 vrsta ptica, 141 vrsta orhideja i 367 cvetnica. Šest vrsta žaba, za koje se verovalo da su izumrle, viđeno je u regionu u poslednjih nekoliko godina. Preko 6.500 vrsta biljaka raste u Nacionalnom parku “Pic Macaya”.

Nacionalni park “La Visite” je jedan od dva najveća nacionalna parka Republike Haiti, osnovan 1983. godine. La Visite je deo planinskog lanca Massif de la Selle. Njegov najviši vrh je na 2275 m nadmorske visine. Park pokriva oko 11.419 ha zemljišta (po drugim podacima površina parka je samo 30 km²) sa 1.897 ha iznad 2000 m nadmorske visine i sastoji se uglavnom od borove šume, travnjaka i nešto planinskih listopadnih šuma na nadmorskoj visini iznad 1.700 m. Glavni grad Port-au-Prince je samo 22 km severno od parka. Turisti mogu da upražnjavaju mountin bike.

Šuma na platou Morne d’Enfer

Samo jezero je deo lanca obližnjih slanih jezera koja se nalaze unutar doline poznate kao Depresija Cul-de-Sac na Haitiju i Hoya de Enriquillo u Dominikanskoj Republici. Pošto je region bio nekadašnji morski moreuz, nekoliko oblasti doline je ispod nivoa mora. Étang Saumâtre nema izlaz na more, jer nema površinsku otoku. Hrani se izvorima iz krečnjačkih stena. Kuriozitet je da zapadni deo jezera ima slabo slanu vodu, dok istočni deo jezera ima slatku vodu.

Jezero je dugačko 22 km od severozapada ka jugoistoku, a najveća širina je 12 km. Zahvata površinu od 170 km². Jezero je na nadmorskoj visini od 15 m sa najvećom dubinom od 30 m, tako da predstavlja kriptodepresiju. Peščana obala, plitke lagune i muljevito dno čine istočnu obalu, dok zapadna obala ima male izvore slatke vode i močvare. Istočna obala je u državnom vlasništvu, ali su delovi zapadne strane jezera u privatnom vlasništvu. Salinitet jezerske vode je sada 15‰. Kolebanje nivoa vode u jezeru je minimalno, oko 50 cm, osim tokom sušnog perioda, kada nivo vode može da padne i za 2 m. Nasuprot tome, nivo vode raste oko 2 m tokom godina obilnih padavina.

Zbog slane vode u jezeru ona ne može da se koristi, ali turiste to privlači. Na jezero dolaze ljubitelji ekstremnih sportova i ekoturizma. U jezeru ima flamingosa, američkih krokodila i više od 100 vrsta ptica. Može se roniti ili baviti skysurfingom (surfovanje na nebu), ali je potreban oprez pošto na dnu jezera žive predatori.

Étang Trou Caïman (rupa kajmana) je malo slano jezero površine 16 km² u dolini Cul-de-Sac, severoistočno od Port-au-Princea i 7 km severozapadno od jezera Azuei. Ovo jezero je najbolja lokacija na ostrvu za posmatrače ptica. Postoji kolonija od 150 flamingosa, žive retki ibisi, patke i sedam vrsta čaplji.

Jezero Péligre je drugo po veličini jezero na Centralnom platou, u srcu ostrva. To je veštačko jezro, nastalo izgradnjom brane za potrebe hidroelektrane na reci Artibonito. Ističe se plavom, mirnom vodom u visokih u okruženju visokih planina, obraslih šumom. Upravo takav pejzaž će se doživeti dolaskom na jezero.

Reka Artibonito je glavni izvor snabdevanja Haitija vodom. Izvire u Dominikanskoj Republici, u planinama Cordillera Central, a zatim u dužini od 240 km teče kroz Haiti. Hidroelektrana na ovoj reci obezbeđuje električnu energiju za veći deo države. Dolina reke je živopisna i plodna i svojim pejzažima privlači turiste.

O S T R V A   H A I T I J A

Haiti se sastoji od oko 59 ostrva, koja se nalaze u Atlantskom okeanu, Zalivu Gonâve ili Karipskom moru.

Navasa je predmet spora Haitija i SAD i ovo ostrvo je opisano kao posebna celina. Ilet a Brouee je po nekim podacima najnaseljenije ostrvo na svetu, sa 500 stanovnika koji žive na 40 ari (mada to i nije ostrvo, jer nema površinu veću od 1 km²).

Opisano je osam ostrva i ostrvaca, počev od severoistoka prema jugoistoku Haitija. Neka zajednička karakteristika svih ostrva bi bila veliko siromaštvo i nedostak elementarnih uslova za normalan život (električna energija, voda, zdravstvena zaštita i slično).

T O R T U G A

Tortuga (francuski: Île de la Tortue; haićanski kreolski: Latòti; španski: Isla Tortuga, kornjačino ostrvo) se nalazi u Karipskom moru, pored severozapadne obale Hispaniole. U XVII veku ostrvo je bilo centar i utočište karipske piraterije. Predstavlja posebnu opštinu u okviru departmana Nord-Ouest (severozapad).

Tortuga je udaljena 7 km od severne obale Haitija, a razdvaja ih Canal de la Tortue. Ostrvo je dugačko 37 km, najveća širina je 7 km, a površina je 180 km². Veoma je brdovito i kamenito ostrvo; stene su posebno izražene na severnom delu ostrva. Najviša tačka Tortuge dostiže 459 m.

Početkom XVII veka stanovništvo je živelo na južnoj obali ostrva, gde je postojala luka za pristajanje brodova. Severna obala je opisana kao nepristupačna i preko kopna i sa mora. Naseljeno područje bilo je podeljeno na četiri dela; prvo od njih se zvalo Low Land ili Low Country (niska zemlja ili nisko područje). Tu se nalazila ostrvska luka i stoga se smatralo najvažnijim područjem. Grad se zvao Cayona i tu su živeli najbogatiji plantažeri ostrva. Drugo područje se zvalo Middle Plantation (srednja plantaža); zemljoradnici tog kraja nisu poznavali zemlju i na njoj se samo uzgajao duvan. Treći deo je nazvan La Ringot i nalazio se na zapadnom delu ostrva. Četvrti region se zvao La Montagne (planina); tu su podignute prve kultivisane plantaže na ostrvu.

Ova geografija iz XVII veka uglavnom je poznata iz detaljnog opisa Alexandre-Oliviera Exquemelina u njegovoj knjizi “Zeerovers”, gde opisuje putovanje na ostrvo 1666. godine.

Prvi Evropljani koji su se iskrcali na Tortugu bili su Španci tokom prvog putovanja Kristifora Kolumba u Novi svet. 6. decembra 1492. godine tri španska broda ušla su u prolaz Windward (zavetrina) koji razdvaja Kubu i Haiti. Pri izlasku sunca, Kolumbo je primetio ostrvo čije su konture izranjale iz jutarnje magle. Pošto ga je oblik podsećao na oklop kornjače, izabrao je ime Tortuga.

Tortuga je prvobitno bila naseljena od strane nekoliko španskih kolonista pod generalnom kapetanijom Santo Dominga. 1625. godine francuski i engleski kolonisti sa Sent Kitsa stigli su na Tortugu nakon što su prvobitno planirali da se nasele na Hispanioli. Njih su 1629. godine napali Španci, koji su utvrdili ostrvo i proterali su Francuze i Engleze. Kako je većina španske vojske otišla na Hispaniolu da bi na njoj iskorenila francuske koloniste, Francuzi su se vratili 1630. godine, zauzeli su tvrđavu i proširili utvrđenja koja su izgradili Španci.

Od 1630. godine pa nadalje, Tortuga je bilo podeljena na francusku i englesku koloniju, što je omogućilo bukanirima da koriste ostrvo kao svoju glavnu bazu za svoje operacije. 1633. godine na ostrvo su stigli prvi robovi iz Afrike za rad u plantažama. Međutim, do 1635. godine korišćenje robova je prestalo. Robovi bili van kontrole na ostrvu, dok su u isto vreme postojale neprekidne nesuglasice i borbe između francuskih i engleskih kolonista.

