Kolumbija ima izlaz na Karipsko more, ali i na Tihi okean. Dužina karipske obale Kolumbije je 1.642 km. Proteže se od rta Tiburón na kolumbijsko-panamskoj granici (GPS koordinate 08°40′ N, 77°19′ W) do naselja Castilletes na kolumbijsko-venecuelanskoj granici (GPS koordinate 11°51′ N, 71°20′ W). 

Kolumbija je administrativno podeljena na 32 departmana plus departman prestonice Bogote. Od tog broja departmana, njih osam ima izlaz na Karipsko more. Od istoka prema zapadu to su La Guajira, Magdalena, Atlántico, Bolívar, Sucre, Córdoba, Antioquia i Choco. Pored toga tu je potpuno ostrvski departman San Andrés i Providencia. Pored ostrva koja se nalaze pored obale Kolumbije i normalno pripadaju ovoj državi, postoje i ostrva koja su izuzetno udaljena od kolumbijskog matičnog kopna. To su ostrva u departmanu San Andrés i Providencia, udaljena čak 700 km od Kolumbije, a najbliža su Nikaragvi. Ostrva koja pripadaju Kolumbiji su uglavnom veoma malih dimenzija, samo nekoliko njih ima površinu veću od 10 km².

L A   A G U J A

Isla de La Aguja je najistočnije od svih kolumbijskih ostrva. Ovo prilično golo ostrvo udaljeno je oko 570 m od matičnog kopna. Administrativno pripada departmanu Magdalena, čiji glavni grad Santa Marta se nalazi 7,5 km južno od ovog ostrva. Dužina ostrva, mereći po centralnom grebenu, iznosi oko 1,8 km. Površina ostrva je po približnim merenjima sa Google Eartha 65 ha. Strane ostrva su veoma strme, a najviša tačka je prema topografskoj karti na visini preko 130 m.

E L   M O R R O

Ostrvo El Morro (Isla El Morro, morro=nos) se nalazi na ulazu u luku Santa Marta, 850 m od najbliže tačke na kopnu. Ostrvo je dugačko 335 m, široko 110 m i ima površinu od 2,68 ha.

Dužina obale je 778 m. Ostrvo ima veoma strme strane, a najviša tačka je na 60 m. Na vrhu ostrva je svetionik. Ima pristanište, od koga stepenice vode do svetionika.

Već je gore rečeno da je Santa Marta glavni gradi departmana Magdalena (dobio je ime po istioimenoj reci). Ovaj grad predstavlja prirodnu luku na Karipskom moru. Osnovao ga je španski istraživač Rodrigo de Bastidas 1525. godine i to je bio prvi grad u današnjoj Kolumbiji. Grad je poznat po proizvodnji banana, kao i po izuzetno lepim plažama, pa je ujedno i jedan od glavnih turističkih centara. Ima oko 400.000 stanovnika.

GPS koordinate: 11°15′01″ N, 74°13′49″ W.

MORRO DE EL RODADERO

Ostrvo Morro de El Rodadero na karti je obeleženo kao El Morrito

Morro de El Rodadero (poznato i pod nazivima Morro de Gaira, Morrito de Gaira i Pelícano) se nalazi ispred brda Ziruma, 1 km od rta Cabeza de Negros, 280 m od najbliže tačke na kolumbijskom kopnu i južno od zaliva Santa Marta. Približna površina ovog malog stenovitog ostrvca je 1 ha.

Ostrvo je bilo u privatnom vlasništvu od 1966. godine, što je bilo potvrđeno rezolucijom iz 1979. godine, ali je 2016. godine ta odluka poništena.

Osoba sa preduzetničkom vizijom legalizovala je pravo na posedovanje ostrva 1966. godine. Tada je sklopila ugovor o zakupu sa kolumbijskim Institutom za agrarnu reformu (Incora). Prema tom sporazumu, zakupac je obećavao da će plaćati godišnju naknadu od 1.800 pezosa tokom 10 godina, nakon čega će vratiti vlasništvo nad zemljištem.

Na ostrvu je izgrađen mol, a godinama kasnije počeo je sa radom i jaht klub. Zakupac se toliko dobro snašao u plodouživanju ovog poseda, da je sa vlastima dogovorio obnavljanje ugovora, koji je 1975. godine produžen do 1986. godine. Rezolucijom Incore iz 1979. godine to telo mu je dodelilo ostrvo, uzimajući u obzir da ga eksploatiše više od 20 godina, kako je nametnuto tadašnjim zakonodavstvom.

Godinama kasnije, Pravobranilaštvo se usprotivilo dodeli vlasništva, smatrajući da se radi o javnom zemljištu koje nije moglo biti dodeljeno privatnom licu. Zbog toga je podnelo tužbu Upravnom sudu Magdalene, nadajući se da će ovo telo poništiti odluku o pravu na ostrvo.

Kako je taj sud odbacio tužbu, Pravobranilaštvo je to još jednom pokušalo pred Državnim savetom. Dvanaest godina kasnije, taj visoki sud preinačio je presudu i poništio je kontroverznu odluku koja je doneta 37 godina ranije i Kolumbijcima je dao mogućnost da ponovo slobodno uživaju u pristupu ostrvu, pošto je poništena registracija nekretnina koju je decenijama čuvala privatizovano malo ostrvo.

T I E R R A   B O M B A

Tierra Bomba je jedno od najvećih kolumbijskih ostrva. Nalazi se 2 km južno od grada Cartagena de Indias ili samo Cartagena, koji je glavni grad departmana Bolívar i ima preko milion stanovnika.

Ostrvo je dugačko 7 km, najveća širina je 5,8 km, a površina iznosi 19,85 km².

Dužina obale je oko 43 km, a najviši vrh ostrva je na 20 m.

Tvrđava Castillo de San Fernando de Bocachica

Klima je tropska, tipična za ovaj deo kolumbijske obale.

Broj stanovnika ostrva procenjuje se na 9.000.

Popularno je turističko odredište, uprkos činjenici da veliki deo ostrva pripada privatnim licima. Glavne turističke atrakcije su karipske plaže i istorijski spomenici poput Castillo de San Fernando de Bocachica.

U januaru 2014. godine objavljeno je da će se na ostrvu Tierra Bomba nalaziti nova karipska mornarička baza kolumbijske mornarice. Pomorska baza nalaziće se na lokalitetu Bocagrande i prostiraće se na površini od 33,4 ha.

GPS koordinate: 10°21′ N, 75°34′ W.

B A R Ú

Plaža Blanca

Barú (Isla Barú ili Isla de Barú) je nekadašnje poluostrvo južno od grada Cartagene. Kanal del Dique odvojio ga je od kopna, ali je sa njim i dalje povezan mostom. Kanal je dugačak čak 118 km i povezuje zaliv Cartagena sa rekom Magdalenom. Ostrvo se pruža jugozapadno od južnog kraja Cartagene prema ostrvima Rosario. Dugačko je približno 25 km, a mestimično je široko manje od 1 km. Na ostrvu u nekoliko gradova živi približno 20.000 stanovnika.