1635. godine Španija je povratila Tortugu, proterala Engleze i Francuze i otišla. Kako su se oni ubrzo ponovo vratili, Španija je po drugi put osvojila engleske i francuske kolonije, da bi ponovo otišla jer je ostrvo bilo premalo da bi imalo veliki značaj. Ovo je omogućilo povratak i francuskih i engleskih gusara. 1638. godine Španci su se vratili po treći put da zauzmu ostrvo i oslobode ga svih Francuza i novonaseljenih Holanđana. Oni su zauzeli ostrvo, ali su ih francuski i holandski kolonisti proterali 1640. godine, kada su Francuzi izgradili Fort de Rocher u prirodnoj luci; tvrđava je omogućila Francuzima da pobede španske invazione snage sledeće godine.

Tortuga je učinila Hispaniolu centrom gusarske aktivnosti u XVII veku

Do 1640. godine, bukaniri Tortuge su sebe nazivali braćom obale. Gusarsku populaciju su uglavnom činili Francuzi i Englezi, uz manji broj Holanđana. 1654. godine Španci su četvrti i poslednji put zauzeli ostrvo. 1655. godine Tortugu su ponovo zauzeli engleski i francuski krijumčari pod vođstvom Eliasa Wattsa, koji je od vojnog guvernera Jamajke dobio nalog da bude “guverner” Tortuge. 1660. godine Engleska je imenovala Francuza Jeremie Dechampsa za guvernera, koji je proglasio kralja Francuske za suverena, uspostavio francuske boje i porazio nekoliko pokušaja Engleza da povrate ostrvo. 1664. godine doveo je na ostrvo 400 francuskih kolonista iz svoje rodne pokrajine Anjou. Oni su osnovali prve plantaže šećerne trske na Hispanioli.

Do 1670. godine era bukanira je bila u opadanju, a mnogi gusari su se okrenuli seči šume i trgovini drvetom kao novom izvoru prihoda. U to vreme, velški privatnik Henry Morgan je počeo da se promoviše i pozvao je gusare sa ostrva Tortuga da isplove pod njim. Francuzi su ih angažovali kao udarnu silu koja je omogućila Francuskoj da ima mnogo jaču kontrolu u karipskom regionu. Shodno tome, gusari nikada nisu stvarno kontrolisali ostrvo i držali su Tortugu kao neutralno skrovište za gusarski plen.

1680. godine novi akti parlamenta zabranjuju plovidbu pod stranim zastavama (za razliku od ranije prakse). Ovo je bio veliki pravni udarac za karipske gusare. Nagodbe su napravljene Ratisbonskim ugovorom iz 1684. godine, koji su potpisale evropske sile, čime je okončana piraterija. Većina gusara nakon tog vremena je angažovana u kraljevskoj službi za potiskivanje svojih bivših saveznika bukanira. Glavni grad Saint-Dominguea je premešten sa Tortuge u Port-de-Paix na kopno Hispaniole 1676. godine.

Po popisu iz 2003. godine Tortuga je imala 25.936 stanovnika, a gustina naseljenosti je iznosila 144 stanovnika/km².

Do Tortuge se dolazi čamcima koji polaze iz obližnje luke Port-de-Paix na Hispanioli do Basse-Terrea,  ribarske luke na ostrvu. Odatle je do obližnje lokalne prestonice prevoz organizovan malim gumenjacima. Prevoz na Tortugi se obavlja motorima. Cene mogu biti pomalo smešne, a možda će biti potrebno poduže cenjkanje. Možda će se ugledati jedan automobil, ali nema taksija. Put do severne obale ostrva je suviše strm za motore, tako da se na motorima može stići samo do određene tačke, a zatim je potrebno pešačiti. Nakon odlaska poslednje jedrilice ili kada padne mrak, nema više motora u saobraćaju.

Ostrvo ima netaknute plaže, na kojima gotovo da i nema kupača. Pored toga, postoji nekoliko javnih zgrada uključujući crkve i školu.

Na Tortugi nema mnogo noćnog života: ostrvo se u osnovi zatvara između zalaska i izlaska sunca. Nekoliko barova na ostrvu ima lokalno i uvozno pivo, kao i žestoka pića, ali zalihe su veoma ograničene. Ako nemaju ono što se traži, mogu se zamoliti da nabave sa kopna. Zatim će se čekati nekoliko sati dok sledeći brod ne krene i vrati se.

Postoje oko tri hotela, napajani generatorima, koji mogu, ali ne moraju, imati gorivo u bilo kom trenutku. Ne bi trebalo očekivati da soba ima ventilator na plafonu, klima uređaj, pa čak ni tekuću vodu.

Na ostrvu nema struje. Male prodavnice imaju solarne panele (obično jedan), tako da u baru može biti muzika i jedna upaljena sijalica. Međutim, prijem mobilnog telefona (sa podacima!) je dostupan. Samo što se baterija mobilnog telefona nema gde dopuniti.

Nažalost, ostrvo se nije ratosiljalo svojih starih gusarskih dana. Još uvek je poznato kao žarište za šverc u Ameriku, a veliki broj narko-bosova živi u ogromnim vilama sa pogledom na okean.

G o n â v e

Île de la Gonâve (raniji naziv Île de la Gonaïve) je ostrvo u Karipskom moru i najveće okolno ostrvo Haitija. Nalazi se u zalivu koji se zove kao i ostrvo – Gonâve.

Gonâve je lociran između dva kraka mora koji se sastaju u zalivu Port-au-Prince istočno od ostrva: kanal Saint-Marc (najkraće rastojanje do Haitija je 18,6 km) na severnoj obali i kanal de la Gonâve (ili Canal du Sud, južni kanal, najkraće rastojanje do Haitija je 25,5 km) na njegovoj južnoj obali.

Ostrvo je dugačko 57,4 km, najveća širina je 14,5 km, a površina je ​​689,62  km². Dužina obale 170 km, koeficijent razuđenosti je mali, svega 1,83. Gotovo da nema prirodnih zaliva, a jedino se ističe poluostrvo na krajnjem jugu ostrva.

Reljef ostrva je planinski. Glavni lanac je jugoistočni, koji kulminira vrhom Morne la Pierre na nadmorskoj visini od 778 m (na priloženoj karti visine su u fitima, 2552 ft), najvišoj tački ostrva; sa druge strane, niz visoravni prema severozapadu ostrva, sa najvišim vrhom 370 m (na priloženoj karti 1204 ft). Između njih je ravnica zvana “Deux Baleines” isprekidana brdima.

Glavni lanac orijentisan je paralelno sa glavnom osovinom ostrva, odnosno pravcem istok-jugoistok/sever-severozapad. On je asimetričan sa širokim severnim padinama formiranim isprepletenim visoravnima ispresecanim jarugama, dok južne padine brzo poniru prema moru. Obale ostrva napola su obrasle mangrovom koja se naslanja na ravnu obalu formiranu aluvijumom koji ponekad omeđuje lagune. Drugu polovinu obale čine ili plaže sa sitnim peskom i šljunkom (65 km) ili stenovite obale sa liticama (35 km).

Ostrvo Gonâve je bilo poslednje utočište domorodačkog naroda Taino na Haitiju. Posle masakra kraljice Anacaone od strane konkvistadora, preživeli sa njenog dvora su se sklonili na ostrvo i krstili ga Gonavo.

Tokom kolonijalne ere Gonâve se smatrao rezervisanim posedom kralja Francuske. Dakle, samo u ime suverena, kolonijalni administratori su mogli da odluče šta da rade sa ostrvom. U tom smislu, tokom dobrog perioda francuske kolonizacije, administratori su dali dozvolu određenim pojedincima za seču šume. Može se navesti Charles-Antoinea Etienne, markiza de Choiseul, kome je ostrvo dato na eksploataciju 25. avgusta 1768. godine. Upravnici kolonije priznajući da je Gonâve postao beskorisan njenom vlasniku, dakle i kralju, smatrali su da bi markiz mogao da unapredi ostrvo i iskoristi njegove šume. Administratori kolonije Santo Domingo su 16. septembra 1776. godine opozvali ove koncesione dozvole, izjavivši da je drvo na ostrvu postalo neophodno u kraljevoj službi. Takođe su izneli argument da je na kopnu vladala nestašica drveta. Vraćajući se logici koncesije, kolonijalne vlasti su 7. novembra 1784. godine potpisale ugovor o novom zakupu ostrva. Ostrvo je pod haićanskom kontrolom od 1801. godine.