Većina stanovnika živi zahvaljujući turizmu, bilo da iznajmljuju kuće, rade u hotelskim objektima ili prodaju rukotvorine posetiocima. Plaže su privatne, u vlasništvu pojedinaca ili turističkih preduzeća, osim plaže Blanca, koja je jedina javna plaža.

8. juna 1708. godine pored obale ostrva odigrala se bitka Wager’s Action između Britanaca i Španaca, što je dovelo do potapanja galijona sa blagom San José.

Do 2014. godine jedini način dolaska na ostrvo bil je korišćenje splava, ili neka od njegovih varijanti. Te godine je otvoren most “Puente de Barú”.

Sada postoji nekoliko načina da se dođe od Cartagene do ostrva Barú. Može se koristiti trajekt, autobus, taksi ili privatni prevoz. Prevoz brodom je obično najbrža i najpopularnija opcija i od Cartagene je potrebno oko 45 minuta vožnje.

Most Barú preko kanala del Dique

O S T R V A   R O S A R I O

Ostrva Rosario (ili korali Rosario, Islas del Rosario) su mali arhipelag koji čini 28 ostrva ukupne površine 20 ha. Nalazi se u blizini obale departmana Bolívar, na istoj geografskoj širini kao i (polu)ostrvo Barú. Od najsevernijeg (Tesoro) do najjužnije ostrva (Arena) ima oko 10 km. Ostrvce Arena je ujedno i najbliže kopnenom delu Kolumbije, a udaljenost iznosi 2,5 km. Ostrva su izuzetno niska i visina retko prelazi 1 m. Iz tog razloga na ostrvima ima dosta slanih jezera.

Ostrva arhipelaga:

• Grande
• Marina
• Isla de Roberto
• Isla del Tesoro
• Caribarú
• Arena
• Rosario
• Pirata
• Fiesta
• Cagua
• Macaví
• San Quintín
• Pavitos
• Isla El Peñón
• Majayura
• María del Mar
• Pajarales
• San Martín
• Gigi
• Coralina
• Pescadito
• Tijereto
• Rosa

U vezi površine arhipelaga Internetom kruži pogrešan podatak o 0,2 km² ili 20 ha. Ostrvo Grande ima površinu oko 2 km², a ostrvo Rosario, drugo po veličini, ima površinu od blizu 1 km².

Arhipelag je naseljen i ima oko 1.300 stanovnika.

Arhipelag se smatra glavnim od 46 nacionalnih parkova Kolumbije. Nastao je kao rezultat erupcije vulkana, zbog čega se zemljina ploča podigla iznad vode. U početku su to bila velika nenaseljena ostrva. Vetrovi i ptice donijele su na arhipelag seme kopnenih biljaka, zbog čega su počele da rastu mangrove i druge šume.

U predkolumbijskom dobu na ostrvima su živeli indijanci Karibi koji su se bavili ribolovom i skupljanjem školjki. Nešto kasnije arhipelag je ponovno postao nenaseljen. 1885. godine područje je opisano kao izuzetno opasno za plovidbu.

Konačni razvoj ostrva Rosario započeo je sredinom XX veka dolaskom ribara sa ostrva Barú.

Karakteriše ga blaga tropska klima. Prosečna godišnja temperatura vazduha na ostrvima Rosario dostiže 25-28°C, a mora 24-28°C. Providnost morske vode se kreće od 20-40 m, zahvaljujući čemu arhipelag uživa u stalnoj popularnosti među roniocima.

Glavni razlog zašto je arhipelagu dodeljen statusu nacionalnog parka je zaštita i očuvanje morske vegetacije, šuma mangrove, koralnih grebena i pripadajućih ekosistema. U koralnim grebenima može se pronaći veliki broj rakova, škampi, puževa i meduza. Egzotične vrste životinja žive u tropskim šumama i mangrovima ostrva Rosario.

Arhipelag obuhvata i privatna i komercijalno razvijena ostrva. Postoje spa saloni, barovi na plaži, akvarijum i okeanarijum (Oceanario, nalazi se na ostrvu San Martin). Na ostrvima Rosario gostima su na raspolaganju široke bele plaže i udobni hoteli. U nekima od njih turisti mogu iznajmiti prostrane sobe, u drugima – udobne bungalove. U zavisnosti od infrastrukture i lokacije, cene u hotelima se mogu kretati u rasponu od 16-280 dolara. Arhipelag je opremljen svime što je potrebno za različite vrste rekreacija. Mogu se popiti ukusni tropski kokteli, probati jela od sveže ribe i plodova mora, roniti, plivati ​​u čistom obalnom moru, loviti ribu ili jedriti.

Okeanarijum

Iz Cartagene do ostrva Rosario može se doći brodićima koji polaze sa pristaništa La Bodeguita svakog jutra između 8:30 h i 9:45 h. Postoje i brodići koji polaze sa (polu)ostrva Barú u 8:00 h, a vraćaju se u 16:00 h. Do Cartagene postoji nekoliko letova dnevno iz Bogote, glavnog grada Kolumbije, a let traje 2,5 sata. Ljubitelji drumskog prevoza mogu putovati od glavnog grada do Cartagene putevima broj 25 i 45, ali je rastojanje nešto preko 1.000 km.

Park prirode Rosario i San Bernardo (Parque Nacional Natural Corales del Rosario y San Bernardo) je najposećeniji nacionalni park u Kolumbiji sa 318.473 posetilaca 2009. godine. Veći deo parka je pod vodom, čime se štiti morski ekosistem, pre svega koralni grebeni koji su na dubini od 1-30 m. To je jedini podvodni park u Kolumbiji i jedan od tri nacionalna parka u državi koji ima koralne grebene. Osnovan je 1977. godine, kada se prostirao na 178 km². 1988. godine dodato mu je 195 km², a današnje granice dobio je 1996. godine dodavanjem arhipelaga San Bernardo, čime zahvata 1.200 km².

Park oblikuju karipska i panamska morska struja, kao i slatka voda iz kanala del Dique. Sedimenti koje kanal donosi iz reke Magdalene negativno utiču na park, jer pogoršavaju koralni greben. U parku nema slatkovodnih bazena, ali u nekim lagunama na ostrvima ima bočate vode.

Većina faune je morska. U parku živi 170 vrsta riba, 52 korala, 25 spužvi, stotine mekušaca i rakova. Floru karakterišu mangrove i korita morske trave.

Opis pojedinih ostrva arhipelaga:

(1) Grande, kako mu ime kaže, najveće je ostrvo arhipelaga. Udaljeno je oko 5 km od kopnenog dela Kolumbije. Dugačko je 2,7 km, najveća širina je 1,1 km i ima približnu površinu od 2 km². Okružuju ga druga oistrva arhipelaga, Barracuda na istoku, Marina na zapadu, i kanal Boca Grande na jugoistoku. Ostrvo ima veći broj slanih jezera (preko 10). Vegetaciju ostrva čini spektakularna šuma mangrova uz reku, koja mu daje sasvim poseban izgled. Ovo je ostrvo učinilo savršenim mestom za vožnju kajaka. Takođe ima i suve šume. Grande je naseljeno ostrvo, sa naseljem El Pueblito u njegovoj unutrašnjosti. Ispresecano je ulicama, odnosno putevima. Poseduje odlične plaže sa kristalno čistom vodom i savršenim belim peskom za sunčanje. Za avanturiste željne sjajne zabave sa porodicom ili prijateljima, ovo je mesto za njih!