Tokom druge polovine XIX veka ostrvo je počelo da privlači ribare, a ubrzo nakon toga počela je da se pojavljuje poljoprivreda.

U vreme okupacije Haitija od strane SAD, Gonâve je bio podeljen na društva koja su radila i živela zajedno. Bio je to američki oficir Faustin Wirkus, koga je stanovništvo izabralo za kralja ostrva dvadesetih godina XX veka. Svoju priču ispričao je u veoma spornoj knjizi “Beli kralj Gonâvea”.

1976. godine tropski ciklon opustošio je jug Haitija i mnogi preživeli su se naselili na ostrvu kao poljoprivrednici.

8. septembra 1997. godine u blizini zapadne obale Haitija potonuo je pretrpani feribot “Fierté Gonavienne” (ponos Gonâve) koji je plovio iz luke Montrouis u Haitiju za Anse-à-Galets. Od 400-500 putnika poginulo je 150. Smatra se drugom najvećom pomorskom katastrofom na Haitiju posle potonuća broda “Neptun” 1993. godine kada je poginulo 276, a nestalo 800 putnika.

Kada je 12. januara 2010. godine zemljotres razorio Port-au-Prince više od 40.000 ljudi se doselilo na ostrvo iz glavnog grada.

Po podacima iz 2015. godine na ostrvu je bilo 87.077 stanovnika, od čega je polovina živela u jedinom gradu Anse-à-Galets, glavnoj aglomeraciji ostrva sa 39.783 stanovnika (prema istom popisu na teritoriji opštine bilo je 56.890 stanovnika, tj. 65% ostrvske populacije). Gustina naseljenosti je 126 stanovnika/km². Međutim, po nekim izvorima, na ostrvu živi čak 120.000 stanovnika. U administrativnom pogledu ostrvo pripada departmanu Ouest (zapad) i podeljeno je na dve opštine Anse-à-Galets i Pointe-a-Raquette.

Fudbalski klub Roulado je ponos stanovnika ostrva, pošto je u dva navrata bio prvak države (apertura 2002 i klauzura 2003). Najpoznatiji igrači bili su James Marcelin, Jean-Robert Menelas i Johnny Descollines.

Ostrvo kasni u razvoju u poređenju sa ostatkom zemlje, posebno zato što Gonâve nema infrastrukturu u svim oblastima. Ovo veliko ostrvo ima samo rudimentarnu luku zvanu Zetwa koja se nalazi na severozapadu, dok je lukq Anse-à-Galets takođe loše opremljena. Neuređenost puteva je evidentna, jer su najčešće zemljani i u lošem stanju. Ovo utiče na troškove transporta, čime se pogoršavaju efekti visokih troškova života, čak i za lokalne proizvode. Cene osnovnih potrepština pokazuju značajnu razliku u odnosu na uobičajene u glavnom gradu Haitija. Kako ističe gradonačelnik Anse-à-Galetsa “nabavna cena za vreću pirinča je u poređenju sa prestonicom veća bar za 100 gurda (oko 1 USD)”.

Pored toga, ostrvo se suočava sa značajnom nestašicom vode, jer u udaljenim oblastima postoje samo izvori koji u sušnoj sezoni (od decembra do maja) ponekad presuše. Javna služba za vodu za piće je odsutna sa Gonâvea više od 10 godina. Samo stanovnici gradova Anse-à-Galets i Pointe-à-Rakuette imaju privilegiju da mogu da koriste vodu sa javnih česmi.

Anse-à-Galets

Oprema i usluge su takođe ili embrionalne ili nepostojeće: ostrvo ima samo jednog lekara i tri neopremljena zdravstvena centra (jedan je u Pointe-à-Raquetteu, drugi isključivo za bolničke svrhe se nalazi u Anse-à-Galetsu, dok poslednji u Palmi nema strukture). Nema ni univerziteta, ni struje, a još manje telekomunikacione infrastrukture.

Pravosudne i bezbednosne potrebe su takođe značajne: ostrvo Gonâve ima samo 15 policajaca; opština Pointe-à-Raquette, na primer, ima samo jednog policajca na 45.000 stanovnika. Štaviše, celo ostrvo ima samo četiri sudije, koji rade u teškim uslovima, bez vozila i radio veze.

Međutim, Gonâveu ne nedostaju sredstva za početak svog razvoja: pored nalazišta nafte otkrivenog pre nekoliko godina u morskim sedimentima između 6.000 i 7.000 m duboko u kanalu de la Gonâve, a posebno u zalivu Rochelois, ostrvo ima značajan turistički potencijal.

Plato Kay Kok

Grupa za ekonomski razvoj Gonâve, organizacija osnovana 1997. godine sa sedištem na Floridi, predlaže ulaganje nekoliko milijardi američkih dolara tokom nekoliko godina, u stanju da stvori između 250.000 i 1.500.000 radnih mesta u hotelskom, poljoprivrednom, obrazovnom ili sportskom sektoru. Među predviđenim sektorima: izgradnja supermarketa, međunarodnog aerodroma, industrijskog i komercijalnog lučkog kompleksa, istraživačkog i skladišnog područja za naftne derivate, bankarskih objekata, usluga iznajmljivanja zgrada industrijske prirode, elektroprivrednih kompanija, fabrike za reciklažu plastike za proizvodnju tekstilnih vlakana, meteorološki centar i centar za prethodne katastrofe, itd. Da ne pominjemo botaničke bašte, zoološki vrt i mnoge kulturne atrakcije. Međutim, čini se da su težina i složenost dosijea ometali donošenje odluka javnih vlasti.

Pored luke preko koje dolazi ili odlazi većina putnika na ostatak haićanske teritorije, Anse-à-Galets ima i jedini aerodrom na ostrvu, koji se nalazi oko 1,5 km severozapadno od grada. Aerodrom nema asfaltiranu pistu. Nisam pronašao iz koje luke sa Haitija kreću brodovi za ostrvo (osim gore navedene tragedije kod luke Montrouis).

Najveće ostrvo Haitija je za turiste noćna mora – ostrvo je ekološki devastirano i prenaseljeno, u suštini, najsiromašnijim od siromašnih koje je vlada tu nasilno preselila iz Port-au-Princea. Manje od trećine stanovništva ostrva ima vodu za piće. Na ovom nekadašnjem tropskom ostrvu nema turističkih atrakcija, a nema ni hotela.

C A Y E   S A B L E

Caye Sable (haićanski kreolski: Cay Sab) je sprud u opštini Anse-à-Galets, udaljen 4,3 km od ostrva Gonâve i 50 km zapadno od Port-au-Princea. Poznato je kao jedno od najnaseljenijih ostrva na svetu, sa oko 250-300 stanovnika koji žive na sprudu površine 1.600 m² u oko 75 kuća.

Do spruda se dolazi brodićima koji polaze iz sela Petite Anse na krajnjem jugu ostrva Gonâve, udaljenom 7,4 km.

Naravno da na sprudu nema izvora vode za piće.

GPS koordinate: 18°42′ N, 72°46′ W.

I S L E   C A C I Q U E

Isle Cacique (takođe Île à Cabrit, Carenage Island ili najčešće Simple Plaisir Island=ostrvo jednostavnog zadovoljstva) se nalazi u zalivu Port-au-Prince, 15,5 km severno od glavnog grada i samo 340 m od obale Haitija, gde je najbliže naselje Audry. Administrativno pripada departmanu Ouest (zapad).

Naziv ostrva cacique (čita se kasik) je bio naziv za poglavicu indijanskih domorodaca Taino koji su živeli na Hispanioli u trenutku kada je Kolumbo doplovio do ovog ostrva.