GPS koordinate: 10°10′55″ N, 75°44′06″ W.

(2) Marina se nalazi 300 m zapadno od Isla Grande. Između dva ostrva nalazi se ostrvo za koje nisam siguran kako se zove. Na karti arhipelaga je prikazano ostrvo Caribarú, koje predstavlja objedinjeno ostrvo Marina sa ostrvom smeštenim istočno, odnosno između ostrva Marima i Grande. Dužina ovog ostrva izuzetno nepravilnog oblika je 1 km, mereći sredinom ostrva. Površina je po približnim merenjima sa Google Eartha oko 17 ha. Na ostrvu ima hotelskih i drugih smeštajnih kapaciteta, a ističu se “Isla Pescadito” i “Isla Tijereto”. Hoteli su dobili nazive po susednim ostrvcima.

GPS koordinate: 10°10′33″ N, 75°45′16″ W.

(3) Isla del Tesoro (takođe jednostavno napisano kao Isla Tesoro, ostrvo sa blagom) ​je najsevernije ostrvo arhipelaga i prilično je udaljeno od ostatka arhipelaga. Nalazi se 5,5 km severno od ostrva Grande i oko 11 km kopna Kolumbije. Dugačko je samo 330 m. Na ostrvu je izgrađeno plutajuće pristanište od ekoloških materijala, u cilju brige za morski život koji naseljava ostrvo

GPS koordinate: 10°14′05″ N, 75°44′19″ W.

(4) Pirata (ili Isla del Pirata, gusarsko ostrvo) je još jedno ostrvo za one koji žele da saznaju više o istoriji i kulturi Kolumbije. Ostrvo je dobilo ime po tome što su ga koristili karipski gusari. Takođe je savršen za porodice, jer će se deca zabavljati gradeći peskovite zamke u njegovom neverovatnom pesku. Nalazi se 170 m istočno od ostrva Grande. Dugačko je 230 m i ima približnu površinu 1,7 ha.

(5) Arena je najjužnije ostrvo arhipelaga. Nalazi se 3 km južno od ostrva Grande. Poznato je po plaži Bendita. Ostrvo je dugačko 260 m.

Ostrvo Arena sa plažom Bendita

Privatno ostrvo Gigi

Granice Nacionalnog parka Rosario i San Bernardo

S A N   B E R N A R D O

Arhipelag San Bernardo (Archipielago de San Bernardo, Islas de San Bernardo) je skup od devet primorskih koralnih ostrva i jednog veštačkog ostrva (ukupno deset), smeštenih u zalivu Morrosquillo u Karipskom moru, sa približnom površinom od 4,5 km² (mada Internetom kruži besmislen podatak 213,3 km²). Prosečna visina ovih koralnih ostrva je svega 2 m.

Ostrva u sastavu arhipelaga su Boquerón, Cabruna, Ceycén, Mangle, Múcura, Palma, Panda, Tintipán, Maravilla i veštačko ostrvo Santa Cruz. Svih 10 ostrva su u blizini većih gradova Tolú i Coveñas. Od matičnog kopna udaljeni su od 70 m do 20 km! Najveće je ostrvo Tintipán sa površinom od 331,5 ha, što je 74% površine celog arhipelaga. Sledi ostrvo Múcura sa površinom od 36,7 ha.

Od 1996. godine deo arhipelaga, sa izuzetkom ostrva Boquerón, Cabruna i Palma, pripada Nacionalnom prirodnom parku Rosario i San Bernardo.

Smeštajni kapaciteti su prisutni na nekim ostrvima, pre svega na ostrvima Múcura, Tintipán i Palma. U vodama oko ostrva ima riba i kornjača, a ostrva imaju značajnu tropsku floru.

Iako se arhipelag nalazi ispred obale departmana Sucre, sa izuzetkom ostrva Boquerón, administrativno pripada departmanu Bolívar, od koga je udaljen 40-50 km.

Većina od približno 1.300 stanovnika arhipelaga živi na majušnom ostrvu Santa Cruz, jednom od najgušće naseljenih ostrva na planeti.

Tintipán, slikano od zapadne obale prema istočnoj

Opis pojedinih ostrva arhipelaga:

(1) Tintipán je najveće ostrvo arhipelaga. Ostrvo je dugačko 3,35 km, najveća širina je 1,9 km i udaljeno je 17 km od kolumbijske obale. Na ostrvu se nalazi nekoliko hotela i hostela, do kojih je prevoz jedino brodovima, pošto nema puteva ili aerodroma. Smeštajni kapaciteti su u severozapadnom delu ostrva.

Ostrvo Tintipán, Hotel “Puntanorte”

(2) Santa Cruz (Santa Cruz del Islote) se nalazi 350 m jugozapadno od ostrva Tintipán, a oko 1.050 m severoistočno od ostrva Múcura. Ovo veštačko ostrvo dugačko je 190 m, najveća širina je 130 m i ima površinu oko 10.000 m². Santa Cruz su počeli da grade stanovnici susednih ostrva oko 1870. godine. Prema legendi, jednom prilikom mornari nisu uspeli da se vrate kućama pre mraka i odlučili su da prenoće na sićušnom koralnom grebenu. Prijatno ih je iznenadilo što na tom mestu, za razliku od ostalih ostrva arhipelaga, nije bilo krvožednih insekata i iz tog razloga su podlučili da taj greben pretvore u svoju stalnu bazu i postepeno su povećavali njegovu površinu koristeći korale, kamen, pa čak i đubre.

Santa Cruz ima uslovno oblik kapljice i potpuno je izgrađen straćarama. Preminuli se sahranjuju na ostrvu Tintipán, dok stanovništvo pretežno radi u hotelima na ostrvu Múcura.

Osim kuća, na ostrvu postoji i trospratna zgrada škole (najviši objekat na ostrvu) sa jednim učiteljem koji dolazi dva puta nedeljno, a u školu dolaze i deca sa drugih ostrva arhipelaga. Ima i ambulantu, tri male prodavnice i fudbalsko “igralište” dimenzija 6×4 m. Jedina “prava” ulica dugačka je 15 m, široka je 5 m, a ujedno ima ulogu “centralnog trga”. Struja na ostrvu je dostupna od 19 h do ponoći, ali na mnogim kućama postoje solarni paneli, koje su ostrvljanima poklonili Japanci. Vodovoda nema, stanovnici sakupljaju kišnicu, a vodu za piće dostavlja vojni brod iz Cartagene jednom u tri nedelje. Nema ni kanalizacije. Zločina i policije takođe nema, kao ni bilo kog oblika transporta.