Ostrvo je čudnog oblika. Glavni deo ostrva ima dimenzije 600×500 m, ali se od jugozapadnog kraja ostrva pruža kosa dužine u pravcu severozapada dužine 550 m. Površina ostrva mereno na Google Earthu je 21 ha.

Zaštićen koralnim grebenom ima dve male plaže kojima se može prići čamcima sa malim gazom.

GPS koordinate: 18°41′42″ N, 72°22′45″ W.

L E S   C A Y E M I T E S

Cayemites su par ostrva koja se nalaze u zalivu Gonâve pored jugozapadne obale Haitija. Dva ostrva, pojedinačno poznata kao Grande Cayemite i Petite Caiemite. Petite Cayemite leži 560 m zapadno od većeg ostrva, Grande Cayemite. Ostrva su otprilike 35 km istočno od grada Jérémie i administrativno pripadaju departmanu Grand’Anse.

Grande Cayemite je ovalnog oblika, dužine 10,5 km i širine 7 km. Petite Cayemite ima dužinu 1,6 km, širinu 950 m i površinu tek nešto preko 1 km². Ukupna površina dva ostrva je po jednim podacima 51,29 km², dok se pojavljuju i podaci o površini 47 km². Takođe u vezi najviše tačke ovih ostrva postoje podaci 76 m i 41 m.

Stanovnika ima samo na ostrvu Grande Cayemite i to 5.022 (procena za 2009. godinu). Međutim, pojavljuju se podaci da stanovnika ima čak 23.000. Stanovništvo je uglavnom raspoređeno u tri sela, L’Anse à Maçon koji se nalazi na jugu ostrva, Pointe Sable koji se nalazi na zapadu i Anse du Nord koji se nalazi na severu. Gustina naseljenosti je 98 stanovnika/km².

Na ostrvu Grande Cayiemite živi je posebna vrsta vodozemaca iz porodice amphisbaenidae.

Petite Cayemite, u prvom planu je plaža Anse Blanche

Situacija na ostrvu Grand Cayemite liči na sve što karakteriše pakao. Ljudi su lišeni svega. Nemaju sva deca pristup obrazovanju, nema porodiljskog servisa za trudnice, a nema ni vakcinacije dece i novorođenčadi. Hrana je oskudna. Voda za piće je bočata, zagađena i veoma udaljena od sela. Nema struje, ni rekreativnog centra. Kuće su pokrivene recikliranim valovitim pločama, a obložene su slamom, drvetom ili ciglom, ni na koji način ne poštuju tehničke standarde izgradnje.

Država je potpuno odsutna sa ostrva. Nema javne uprave, snaga javne bezbednosti, zdravstvene inspekcije, vodosnabdevanja, kontrole plovidbe. Mladi privremeni izvršni službenik ove mlade opštine pokušava sve kako bi pritekao u pomoć svom stanovništvu, ali je u principu nemoćan.

Dva glavna sektora privredne aktivnosti su ribarstvo i poljoprivreda.

Oni se praktikuju na vrlo arhaičan i zanatski način. Cayemites je pre pet godina razorio uragan Mathieu i pretrpeo je ozbiljna oštećenja.

Ovu ugroženu zajednicu, dok se nije oporavila od uragana, snašla je nova nevolja 14. avgusta 2021. godine u vidu razornog zemljotresa. Stotine uništenih kuća, a dve škole i crkve su se srušile. U zemljotresu je bilo nekoliko mrtvih i skoro 1.000 teških povređenih. Kao deo rekonstrukcije posle zemljotresa nekoliko organizacija želi da pretvori Cayemites iz pakla u raj na moru, koji će oduševiti turiste i putnike na krstarenjima iz celog sveta.

Cayemites je golotinja nehumane bede i ekstremnog siromaštva na planeti zemlji, pravi pakao na dnu mora. Ali more ostaje zloglasno neiscrpno bogatstvo.

GPS koordinate: Grand Cayemite 18°36′53″ N, 73°45′09″ W,

    Petite Cayemite 18°36′36″ N, 73°48′30″ W.

Î l e – à – V a c h e

Île-à-Vache (francuski takođe Île-à-Vaches; nekadašnji španski naziv Isla Vaca; sve se prevodi kao kravlje ostrvo) je karipsko ostrvo, jedno od satelitskih ostrva Haitija. Leži u zalivu Baie de Cayes oko 10,5 km od obale jugozapadnog poluostrva zemlje, otprilike između grada Les Cayes i Pointe l’Abacou. Ranije je bio poznat po imenu Abaka. Administrativno, postao je 1976. godine opština u departmanu Sud.

Špansko carstvo je od 1492. godine polagalo pravo na Île-à-Vache kao deo Hispaniole, a u naredna dva veka ostrvo se zvalo Isla Vaca. 1697. godine Hispaniola je formalno podeljena između Španije i Francuske Sporazumom iz Ryswicka kojim je okončan Devetogodišnji rat. Francuska je preuzela kontrolu nad zapadnom polovinom Hispaniole i nazvala je Saint-Domingue, a Isla Vaca je dobila svoje sadašnje ime Île-à-Vache.

Ostrvo je dugačko 15 km i široko u istočnom delu 4,7 km, sa površinom od 52 km². Zapadni kraj ostrva ima valovita brda sa uzvišenjima do 150 m sa nekoliko malih močvara u dolinama; istočna strana ostrva je močvarna i sadrži lagunu sa jednom od najvećih šuma mangrova na Haitiju. Ostrvo je okruženo sa nekoliko opasnih plićaka, grebena i stena koji su bili uzrok mnogih brodoloma kroz istoriju. Jedan od najpoznatijih se dogodio 1946. godine, kada je brodolom doživela  čuvena kanadska ribarska i takmičarska škuna “Bluenose”.

Gusarski kapetan Henry Morgan (oko 1635-1688) često je koristio ovo ostrvo kao bazu za svoje operacije. Morgan je planirao i izveo mnoge od svojih najvećih napada sa ostrva Isla Vaca i izgubio je veći broj brodova u vodama ostrva koje su nedavno pronašli i istražili ronioci.

Januara 1669. godine Morgan je doveo deset brodova i 800 ljudi na ostrvo Isla Vaca kao mesto sastanka pre nego što je pokrenuo napad na španski grad Cartagenu (danas grad na severnoj obali Kolumbije). Pošto su on i njegovi kolege bukaniri upravo zarobili dva francuska ratna broda, odlučili su da to proslave u zalivu Ferret na severozapadnoj obali ostrva. Zapalili su vatru da bi ispekli nekoliko svinja i ispalili đula iz topova svog vodećeg broda kao što je bilo tipično za proslavu bukanira. Usred njihovog pijanog veselja, brodski magacin za barut se slučajno zapalio, što je izazvalo eksploziju koja je raznela Morganov vodeći brod “Oxford”. U eksploziji je Morgan, koji je bio na brodu, bačen je kroz prozor svoje odaje u more. Preživeo je nesreću, ali je “Oxford” potonuo, a zajedno sa njim su potonula i dva zarobljena francuska ratna broda (koji su bili vezani za njega) i oko 200 njegovih ljudi. Brod, koji se nalazio samo 4 m ispod površine vode, pronašao je tim istraživača 2004. godine.

1675-1676. godine ponovo je za dlaku preživeo brodolom na obali ostrva. Morgan je bio postavljen za guvernera Jamajke i bio je na putu iz Engleske da preuzme tu funkciju. Verovatno je krenuo ka ostrvu Isla Vaca da spase šta je mogao sa potopljenih brodova u incidentu 1669. godine. Ali podigla se oluja i potopila njegov brod “Jamaica Merchant”, sa kompletom topova koji je prevozio da ojača odbranu u Port Royala. Ovaj brod su pronašli istraživači, koji su pronašli posuđe, bronzane novčiće i brodsko sidro. Sadašnje turističko naselje Port Morgan je nazvano po njemu.

Od 1682. do 1684. godine francuski gusar Jean Hamlin koristio je ostrvo kao svoje skrovište dok je pljačkao engleske i holandske brodove.