Zbog male veličine privredne aktivnosti su ograničene na samostalni ribolov i rastući turizam privučeni ostrvskim posebnostima. Moguće je plivati sa ajkulama, ražama i ribama u malom improvizovanom bazenu koji funkcioniše kao akvarijum i napraviti kratke ture ulicama ostrva. Neka obaveštenja su na španskom i engleskom jeziku, što sugeriše nedavno zanimanje za posetu Kolumbijaca i stranaca.

Po podacima iz 2009. godine na ostrvu je živelo oko 700 stanovnika u približno 90 kuća. 2013. godine je zabeleženo 1.247 stanovnika, od čega oko 750 (ili oko 60%) mlađih od 15 godina u 75 kuća. U novembru 2016. godine Universidad del Magdalena i Universidad de los Andes izvršili su popis stanovništva. Podaci su bili iznenađujući: svega 493 stanovnika (po drugom sajtu 485). Moguće je da se podatka o preko 1.200 stanovnika Santa Cruza došlo dodavanjem rođaka ostrvljana koji su došli u goste i turista. Lokalni vodiči takođe tvrde da broj stanovnika ostrva nije veći od 491-492 (2017).

Prema članku objavljenom u novinama “The Guardian” 2018. godine opet se spominje cifra od 1.200 stanovnika, od čega je 65% mladih u 97 kuća. Drugi podaci za istu godinu navode oko 500 stanovnika (60% deca), 150 borbenih petlova, 40 pasa, dva mala bazena-okeanarijuma sa ajkulama i kornjačama za privlačenje turista. Više od 100 kuća sa 150 porodica. Treći podatak za istu godinu kaže: 900 stanovnika i 115 kuća.

2020. godine, prema najnovijem popisu koji je na zahtev Ministarstva unutrašnjih poslova sprovelo veće zajednice, utvrđeno je da trenutno stanovništvo broji 779 ljudi. To znači da je gustina naseljenosti 78.000 stanovnika/km², pa po tom podatku ovo ostrvo zauzima jedno od prvih mesta u svetu.

Režiserka iz Bogote, Marcela Lizcano, snimila je dokumentarac pod nazivom “Aislados” (izolovan), u kome prikazuje život na ostrvcu, njegove glavne aktivnosti i probleme.  Kompanija “Listerine” je 2016. godine zajedno sa bivšim golmanom reprezentacije Kolumbije Farydom Mondragónom pokrenula formiranje fudbalskog tima na ostrvu, koje nema fudbalsko igralište, i zatražila da klubovi iz zemlje igraju protiv ostrvskog tima. Utakmica je odigrana u Barranquilli protiv Los Galacticos FC i završila se pobedom tima sa Santa Cruz del Islote rezultatom 4:2.

GPS koordinate: 9°47′10″ N, 75°51′32″ W.

(3) Múcura je drugo po veličini ostrvo arhipelaga ujedno najudaljenije od kolumbijskog kopna (20 km). Nalazi se 1,5 km jugozapadno od ostrva Tintipán. Dugačko je 850 m, a široko 150 m. Ostrvo ima značajnu šumu mangrova. Na ostrvu ima smeštajnih kapaciteta, a najznačniji je hotel “Punta Faro”.

Múcura, Hotel “Punta Faro”

GPS koordinate: 9°46′54″ N, 75°52′21″ W.

(4) Maravilla je najzapadnije ostrvo arhipelaga. Nalazi se 3,5 km južno od ostrva Múcura, ali se na Google Earthu se ne vidi!

GPS koordinate: 9°44′57″ N, 75°52′48″ W.

(5) Ceycén​ je naizolovanije ostrvo arhipelaga, od ostalih ostrva najbliže je ostrvo Panda udaljeno 6 km prema severoistoku. Dužina ostrva je 1 km. Na Google Earthu čini se kao da je ostrvo podeljeno i da na krajnjoj severnoj tački ostrva postoje kuće. Možda je tu svetionik, čija je visina 24 m.

GPS koordinate: 9°41′38″ N, 75°51′15″ W.

(6) Panda je malo ostrvo koje se nalazi usred arhipelaga San Bernerdo. Od ostrva arhipelaga najbliže mu je ostrvo Mangle, udaljeno 3,3 km u pravcu severoistoka.

GPS koordinate: 9°44′40″ N, 75°49′10″ W.

(7) Mangle (sreće se i Mangles) se nalazi na sredokraći između ostrva Tintipán i Palma, udaljeno od njih 5 km, odnosno 4,5 km. Ostrvo je dugačko 600 m, prilično je usko i ima površinu oko 2,7 ha.

GPS koordinate: 9°45′48″ N, 75°47′20″ W.

(8) Palma je privatno ostrvo udaljeno otprilike dva sata vožnje brodom od Cartagene. Nalazi se 9,9 km jugoistočno od ostrva Tintipán, a 5,9 km od matičnog kopna Kolumbije. Dužina ostrva je 1,65 km, najveća širina je 400 m, a po približnim merenjima na Google Earthu površina ostrva je 27 ha. Istočni deo ostrva se produžava u uski jezičak peska, dugačak 280 m, što ovom ostrvu daje posebno atraktivan izgled. Prosečna temperatura vazduha se kreće od 30-33°C. Ostrvo je okruženo koralnim plažama, močvarama, mangrovama i raznovrsnom faunom među kojima se ističu ružičasti flamingosi, majmuni i rakovi.

Na ostrvu se nalazi hotel “Decameron Isla Palma”, koji u sadržaju ima spa i teretanu na samo 50 m od plaže. Hotel je ukrašen živopisnim regionalnim motivima i nudi mnoštvo mesta za sunčanje gde gosti mogu uživati u tropskim pićima. Dostupni su izleti sa ronjenjem na dah i jedrenje na dasci. Sobe u hotelu su opremljene klima-uređajem i kablovskom televizijom. Hotel je udaljen 3 sata vožnje kolima i 15 minuta vožnje brodom od međunarodnog aerodroma “Rafael Núñez” u Cartageni. Prevoz se može organizovati uz naknadu.

Ostrvo Palma nije u sastavu Nacionalnog parka Rosario i San Bernardo, iako na nekim sajtovima piše da jeste.

GPS koordinate: 9°44′10″ N, 75°45′00″ W.

(9) Cabruna​ se nalazi samo 1 km od obale departmana Sucre, ali administrativno pripada departmanu Bolívar, od koga je udaljeno oko 40 km. Na nekim sajtovima pogrešno se navodi da pripada departmanu Sucre. Nije u sastavu Nacionalnog parka. Pored naziva Cabruna, navodno se još sreću nazivi Isla Jesus, Isla Jesús, Isla de Jesus i Isla de Jesús (isusovo ostrvo).

Ostrvo Cabruna imalo je tužnu istoriju. Tokom vojnih operacija UNITAS koje su sprovele Kolumbija i Sjedinjene Države u zalivu Morrosquillo 1963. godine, ostrvo Cabruna je prošlo najgore. Cabruna je bila podeljena na dva dela i bila je podvrgnuta artiljerijskim testovima koji su bili predmet zajedničke vojne vežbe kolumbijske i američke mornarice. Danas je zapadni deo ostrva plićak dubine pola metra, a ono što je ostalo od ostrva takođe preti da nestane ako se ništa ne preduzme. U severozapadnom delu ostrva postoji fenomen erozije koji zahteva trenutnu zaštitu kako ostrvo ne bi nestalo.

Ostrvo je utočište za sve vrste morskih ptica, koje svakodnevno dolaze u 18:00 h da bi na njemu prenoćile i tada pružaju divan spektakl sa uskovitlanim granama.

Drugi problem je taj što zbog erozije (delimično izazvane navedenim operacijama) na ostrvu ponestaje mangrova ili drveća na kojima ptice mogu da prenoće, što utiče na krhki ekosistem, jer ptice dan provode u ribolovu na mangrovima poluostrva San Bernardo udaljenim 1 km. Ako ostrvo nestane, te ptice će izgubiti svoje noćno utočište, mesto koje su poznavale vekovima i usadile u svoj DNK.

GPS koordinate: 9°44′33″ N, 75°41′04″ W.

(10) Boquerón za razliku od ostalih devet ostrva arhipelaga pripada departmanu Sucre. Udaljen je samo 70 m od poluostrva San Bernardo. Ostrvo je dugačko 700 m, ali ga veliki zaliv skoro deli na dva dela. Na tom mestu ostrvo je široko samo 35 m.

Boquerón nije u sastavu Nacionalnog parka Rosario i San Bernardo.

GPS koordinate: 9°41′39″ N, 75°42′13″ W.

F U E R T E

Fuerte (tvrđava) je malo koralno ostrvo 11 km od severne obale Kolumbije, odnosno departmana Córdoba, smešteno južno od zaliva Morrosquillo. Deo je lanca ostrva koji čine ostrva Rosario, arhipelag San Bernardo i Tortuguilla i najudaljenije je ostrvo koje pripada departmanu Bolívar, odnosno Cartageni de Indias, udaljenoj oko 130 km. Istorijski gledano, ovo karipsko ostrvo je bilo žestoka tvrđava, po čemu je i dobilo ime.

Ostrvo Fuerte je dugačko 2,45 km, najveća širina je 1,45 km i ima površinu od 3,25 km². Ostrvo je ravno sa najvišom tačkom na 12 m. Okruženo je grebenima i razbacanim stenama, od kojih su neke vidljive iznad površine mora.

Na ostrvu ima preko 80 vrsta ptica.

Stanovnici ostrva su uglavnom afričkog porekla. Prema izveštaju od 18. marta 2012. godine na ostrvu je živelo 2.500 stanovnika, mada ih je po drugim izvorima bilo 4.000. Jedino naselje na ostrvu je Puerto Limón na jugoistočnoj obali. Stanovnici ostvaruju prihod 50% od turizma, 30% od ribolova i 20% od poljoprivrede.

Ostrvo je poznata lokacija među roniocima iz razloga što je okruženo koralnim grebenima. Fuerte ima pogodne prostore za brojne kopnene, vodene i podvodne aktivnosti. Sever ostrva (Punta del Inglés) je posebno pogodan za surfovanje. Trenutno firma “Procoreef”, u saradnji sa ostrvskom zajednicom, razvija aktivnosti ekoturizma, u kojima posetilac može da učestvuje u restauraciji korala i mangrova, a uskoro i morskih trava. Ovim posetilac, bez obzira na godine i nivo znanja, ima novo i nezaboravno iskustvo. Još uvek Fuerte nisu otkrili mnogi turisti. Može se za pet-šest sati prošetati celim ostrvom ili iznajmiti brdski bicikl. Doživeće se neverovatno iskustvo istražujući šume mangrove sa retkim drvećem pored prelepih ptica. Uz malo sreće mogu se uočiti lenjivci!

Da bi se stiglo na ostrvo, potrebno je doći putem ili avionom do Monterije glavnog grada departmana Córdoba, a odatle do luke Paso Nuevo, gde je ukrcavanje na brod do ostrva. Vožnja brodom traje približno 30 minuta.

Na ostrvu Fuerte mogu se videti neka od veoma posebnih primeraka drveća u Kolumbiji:

– “hodajuće drvo” svojim vazdušnim korenima uspelo je da stvori mnoštvo novih debala, dajući osećaj da je spoj mnogih drveća u jednom, pa je tako šuma drveća nešto vrlo posebno i retko, što je čini jednom od najvećih atrakcija ostrva.

– “tun tun”  (tum-tum) ima šuplje deblo i kaže se da ako čovek zagrli drvo i prisloni uvo uz deblo, može da čuje otkucaje sopstvenog srca, zbog čega nosi to onomatopejsko ime, koje se odnosi na otkucaje srca.

– bonga je dobro razvijeno drvo, najviše i sa najvećim prečnikom na ostrvu.

– mangrove su vrste šuma koje se razvijaju u lagunama i na tropskim obalama zaštićenim od talasa. Zbog svog priobalnog položaja uvek su u kontaktu sa vodenim telima morskog porekla. Isla Fuerte ima brojna područja mangrove, gde se može videti prirodni razvoj ovog važnog tropskog ekosistema.

GPS koordinate: 9°23′20″ N, 76°10′45″ W.

T O R T U G U I L L A

Tortuguillaje malo koralno ostrvo koje se nalazi 7,7 kmod obale Kolumbije. Administrativno pripada departmanu Córdoba, odnosno Opštini Puerto Escondido.

Ostrvo je dugačko 550 m i ima površinu od 14 ha. Ravno je sa najvišim uzvišenjem 2 m.

Tortuguilla je kopnena podfosilna koralna terasa okružena krečnjačkom platformom dubokom oko 3 m  koja je dom brojnim koralnim grebenima.

GPS koordinate: 09°01′45″ N, 76°20′30″ W.

A R H I P E L A G

San Andrés, Providencia i Santa Catalina

Arhipelag San Andrés, Providencia i Santa Catalina je grupa ostrva u Karipskom moru koja pripadaju Kolumbiji, čineći jedini departman u ovoj zemlji bez kontinentalne teritorije. Ovaj skup ostrva, sprudova i ostrvaca nalazi se na mediteranskoj platformi na jugozapadu Kariba, oko 720 km severozapadno od kolumbijske obale i 110 km istočno od obale Nikaragve.

Teritorija arhipelaga, koja ima ukupnu površinu mora od 350.000 km², nalazi se na koordinatama između 12°35’37” i 14°42′ severne geografske širine i između 81°40’49” i 81°43’13” zapadne geografske dužine, ulazeći u centralno-zapadni sektor Karipskog mora. Ovo dovodi do toga da Kolumbija ima pomorsku granicu sa Kostarikom, Nikaragvom, Hondurasom, Jamajkom, Haitijem i Dominikanskom Republikom. Površina ostrva, ostrvaca i sprudova iznosi svega 52,5 km², što ga čini najmanjim departmanom u Kolumbiji u pogledu kopnene površine, ali najvećim u pogledu površine mora. Dva glavna ostrva San Andrés  (26 km²) sa istoimenim glavnim gradom i Providencia (17 km²) sa glavnim gradom Santa Isabel. Međusobno su udaljena oko 87 km, imaju različite reljefe i strukturu stena. Departmanu pripada još osam atola, računajući potopljeni Alice Shoal.