1862. godine preduzetnik Bernard Kock, koji je posedovao plantažu pamuka na Floridi, posetio je Svetsku izložbu u Londonu. Kada je ugledao dve bale pamuka sa Haitija, bio je impresioniran kvalitetom i odmah je video poslovnu priliku. On je osmislio plan da razvije Île-à-Vache tako što bi poslao 5.000 emancipovanih robova iz SAD da na ostrvu gaje pamuk. Otputovao je na Haiti 17. maja 1862. godine, a u grad Jacmel je stigao 3. juna. Odatle je na konju krenuo za Port-au-Prince, gde ga je srdačno primio predsednik zemlje Fabre Geffrard. Pregovori su bili teški. Predsednik je podržao dolazak većeg broja crnaca u zemlju, ali nije bio voljan da iznajmi deo haićanske zemlje belom čoveku. Kock je 8. avgusta uspeo da potpiše ugovor kojim mu je dodeljen zakup ostrva Île-à-Vache na 10 godina, sa pravom na produženje za još 10 godina. Zakupnina je iznosila 3,5 gurda (oko 0,35 dolara) po hektaru. Morao je da počne sa radom u roku od šest meseci, a jedan broj zaposlenih nadzornika morali su da budu crnci. Oni bi odmah po dolasku bili naturalizovani kao Haićani. Kock je trebalo da obezbedi procenat od posečene šume na ostrvu, kao neku vrstu poreza. Ugovor je takođe garantovao da će štititi državu Haitija, kao i da neće morati da plaća uvozne dažbine na zalihe koje je uvezao.

Tokom istog perioda, SAD su bile upletene u američki građanski rat i predsednik Lincoln, koji je bio za ukidanje ropstva, razmatrao je planove za osnivanje kolonija emancipovanih robova u zemljama poput Nove Granade (nekadašnja država, koja je zahvatala delove današnjih država Paname, Kolumbije i Brazila) i Liberije. Čak je ponudio 50 dolara svakome ko odvede crnca u inostranstvo i tamo mu da posao. Kock je krenuo 14. avgusta za Njujork, a stigao je 28. avgusta. Američki državni sekretar William Seward primio je žalbe mnogih vlada Centralne Amerike koje nisu videle nikakvu korist od dolaska tolikog broja crnaca u njihov region. U svetlu tih pritužbi, Seward je zaustavio Kockov plan.

Tako je Kock otišao direktno kod predsednika Lincolna, koji je u početku sumnjao u Kockovu iskrenost., odnosno da samo želi da dobije obećanih 50 dolara po osobi. Predsednik je 31. decembra obećao da će razmisliti o svom planu, ali je sledećeg dana potpisao Proklamaciju o emancipaciji, koja nije sadržala nijednu reč o ovom ili bilo kom drugom kolonijalnom planu.

Razočaran, Kock se preselio u Vašington gde je uspeo da pronađe neke crnce koji su bili zainteresovani da odu na Haiti. Vrativši se u Njujork, pronašao je tri finansijera koji su obećali 70.000 dolara za njegov poduhvat. Na osnovu ovog obećanja, Kock je iznajmio britanski brod “Ocean Ranger” i sa ovim brodom je doveo 500 ljudi na Île-à-Vache 13. aprila 1863. godine. Neki od njegovih putnika su se na brodu razboleli od malih boginja, primoravši Kocka da ih smesti u bolnicu po dolasku.

Kock je zaključio sa radnicima četvorogodišnji ugovor za platu od 0,16 dolara po danu, uključujući troškove. Štampao je posebne novčanice gurda, na kojima je bilo ispisano Island of A’Vache i njegovo ime. One su se mogle menjati za normalne haićanske gurde.

Finansijeri, međutim, nisu ispunili obećanje. Platili su početni iznos, delimično u nadi da će požnjeti obećanih 50 dolara po osobi. Ova nagrada je ostala na snazi jer je vlada i dalje sumnjala u Kockove dobre namere. Nakon što je nagrada dodeljena, finansijeri jedva da su više slali novac ili zalihe na ostrvo. Radnici su se pobunili, a Kock je morao da pozove 15 haićanskih vojnika u pomoć radi kontrolisanja situacije. Pored toga, finansijeri su postavljali sve veće zahteve, koje Kock nije mogao da ispuni bez novca i robe. Na kraju, ugovor je raskinut. Predsednik Lincoln je 22. decembra 1863. godine poslao brod na Haiti da vrati preostala 453 radnika nazad u SAD.

Najpoznatija ličnost na ostrvu je Flora, francusko-kanadska monahinja franjevka koja je osnovala sirotište i školu koju je decenijama vodila u selu Madame Bernard.

Port Morgan

Vlada Haitija objavila je planove da započne projekat međunarodne turističke destinacije na ostrvu Île-à-Vache. Predviđena je izgradnja 1.000 luksuznih hotelskih soba, arheološki muzej, noćni klubovi, umetničke galerije i zanatski butici. Od početka 2013. do planiranog završetka krajem 2015. godine, ovo čini Île-à-Vache među najvećim tekućim turističkim projektima na Karibima. Vlada je izgradila avionsku pistu dužine 2,6 km sa planovima za međunarodni aerodrom. U februaru 2014. godine vlada Haitija je započela proces eksproprijacije i preseljenja. Na ostrvu postoje dva turistička naselja, Port Morgan i Abaka Bay. Na ostrvu je 2015. godine bilo 14.004 punoletnih stanovnika.

GPS koordinate: 18°04′20″ N, 73°38′20″ W.

I L E T   A   B R O U E E

Ilet a Brouee se nalazi u kanalu Canal de L’est, 3,4 km severoistočno od ostrva Île-à-Vache, a 9,2 km južno od obale Haitija. Smatra se jednim od najnaseljenijih ostrva na svetu (mada de facto i nije ostrvo zbog male površine), pošto 500 stanovnika živi na parčetu zemlje od svega 0,4 ha (4.000 m²), što daje gustinu naseljenosti od 125.000 stanovnika/km².

GPS koordinate: 18°07′42″ N, 73°35′26″ W.

G R O S S E   C A Y E

Grosse Caye (haićanski kreolski Gwòskay) se nalazi u zalivu Baie D’Aquin, oko 1,6 km od obale Haitija. Ostrvo je nepravilnog oblika, dugačko je 3,9 km, a širina varira od 600 m do 2 km. Površina ostrva mereno na Google Earthu je 3,4 km². Najbliži veći grad je Aquin, udaljen oko 5 km. Administrativno pripada provinciji Sud.

GPS koordinate: 18°13′24″ N, 73°23′56″ W.

OSTRVA DOMINIKANSKE REPUBLIKE

Dominikanska Republika za razliku od svog suseda Haitija ima veći broj ostrva koji su deo njene teritorije. Po jednom sajtu ima 73 ostrva. Međutim, u pitanju su ostrva nevelike površine, a jedini izuzetak je ostrvo Saona površine 110 km². Opisano je 15 ostrva i jedna grupa ostrva.

A L T O   V E L O

Alto Velo (takođe se naziva Alta Vela) je malo nenaseljeno ostrvo južno od Hispaniole u Karipskom moru. Nalazi se 27 km jugozapadno od rta Beata, najjužnije tačke Hispaniole, i 74 km južno od grada Pedernalesa, što ga čini najjužnijom tačkom Dominikanske Republike. Leži na podvodnom planinskom lancu koji se nastavlja do ostrva Beata (udaljenog oko 12 km i odvojenog kanalom Alto Velo) i jugozapadne obale Dominikanske Republike. Ostrvo je ovalnog, pa gotovo kružnog oblika, dužine 1,4 km i ima površinu od 1,02 km². Najviša tačka ostrva ima oko 152 m nadmorske visine.

Administrativno pripada provinciji Pedernales.

Ostrva Alto Velo i Beata pripadaju Nacionalnom parku Jaragua, najvećem zaštićenom području u karipskom regionu.

Ostrvo je posetio Kristifor Kolumbo na svom drugom putovanju 1494. godine; njegova posada je na ostrvu uhvatila i ubila morske ptice i osam karipskih medvedica. Ostrvo je nazvao Alta Vela (visoko jedro) jer je iz daljine izgledalo kao visoki brod u plovidbi.