Ostrvo San Andrés sastoji se od uzdužnog planinskog venca od severa prema jugu sa šumama kokosovih palmi. Najviši vrh je brdo La Loma visoko 85 m. San Andrés je proizvod nedavnih sedimena krečnjaka. Dugačak je od severa prema jugu 13 km, dok je širina od istoka do zapada 3 km. U centru ostrva postoji malo jezero Big Pond. Glavni grad San Andrés je na severu ostrva. Još jedan grad je San Luis na istočnoj obali. Ostrvce Sucre (Johnny Cay) se nalazi 1,5 km severoistočno od Punta Norte, severnog vrha ostrva, a Córdoba Cay (Haynes Cay) je na približno istoj udaljenosti istočno od ostrva. Cotton Cay je manje od 1 km južno od grada San Andrés, na severoistočnoj obali.

Ostrvo Providencia karakteriše planina El Pico visine 360 m u centralnom delu ostrva. Ostrvo je proizvod andezitskog vulkana koji je izumro tokom srednjeg i gornjeg miocena. Ima rezervoare vode izgrađene u područjima Bahia Agua Fresca (slatkovodni zaliv, na slici) i Scheiler Quintero. Ostrvo je dugačko 7 km i široko 4 km.

Santa Catalina je takođe vulkanskog porekla, odvojena od ostrva Providencia kanalom širine 150 m nazvanim “Canal Aury”, preko koga je izgrađen pešački most. Maksimalna visina ostrva je 133 m.

Sprudovi su mali izdanci koralnih grebena formirani uglavnom od krečnjačkog peska, ponekad sa vegetacijom kokosovih palmi i visokih trava. Kolumbija polaže suverenitet na šest dodatnih odvojenih plićaka: Alice Shoal, Bajo Nuevo Bank, Serranilla Bank, Quita Sueño Bank, Serrana Bank i Roncador Bank (obeleženi su na slici u donjem desnom uglu).

Arhipelagu uglavnom nedostaje voda za piće, osim ostrva Providencia; iz tog razloga su podzemne vode, koje se maksimalno koriste, od velike važnosti. Trenutno na ostrvu San Andrés postoji postrojenje za desalinizaciju kojim se snabdeva deo stanovništva.

Zbog položaja u intertropskoj zoni, arhipelag karakterišu visoke temperature sa godišnjim prosekom od 27,3°C. Uticaj pasata, koji duvaju sa severoistoka, delimično određuje kišnu sezonu koja počinje u maju, a svoj maksimum dostiže u oktobru i novembru, i traje do decembra; tokom ovih meseci beleži se 80% godišnjih padavina, koje u proseku iznose 1700 mm. Visoke temperature i vetrovi se kombinuju u toploj poluvlažnoj klimi. Uprkos tome što se nalazi na otvorenom Karipskom moru, arhipelag nije često na udaru uragana i tropskih oluja, ali to ne znači da ne ostavljaju posledice.

Odozgo na dole i sleva na desno: tipična kuća u San Andrésu, San Andrés Skyline, ostrvce Sucre (Johnny Cay),

plaža Spratt Bight, Prva baptistička crkva i hotel “Sunrise”

Španija je formalno položila pravo na arhipelag San Andrés i Providencia 1510. godine, nekoliko godina nakon putovanja Kristofora Kolumba. 1544. godine teritorija je stavljena pod upravu Generalne kapetanije Gvatemale. Tokom ranih godina, Španija se koncentrisala na istraživanje i kolonizaciju kopna i jedva je naselila ostrva.

1630. godine engleski puritanci su stigli na ostrvo Providencia, pod pokroviteljstvom kompanije “Ostrvo Providence”. Puritanci su odlučili da nasele tropska ostrva, a ne hladnu, kamenitu Novu Englesku, ali kolonija na ostrvu Providencia nije uspela kao kolonija u Massachusettsu. Osnovali su plantaže zasnovane na radu robova i bili su u obavezi prema korsarima (korsari su najčešći bili bivši gusari ili civili koji su imali brodove sa kojima su napadali trgovačke brodove ili kolonije onih zemalja koje su bile u ratu sa zemljom koja im pruža zaštitu), što je dovelo do toga da su Španci i Portugalci osvojili koloniju u maju 1641. godine. 1670. godine engleski bukaniri, predvođeni Henry Morganom, zauzeli su ostrva koja su im poslužila kao baza za napad na Panamu. Bukaniri (stanovnici Antila, gusari i pirati iz XVII veka brodolomci iskrcani na puste obale, dezerteri i avanturisti koji su se organizovali kao lovci) su napustili ostrva do 1672. godine. Nema podataka da su ostrva bila naseljena u narednih 100 godina.

1775. godine poručnik Tomás O’Neil, Španac irskog porekla, dobio je vojnu komandu nad ostrvima, a 1790. godine imenovan je za guvernera. Zatražio je prenos ostrva pod jurisdikciju vicekraljevstva Nove Granade, koje je obuhvatalo teritorije današnjih država Kolumbije, Ekvadora, Paname i Venecuele, pored severnih delova Perua i Brazila i zapadnog dela Gvajane sa glavnim gradom Santa Fe de Bogota. To je odobreno 1803. godine, kada je Španija je ostrva, zajedno sa provincijom Veraguas (zapadna Panama i istočna obala Nikaragve), dodelila Vicekraljevstvu Nove Granade. Teritorija je bila pod upravom provincije Cartagena. Ubrzo su trgovinske veze sa Cartagenom bile veće od onih sa Gvatemalom.

4. jula 1818. godine, francuski korsar, Louis-Michel Aury, sa 400 ljudi i 14 brodova pod argentinskom zastavom, zauzeo je ostrva Providencia i Santa Catalina (engleski Old Providence i St. Catherine). Ostrva su naselili beli protestanti koji su govorili engleskim jezikom i njihovi robovi. Aury i njegov tim koristili su ostrva kao svoju novu bazu za nastavak borbe za nezavisnost Centralne Amerike. Međutim, njegovi pokušaji da takođe podrži Bolivara u njegovoj borbi za nezavisnost Venecuele i Kolumbije više puta su odbijani.

Nakon što su se španske kolonije osamostalile, stanovnici ostrva San Andrés, Providencia i Santa Catalina 1822. godine dobrovoljno su se priključili Republici Velika Kolumbija, koja ih je stavila pod upravu departmana Magdalene. Prvo Meksičko carstvo, koje su nasledile Ujedinjene provincije Centralne Amerike (UPCA), takođe je polagalo pravo na ostrva. Velika Kolumbija je zauzvrat protestovala zbog okupacije istočne obale Nikaragve, koju je izvršila UPCA. UPCA se raspala između 1838. i 1840. godine, ali je Nikaragva nastavila spor, kao i naslednici Velike Kolumbije: Nova Granada i Kolumbija. Lokalna uprava (intendencia) osnovana je na ostrvima 1912. godine od strane Kolumbije.