1863. godine brod Konfederacije “Alabama” zarobio je i spalio kod obale ostrva Alto Velo škunu “Chatelaine” sa sedištem u Bostonu.

Tokom šezdesetih godina XIX veka bar tri kompanije sa sedištem u SAD su polagale pravo na ostrvo prema Zakonu o ostrvima sa guanom. Prvobitno je pravo na ostrvo položio 19. marta 1860. godine kapetan R. Daubley, koji je pristao na ostrvo, natovario brod guanom, i otplovio nakon što je ustanovio da ima oko 14.000 t naslaga guana. Hemijskom analizom pronađenog guana utvrđeno je da se sastoji od 29,16% fosforne kiseline i 70,84% koštanog fosfata kreča. Međutim, Stejt department SAD je utvrdio da ostrvo, uprkos tome što je ležalo u području koje je tada bilo sporno između Haitija i Dominikanske Republike, verovatno pripada Dominikanskoj Republici (zbog istorijskih španskih tvrdnji, geografije i drugih faktora) i stoga se ne može potraživati po aktu. Izveštaj američkog Stejt departmenta iz 1932. godine o statusu prema Zakonu o ostrvima guano uvrstio je Alto Velo među ostrva “na koja SAD ne polažu prava“. Dominikanski zvaničnici su ovlastili strane koncesionare da iskopaju guano sa ostrva sve do početka XX veka, kada su počela da se koriste sintetička đubriva. Botanička ekspedicija koja je 1950. godine obišla Alto Velo primetila je da su ostali vidljivi “tragovi rudarskih operacija na zavetrinskim padinama ostrva” i da “artefakti rudarenja još uvek zasipaju delove brda”.

Na ostrvu se nalazi betonski svetionik visine 20 m podignut 1915. godine, ali od osamdesetih godina XX veka nije u upotrebi. Svetlo se nalazilo na 163 m nadmorske visine.

GPS koordinate: 17°28′33″ N, 71°38′31″ W.

B E A T A

Beata je malo ostrvo u Karipskom moru, koje se nalazi 5,4 km jugozapadno od istoimenog rta, najjužnije tačke Hispaniole. Ima približan oblik trougla sa stranicama 7 km, 8 km i 9 km. Površina ostrva je oko 27 km². Najviša tačka ostrva je na 41 m nadmorske visine.

Teren na ostrvu može da se podeli na tri tipa:

1. Peščani. U zapadnom delu ostrva nalaze se male peščane uvale. Najduže ostrvske plaže su na severnoj obali, gde i danju i noću duva veoma jak povetarac.

2. Krečnjak “pseći zub”, koji je jako erodirani krečnjak kroz koji je teško proći. U krečnjačkom supstratu kraške pojave izazvale su mnoštvo pećina, jama i ponora.

3. Močvare, okupirane mangrovama.

Važna pećina kao stanište za slepe miševe i za paleontološke informacije koje poseduje je Cueva de Durán Espinal. Nalazi se na oko 2 km od Boka Puentea i na oko 40 m nadmorske visine, razvijajući se prema zapadu. Druge pećine i skloništa u stenama nalaze se u liticama južne i jugozapadne obale ostrva, ali zbog teške pristupačnosti do sada nisu istražene. Veći deo unutrašnjosti ostrva prekriven je raznim podtipovima kseričnih polulistopadnih krečnjačkih šuma.

Na ostrvu i okolnom moru su nekada živeli gigantski puževi, morske kornjače, krabe i jastozi, ali su izlovljeni. Sada ima mala kolonika divljih koza. 2001. godine otkriven je endemski gekon, koji se smatra jednim od dva najmanja reptila na svetu (16 mm).

Lokacija ovog ostrva je toliko strateški važna, da ga je Kolumbo posetio u tri od svoja četiri putovanja.

Na svom drugom putovanju, dolazeći sa Jamajke, ugledao je ostrva Beatu i Alto Velo. Na svom trećem putovanju, 1498. godine, Kolumbo je otplovio sa ostrva Margarita kraj venecuelanske obale, do Hispaniole, gde je stigao 19. avgusta, ali su ga struje potisnule na ostrvo Beata. Bartolomé de Las Casas pripoveda da je admiral stigao na “malo ostrvo koje je nazvao Madama Beata“.

Na svom četvrtom i poslednjem putovanju, 3. avgusta 1504. godine, Kolumbo ponovo posećuje Beatu, dolazeći sa Jamajke. Na ostrvu Beata je verovatno proveo između 35 i 40 dana, čekajući povoljan vetar. Zato se u njegovom pismu kaže: “Od blaženog, tamo gde me povetarac obavezno zaustavi, danas, u subotu, 3. avgusta”. Kasnije, kada je uspostavljena pomorska ruta do Jamajke i kopna, ostrvo Beata je služilo kao sastajalište i strateška enklava za brodove, jer je bila najjužnija pozicija kolonije. Ova ista okolnost privukla je bukanire, korsare i gusare koji su pustošili obale i pomorske puteve španskog carstva tokom XVI i XVIII veka. Postoje hronike o tome kako su se gusari “El Olonés” i Morgan iskrcali na ostrvo Beata i susednu obalu.

Španci su držali stoku na ostrvu Beata da bi snabdeli svoje pomorske ekspedicije na putu u Novi svet. Goveda su držana, u divljem obliku, do kraja XVIII veka. Ove okolnosti, zajedno sa njenim strateškim položajem, učinile su Beatu poprištem mnogih okršaja u kojima su se brodovi iz Santo Dominga susreli sa gusarima i korsarima koji su, imajući ostrvo Tortuga na Haitiju kao glavnu bazu, spustili da napadnu karipske rute španske krune. 1870. godine država je dala ostrvo na koncesiju od 50 godina pukovniku Telésforu Volti da uspostavi  solanu, plaćajući 5% profita državnoj blagajni. Ostaci ovih solana i danas su vidljivi; iz najvećih se vadila so do šezdesetih godina prošlog veka.

Tokom diktature Rafaela Trujilla korišćen je kao zatvor za one koji su bili nezadovoljni režimom.

Beata je trenutno nenaseljeno ostrvo, osim kratkotrajnih boravaka ribara sa kopna i stalne dominikanske vojne baze sa rotirajućim osobljem. Podaci za 2010. godinu navode 10 stanovnika.

GPS koordinate: 17°35′ N, 71°31′ W.

L A   P I E D R A

La Matica i La Piedra su dva ostrvca koja se nalaze u zalivu Andrés, oko 30-35 km istočno od Santo Dominga. Oba ostrva se nalaze unutar lagune koralnog grebena zaliva Andrés. "Laguna" je duboka oko 0,5 m severno i istočno od ostrva La Matica i ima belo peščano dno i potopljene vaskularne biljke koje se nalaze se u blizini tog ostrvca. Greben koji razbija talase Karipskog mora nije mnogo udaljen od južne obale oba ostrva.

La Piedra je veštačko ostrvce formirano 1955. godine od materijala koji je izvađen za potrebe proširenja i preuređenja pristaništa i kanala koji služi kao ulaz u luku Andrés. Na taj način, ostrvce je bilo sastavljeno od komada kamenih korala, od kojih su mnogi dobili tamno sivu boju usled oksidacije njihovih komponenti. Pristanište je 1954-1955. godine izgradio Félix Benítez Rexach za potrebe isporuke šećera iz šećerane Boca Chica u gradu Andrés.

Ovo ostrvce je u obliku nepravilnog trougla dužine 780 m i širine 330 m. Površina merena na Google Earthu jhe oko 15 ha. Od luke Andrés je odvojeno kanalom širine 300 m i dubine 9 do 10 m. Ostrvce La Matica nalazi se oko 900 m istočno.

Kako je La Piedra veštačko ostrvo, u početku nije imalo vegetaciju sve do invazije biljaka sa kopna čije seme su doneli vetrovi, ptice i talasi. Današnja vegetacija ima nekoliko egzotičnih vrsta kao što su kokosova palma (koju je čovek posejao, a moguće da je stigla vodom) i australijski bor, koji je stigao veoma rano u istoriji ostrva. Zbog prisustva ovih australijskih borova, koji zapravo i nisu borovi, ovo ostrvce je počelo da se zove Isla de los Pinos, naziv koji se možda više koristi od originala.

GPS koordinate: 18°26′23″ N, 69°37′34″ W.

L A   M A T I C A

Ostrvce La Matica se nalazi 500 m od obale grada Boca Chica. Dugačko je 200 m (istok-zapad), široko 50 m (sever-jug), a površina merena na Google Earthu je 1,9 ha. Koralnog porekla, sa veoma izloženom stenovitom podlogom na južnoj obali gde su talasi udarali velikom snagom. U područjima zaštićenim od uticaja plime i oseke moguće je pronaći pesak i sitan materijal.

Sastoji se od tri dela odvojena manje ili više definisanim veštačkim kanalima. Najmanji je najistočniji deo, dok je najveći i najviši najzapadniji deo. Kanal između centralnog i zapadnog dela je bolje definisan i omogućava plovidbu malim čamcima.

Moguće je da su prirodna vegetacija ostrva bile crvene mangrove na severnoj obali, a crne mangrove na južnoj, sa belim topolama u unutrašnjosti. Sve ove vrste čine sastavni deo autohtone primorske vegetacije u tom delu zemlje. Trenutno, na njegovim obalama postoji neprohodna šuma crvene mangrove. Iza crvenih mangrova nalaze se crne mangrove, uglavnom blizu južne obale zapadnog dela. U ovom poslednjem delu nalaze se i žute mangrove uz belu topolu.

Sve do prvih decenija XX veka La Maticu je posećivao veliki broj golubova, o čemu svedoči više zapisa. Čak se na jednoj karti La Matica se pojavljuje pod imenom Palomas (golubovi).

Tokom pedesetih godina XX veka ostrvce je pretvoreno u zoološki vrt, koji je u potpunosti razvijen do 1957. godine. Izgrađeno je pristanište za čamaca iz hotela i pripremljeni su kanali. Staze su bile usečene kroz drveće i postojali su prostori ograđeni mrežom ili bodljikavom žicom da bi se zaštitile pojedine životinje. Infrastrukturu je uništio snažan uragan ubrzo nakon završetka izgradnje, ostavljajući samo ostatke nekih zidova u blizini južne obale.

Ljudska aktivnost na La Matici, posebno u severnom delu, poslednjih godina obuhvata posete ribara i turista koji posećuju plažu Boca Chica. Turisti stižu peške ili pedalinama iznajmljenim u Boca Chici.

GPS koordinate: 18°26′37″ N, 69°36′53″ W.

C A T A L I N A

Catalina je tropsko ostrvo udaljeno 2 km od jugoistočne obale Dominikanske Republike, a administrativno pripada provinciji La Romana. Ostrvo je povremena stanica kruzera na karipskim rutama. Konkretno, “Costa Cruises” ima privatnu plažu na ostrvu. Njihovi brodovi se usidre na moru i prevoze putnike do ostrva manjim brodovima.

Ostrvo je dugačko 4,7 km, piroko 3 km i zahvata površinu od 9,6 km². Predstavlja raznoliko očuvanje eko-sistema uključujući peščane dine, mangrove i grebene. Nastalo od koralnog kamena, ostrvo sadrži tri platoa koji se preklapaju. Najviša nadmorska visina ostrva je samo 18 m. More oko ostrva je bogato životinjskim svetom, sa mnogo vrsta ptica i tropskih riba, a postoje i velike oblasti gde prirodni peščani sprudovi smanjuju dubinu mora na samo nekoliko metara.

Ime ostrvu (Santa Catalina) dao je Kristifor Kolumbo kada ga je posetio u maju 1494. godine.

13. decembra 2007. godine na dubini od tri metra, otprilike 70 m od ostrva, pronađena je olupina trgovačkog broda iz XVII veka. Identifikovana je kao trgovaki brod “Quedagh Merchant” gusarskog kapetana Williama Kidda iz 1699. godine. Brod je poznat i pod nazivom “Cara Merchant”, prema Kiddovom originalnom svedočenju tokom sudskog procesa protiv njega, pre nego što je obešen 23. maja 1701. godine. Tim istraživača sa Univerziteta Indiana uspostavio je zaštićeno morsko područje u pokušaju da sačuva i arheološke ostatke brodoloma i okolni ekosistem grebena. Čuveni brodolom je nominovan za Živi muzej u moru. Jedan od 26 topova pronađenih na olupini broda izložen je u Indianapolisu.

Ostrvo je popularna turistička destinacija, a brodovi svakodnevno prevoze turiste do Cataline iz La Romane da bi posetili plažu, ronili i pogledali korale blizu obale. Catalina je popularna destinacija za ronjenje zahvaljujući koralnom grebenu i morskim ekosistemima. Mesta za ronjenje su Zid (The Wall, istočno od ostrva) i Akvarijum (The Aquarium, zapadno od ostrva).

S A O N A

Saona je sa površinom od 110 km² najveće satelitsko ostrvo Dominikanske Republike. Ovo tropsko ostrvo je udaljeno 1,3 km od jugoistočne obale Hispaniole, odnosno provincije La Altagracia. To je rezervat prirode koji je pod zaštitom države i deo je Nacionalnog parka “Cotubanamá”.

Ostrvo je dugačko 24 km, a najveća širina je 7 km. Dužina obale je 47 km, što daje za koeficijent razuđenosti skromnih 1,26.

Na ostrvu postoje dva stalna naselja, Mano Juan i Catuano, sa oko 300 stanovnika. Mano Juan je ribarsko selo sa drvenim kućama, a “Catuano beach” ima odred mornarice. Povezuje ih put dug 10 km.

Ostrvo je popularna destinacija za turiste iz cele Dominikanske Republike, koji svakodnevno pristižu na katamaranima i malim motornim čamcima na organizovane izlete.

Saona je poznata po lepim plažama i u više navrata su ostrvo koristili filmski stvaraoci koji traže stereotipno okruženje “napuštenog ostrva” za svoj film ili proizvod. U te filmove spadaju “Pirati sa Kariba” (2003) i “Plava laguna”.

Granberry i Vescelius (2004) smatraju da ime ostrva potiče iz domorodačkog jezika masoris, upoređujući ga sa sa-ona ‘pun slepih miševa’ u navodno srodnom jeziku warao delte reke Orinoco. Međutim, široko je prihvaćeno da ga je Kolumbo nazvao po italijanskom gradu Savoni.

Kristifor Kolumbo se iskrcao na ostrvo u maju 1494. godine tokom svog drugog putovanja u Ameriku. Ostrvo je nazvao savona “u čast Michele da Cunea, [Kolumbovog] prijatelja iz Savone”. Kolumbo je de Cunea imenovao za prvog guvernera ostrva. Do 1500. godine domorodački narod Taino sa ostrva snabdevao je Santo Domingu sa maniokom. Ostrvo Saona i italijanski grad Savona i dalje imaju bratske veze. Mala elektrana na ostrvu Saona je poklon Savone.

U Nacionalnom parku “Cotubanamá” postoji 539 registrovanih vrsta endemske flore, sve u raznovrsnosti ekosistema uključujući divlje žbunje i mangrove, poluvlažne i slane šume. Četiri vrste neotropskih mangrova prisutne su duž kanala Katuano – crvena, bela, crna i jednu koju zovu button (dugmad). Među 112 vrsta ptica na ostrvu, najistaknutiji su smeđi pelikani, veličanstvene fregate, flamingosi, galebovi, endemski španjolski papagaji i crvenonoge blune. U okolnom Karipskom moru može se naći 40 vrsta riba, 10 vrsta korala i 124 vrste mekušaca, sa značajnim morskim kornjačama, lamantinima, delfinima i hobotnicama. U blizini i oko ostrva Saona nalaze se ekosistemi koralnih grebena sa impresivnom morskom raznolikošću koji podjednako privlače ronioce na dah i sa bocama.