1928. godine Kolumbija i Nikaragva potpisale su ugovor Esguerra-Bárcenas, koji je Kolumbiji dao kontrolu nad ostrvima. Međutim, kada je vlada sandinista u Nikaragvi preuzela vlast osamdesetih godina XX veka, Nikaragva je odbila ugovor. Kolumbija tvrdi da konačna ratifikacija ugovora iz 1930. godine potvrđuje njegovu validnost. Kolumbija i Honduras potpisali su sporazum o pomorskim granicama 1999. godine, koji implicitno prihvata kolumbijski suverenitet nad ostrvima.

2001. godine Nikaragva je podnela zahtev Međunarodnom sudu pravde (MSP) zbog sporne pomorske granice i potraživala je 50.000 km² Karipskog mora, uključujući arhipelag San Andrés i Providencia. Kolumbija je odgovorila da sud nema nadležnost po tom pitanju i povećala je prisustvo mornarice i policije na ostrvima. Kolumbija je takođe branila tužbu u MSP-u. 13. decembra 2007. godine, MSP je presudio da su ostrva kolumbijska teritorija, ali je spor oko pomorske granice ostavio nerešenim. Odluka je potvrđena 19. novembra 2012. godine.

U XIX veku Sjedinjene Države polagale su pravo na nekoliko nenaseljenih lokacija u tom području prema američkom Zakonu o ostrvima sa guanom (zakon je doneo američki kongres 1856. godine), uključujući nekoliko koje sada pripadaju Kolumbiji. 1981. godine SAD su prepustile plićake Serrana Bank i Roncador Bank Kolumbiji i odustale su od potraživanja Quita Sueño Bank. Međutim, SAD i dalje potražuju Serranilla Bank i Bajo Nuevo Bank i smatraju da su obe neinkorporirana teritorija Sjedinjenih Država.

Zastava i grb departmana

1903. godine lokalno stanovništvo Raizal odbilo je ponudu SAD da se odvoje od Kolumbije usled secesije Paname od Kolumbije. Međutim, domaće stanovništvo ostrva se ubrzo predomislilo kada su politike uzastopnih kolumbijskih vlada pokušavale dosledno da modifikuju većinski Raizal i britanski etnički sastav ostrva obimnom migracijom kopnenih Kolumbijaca koji govore španski. Napore na asimilaciji i imigraciji uglavnom su vodili katolički misionari, što je naljutilo protestantsko domorodačko stanovništvo.

Raizal je afro-karipska etnička grupa sa većinom protestanata koja govori lokalni kreolski jezik zasnovan na engleskom jeziku. Kolumbijske vlasti prepoznaju ih kao jednu od afro-kolumbijskih etničkih grupa u okviru multikulturalne politike koja se vodi od 1991. godine.

1973. godine u arhipelagu je živelo oko 23.000 stanovnika, a samo 20 godina kasnije bilo ih je čak 61.000! Od tada broj stanovnika varira, povećava se i smanjuje se. Podaci se totalno razlikuju, pa se tako za 2018. godinu može pronaći podatak o 61.280 stanovnika ili čak 78.413 stanovnika!?

Ostrvo	Površina (km2)	Broj stanovnika (2005)	Gustina naseljenosti
San Andrés	26	65.627	2.524 stanovnika/km2
Providencia	17	4.927	290 stanovnika/km2
Santa Catalina	1	oko 200	oko 200 stanovnika/km2
Ostala ostrvca i sprudovi	8,5	0	–
UKUPNO	52,5	70.554	1.344 stanovnika/km2

Do 1960. godine stanovništvo ostrva bilo je gotovo potpuno Raizal, ali je to drastično promenjenom naseljavanjem Kolumbijaca. 2005. godine Raizal je činio samo 30% stanovnika ostrva, dok su ostatak kontinentalni Kolumbijci i belci britanskog porekla koji govore engleski jezik. Raizal mogu govoriti i španski i engleski.

Međunarodni aerodrom “Gustavo Rojas Pinilla” opslužuje gradove San Andrés i San Luis, ali takođe komercijalno opslužuje i ostrvo Providencia. Aerodrom se u početku zvao “Sesquicentenario”. Po prometu zauzima šesto mesto u Kolumbiji sa prevezenih 836.234 putnika u 2006. godini i jedan je od aerdroma sa najbržim porastom broja putnika u zemlji. Većina ovih putnika dolazi iz kontinentalnog dela zemlje, zbog loših međunarodnih direktnih letova do ostrva. Brojni međunarodni turisti moraju najpre da dolete do jednog od većih aerodroma u Kolumbiji ili Panami (Bogotá, Medellín, Cali, Cartagena, Panama City), a zatim da se transferišu do arhipelaga. Poslednjih godina San Andrés je počeo da prima sezonske čarter letove, uglavnom iz Kanade i nekoliko centralnoameričkih zemalja.

S A N   A N D R É S

San Andrés (Isla de San Andrés, takođe poznat kao San Andrés Isla) je sa površinom od 26 km² najveće ostrvo arhipelaga i ujedno najveće kolumbijsko ostrvo u Karipskom moru. Istu površinu ima i Gorgona, najveće kolumbijsko ostrvo u Tihom okeanu.

San Andrés se nalazi približno 637 km severozapadno od kontinentalnog dela Kolumbije i 190 km od obale Nikaragve. ​

Big Pond ima površinu oko 1,5 ha

Neke prirodne odlike ostrva su:

• zalivi: San Andrés, Haynes, Sound, Sprat i Southwest Cove.
• rtovi: North, South, Old i Evans.
• sprudovi: Cotton Cay, Rocky Cay, Rose Cay, Haynes Cay, Johnny Cay.
• sprudovi južno od ostrva: Albuquerque, Bolívar.

San Andrés od juga prema severu preseca niski lanac čiji je najviši vrh brdo La Loma, visine oko 85 m. Geološki sastav San Andrésa ukazuje na to da je ostrvo vulkanskog porekla.

Severozapadno područje ostrva okruženo je velikim koralnim grebenom i sa nekoliko sprudova koji su stanište raznolike morske faune i flore, što godišnje privuče veliki broj turista.

Klima ostrva je topla, oscilira između 26°C i 29°C. Vetrovi, koji duvaju uglavnom sa istoka, pomažu da se ublaži vrućina; kada se u Karipskom moru pojave oluje, vetrovi snažno duvaju sa severoistoka. Generalno, tokom godine postoji sušna i kišna sezona. Prva ima promenljivo trajanje koje može dostići pet uzastopnih meseci (u principu traje od januara do aprila), dok su naredni meseci kišoviti, sa jakim vetrom, posebno tokom druge nedelje juna. Po merenjima sa meteorološke stanice na aerodromu, temperature su se kretale od 18,2°C do 34,4°C. Izuzetno su male razlike od meseca do meseca u pogledu temperature, ali su zato ogromne u pogledu padavina. U najsušnijem martu je samo 24,2 mm padavina, dok u oktobru padavine premašuju 300 mm, otprilike 13 puta više. Ukupna godišnja količina padavina je 1.900 mm. Od jula do decembra kiša je gotovo svakodnevna pojava. Broj sunčanih sati na godišnjem nivou je 2.650 (kao poređenje, ostrvo Hvar ima preko 2.700 sunčanih sati godišnje).