Postoje i velike oblasti gde prirodni peščani sprudovi na moru smanjuju dubinu na manje od jednog metra. Manji brzi čamci zaustavljaju se da se turisti opuste u plićaku do struka gde rone i istražuju polja autohtonih morskih zvezda.

Kao jedna od najposećenijih lokacija u Dominikanskoj Republici sa više od milion posetilaca godišnje, što predstavlja 45% svih poseta zaštićenim područjima. Saona nudi posetiocima jedinstven niz aktivnosti kojima mogu da se bave, od sunčanja na tirkiznim plažama, do avanturističkih aktivnosti kao što je ronjenje.

M A R Í A

Isla María je ostrvo koje se nalazi između ostrva Hispaniola i Saona. Navodno se nalazi na GPS koordinatama 18°13′ N, 68°44′ W, ali na tim koordinatama uopšte nije Karipsko more. Administrativno pripada provinciji La Altagracia, a pored toga Nacionalnom parku “Cotubanamá”, odnosno “Del Este” (to je njegov novi naziv).

C A T A L I N I T A

Isla Catalinitase kao i prethodno opisano ostrvo Maria nalazi između ostrva Hispaniola i Saona. U odnosu na Hispaniolu se nalazi 1,4 km, a u odnosu na Saonu je 3,5 km severno.  Dimenzije ostrva su 800×300 m, a površina je 22 ha. Najviša tačka ostrva je na 2 m nadmorske visine.

Catalinita je takođe sastavu Nacionalnog parka “Cotubanamá” i nalazi se pod specijalnom zaštite države Dominikanske Republike.

Ostrvo je nenaseljeno. Zbog plitkog koralnog grebena i nekoliko dobrih lokacija za ronjenje, često ga posećuju brodići sa turistima.

Administrativno pripada provinciji La Altagracia.

GPS koordinate: 18°11′46″ N, 68°38′14″ W.

C I U D A D O

Isla Ciudado je sićušno ostrvce koje se nalazi istočno od mnogo većeg ostrva Saona i u jugoistočnom je delu Nacionalnog parka “Cotubanamá”. Na karti ostrva Saona trebalo bi da bude ono što je označeno kao Cayo el Cayito. Na Google Earthu se jako teško uočava i mada na jednoj lokaciji piše Isla Ciudado, to teško da je ovo ostrvce. Administrativno pripada provinciji La Altagracia.

GPS koordinate: 18°06′26″ N, 68°34′14″ W.

C A Y O   D E   L O S   P Á J A R O S

Cayo de los Pájarosje sićušno ostrvce u južnom delu zaliva Samana. Kružnog je oblika, sa prečnikom 60-70 m. Okruženo stotinama mogota (mogote je generalno izolovano zaostalo brdo strmih strana u tropima koje se sastoji od krečnjaka, mermera ili dolomita;ljen oblik nalik na kulu), ovaj sprud je obavezna stanica za posetioce, koji dolaze da vide atrakcije Nacionalnog parka “Los Haitises”. Stotine ptica sve vreme lepršaju iznad žbunja. Još uvek se ne zna zašto ptice iz parka vole baš ovo ostrvce, kada imaju više od 60 sprudova i mogota za uživanje.

Administrativno pripada provinciji Samaná.

GPS koordinate: 19°05′39″ N, 69°32′32″ W.

C A Y O   V I G I A

Cayo Vigía je malo ostrvo koje se nalazi se u zalivu Samaná neposredno ispred istoimenog grada. Dugačko je 400 m, ne šire od 90 m, a po približnim merenjima na Google Earthu površina ostrva je oko 2,5 ha. Sa Hispaniolom je spojeno preko tri pešačka mosta. Prvi od njih je preko plaže Cayacoa, drugi se zove Puente Samaná (dužina 70 m) i on je u jednom luku premostio do ostrvca Linares, dok treći most koji spaja ostrvca Linares i Vigía ima čak 15 lukova (dužina 540 m) i zove se Puente Peatonal. Administrativno pripada provinciji Samaná.

GPS koordinate: 19°11’42” N, 69°19’38” W.

C A Y O   L E V A N T A D O (I)

Cayo Levantado je ostrvo u zalivu Samaná, koje se nalazi u provinciji Samana u istočnom regionu Dominikanske Republike. To je poznata turistička destinacija u zemlji. Na ostrvu se nalazi hotel sa pet zvezdica iz lanca hotela “Grand Bahia Principe”.

Dobio je nadimak Bacardi Island iz razloga što je na njemu snimana reklama proizvođača belog ruma Bacardi.

Prostire se na 500 m od severa ka jugu i 900 m od istoka ka zapadu. Površina ostrva po približnim merenjima na Google Earthiu je 20 ha. Najviša tačka ostrva je 26 m nadmorske visine.

Klima tropskih prašuma preovlađuje na ovom području. Prosečna godišnja temperatura u oblasti je 24°C. Najtopliji mesec je septembar, kada je prosečna temperatura 26°C, a najhladniji januar sa 22°C. Prosečna godišnja količina padavina je 1.927 mm. Najvlažniji mesec je maj sa prosečnom količinom padavina od 281 mm, a najsuvlji februar sa 59 mm padavina. Na ostrvu, na slobodi, mogu se videti ptice – pelikani, fregate, čaplje.

Najbliži aerodrom, Međunarodni aerodrom Samaná El Catey, udaljen je 68 km.

U neposrednoj blizini, 220 m severoistočno, nalazi se ostrvce Cayo La Farola (GPS koordinate: 19°10′08″ N, 69°16′13″ W). Dimenzije ovog ostrvca su 220×130 m i ima površinu približno 2,6 ha.

Oba ostrva administrativno pripadaju provinciji Samaná.

GPS koordinate: 19°10′ N, 69°16′30″ W.

C A Y O   L E V A N T A D O (II)

Istoimeni sprud Cayo Levantado se nalazi 440 m od severoistočne obale Hispaniole i naselja Las Galeras. Dugačak je 130 m, najveća širina je 40 m, a površina približno 0,34 ha.

Administrativno pripada provinciji Samaná.

GPS koordinate: 19°17′54″ N, 69°11′59″ W.

C A Y O   A R E N A

Cayo Arena je možda poznatije pod nazivom Paradise Island (rajsko ostrvo). U stvarnosti to je samo parčence peska koje more samo što nije potopilo. Na ovom sprudu napravljeno je 5-6 tendi u kojima se prodaju osvežavajuća pića dopremljena u ručnim frižiderima. Turisti dolaze da se okupaju i uživaju na ovom neobično lepom mestu.

Od Hispaniole je Cayo Arena udaljen 2,3 km, a najbliža turističk lokacija je Punta Rucia udaljena oko 7 km.

Administrativno pripada provinciji Monte Cristi.

GPS koordinate: 19°52′13″ N, 71°18′21″ W.

C A B R A

Cabra ili Cabras (kozje ostrvo) nalazi se 600 m zapadno od poluostrva neverovatnog izgleda i kružnog oblika Morro de Monte Cristi.

U pravcu sever-jug ostrvo ima dužinu 507 m, najveća širina je 370 m, a površina merena na Google Earthu je oko 15 ha. Na ostrvu se nalazi mali svetionik, pored bazena u kojima se nalazi morska voda. Nakon što deo ispari i na dnu bazena se nataloži so, prelazi se na njeno sakupljanje.

El Morro de Monte Cristi, planina neverovatnog oblika

Administrativno pripada provinciji Monte Cristi.

GPS koordinate: 19°53′ N, 71°40′ W.

S I E T E   H E R M A N O S

Cayos Siete Hermanos su grupa ostrva koja se nalaze u zalivu Bahia de Montecristi, 5-14 km severozapadno od obale provincije Monte Cristi, na samoj granici sa Haitijem. Kako im ime kaže,  grupa je sastavljena od sedam sprudova (siete=sedam). Od severozapada prema jugoistoku to su: Terero, Monte Grande, Ratas, Muertos, Arenas, Tororú i Monte Chico. Najveći među ovom sprudovima imaju dužinu 600 m. Nalaze se u okviru istoimenog Utočišta divljih životinja. Posećuju ih turisti i ribari.

GPS koordinate: 19°52′ N, 71°50′ W.