Stanovništvo je uglavnom raspodeljeno u tri urbane celine:

– North End (Sector de San Andrés) je glavno urbano jezgro ostrva, koje lokalno stanovništvo naziva “centrom”. Tu se nalazi administracija departmana, šoping centri, banke, hoteli i aerodrom. U obližnjem zalivu San Andrés smeštena je luka.

– La Loma je još jedno urbano jezgro, naseljeno stanovništvom Raizal. Smešteno je u centralnom delu ostrva, koje karakteriše lanac brda (Flowers, Orange, Shingle i Lion’s Hill).

– U istočnom delu ostrva je San Luis, koji takođe ima turističke objekte.

Prema nacionalnom popisu stanovništva iz 2005. godine, San Andrés ima 55.426 stanovnika, od čega je 40,5% stanovništva rođeno je u drugoj opštini ili drugoj državi, dok su starosedeoci ostrva preostalih 59,5%.

Nacionalni sastav:

Etnički sastav	Popis 2005		Popis 2018
	Ukupno	Procenat	Ukupno	Procenat
Bez etničke pripadnosti 1	24,866	45.30%	20,539	46,94%
Raizal de San Andrés y Providencia	20,218	36.83%	16,212	37,05%
Crnci, mulati, afrokolumbijci	9,689	17.65%	6,409	14,65%
Indijanci	15	0.03%	20	0,05%
Potomci prvih slobodnih robova	–	–	9	0,02%
Nema podataka	103	0.19%	565	1,29%
UKUPNO	54,892 2	100.00%	43,754	100.00%

Napomena 1: Odgovori na pitanje “Ništa od navedenog” u popisu stanovništva 2005. godine i na pitanje “Nijedna etnička grupa” na popisu stanovništva iz 2018. godine. U ovoj kategoriji etničke grupe koje nije registrovala kolumbijska vlada i koje Statistički zavod Kolumbije (DANE) ne priznaje.

Napomena 2: DANE je prvobitno dao ovaj podatak o broju stanovnika, iako ga je kasnije ažurirao na 55.291, bez ukazivanja na promene etničkih proporcija.

Raizali se smatraju starosedeocima ostrva, sa jakim engleskim kulturnim prisustvom, zasnovanim na njihovoj istoriji, njihovim kulturnim manifestacijama i njihovom jeziku, San Andrés kreolskom. Imaju snažne kulturne veze sa antilskim narodima poput Jamajke i Barbadosa. Prema podacima Nacionalnog administrativnog odeljenja za statistiku Kolumbije (DANE) za 2005. godinu, populacija raizala iznosila je 30.565 ljudi širom zemlje i 30.118 u departmanu Archipiélago de San Andrés, Providencia y Santa Catalina. U novije vreme brane svoj identitet kao starosedelački narod, kategorija koja im omogućava veće mogućnosti kulturne odbrane od države i međunarodne zajednice. Raizali sa San Andrésa imaju blisku istorijsku i kulturnu vezu sa autohtonim anglo-kreolicima Costa de Mosquitos ili Bluefields u Nikaragvi.

Riba i morski plodovi su česti u gastronomiji ostrva, a recepti uključuju školjke, račiće, rakove i ribu pargo. Glavni prilozi su pirinač sa kokosovim mlekom, patakon, juka, jam, hleb i pasulj. 

Neka od tipičnih jela San Andresa su rondoni, riblje polpete, supa od puževa i dinstani puž, kao i razni recepti sa govedinom i svinjetinom.  Među tradicionalnim ostrvskim poslasticama su kokada, kokosova kuglica, slatki sezam i kolač od bundeve, kukuruza i banane.

Od 2019. godine arhipelag i ostrvo San Andrés imaju prvi put u istoriji profesionalni fudbalski tim Real San Andres, koji predstavlja ostrvo u Prvoj B ligi nakon potpisivanja sporazuma sa Real Santanderom na tri sezone (do 2021). San Andrés je imao više profesionalnih košarkaških klubova tokom istorije profesionalne lige Kolumbije zbog velike popularnosti ovog sporta na ostrvu; čak je i jedan od njenih predstavnika (Warriors) stigao do finala 1994. godine.

Fudbalski stadion “Erwin O’Neill”

Privreda departmana San Andrés i Providencia zasniva se uglavnom na turizmu i trgovini. Ove aktivnosti se dopunjuju poljoprivredom i ribolovom na rakove, snapere i škampe, koji su nedovoljni za snabdevanje domaćeg tržišta; to znači da se većina proizvoda svakodnevne potrošnje mora uvoziti iz kontinentalnog dela zemlje. Glavni poljoprivredni proizvod bio je kokos, pored toga proizvodili su se avokado, šećerna trska, mango, pomorandže, jam, noni, tapioka i banane, proizvodnja koja je tokom godina propadala zbog oštećenja tla i urbanizacije mnogih područja.

Prema popisu stanovništva iz 2005. godine, 55,1% objekata u opštini San Andres posvećeno je trgovini, 29,9% sektoru usluga, 4,6% industriji i 10,5% ostalim delatnostima.

Proglašenjem slobodne luke 1953. godine i posledičnim migracijama ljudi iz unutrašnjosti (iz departmana Bolívar, Atlántico, Antioquia) kao i stranaca (Bliski Istok) promovisane su turističke i komercijalne aktivnosti, podstaknute niskim troškovima robe. Ovo je povećalo vazdušni i pomorski prevoz do ostrva, koje tokom visoke sezone posećuje veliki broj turista. Sa druge strane to je dovelo do problema prenaseljenosti ostrva.

Prema gore pomenutom popisu stanovništva iz 2005. godine, 98,9% stanovnika opštine ima snabdevanje električnom energijom iz dizel generatora; voda dolazi iz podzemnih kišnih i desalinizovanih vodonosnih slojeva; 46,6% stanovništva ima telefoniju kod kuće i nema kuća sa prirodnim gasom. Veliki problem je snabdevanje vodom. Pušteno je u rad novo postrojenje za desalinizaciju vode sa proizvodnjom 70 litara vode za piće u sekundi. Uprkos tome, većina domaćinstava ostrva nema stalno snabdevanje, jer se voda racionalizuje, distribuira i prodaje u cisternama iz postrojenja na celo ostrvo. U visokoj sezoni stanovnici imaju veći nedostatak vode, posebno oni u centralnim i priobalnim područjima daleko od turističkog područja, jer hoteli i turistička naselja imaju prioritet kada je u pitanju snabdevanje vodom za piće. “Česmovača” nije pogodna za piće i upotrebu u ishrani. Voda dolazi upakovana, u vrećama ili bocama.

Hotel “Lord Pierre”

Vlada Kolumbije predvodila je revitalizaciju javnog prostora ostrva izgradnjom bulevara Spratt Bight, šetališta Newball Avenue i rehabilitacijom parkova Central i Simón Bolívar. Takođe su uložena sredstva u asfaltiranje puteva. Među prioritetnim projektima su unapređenje i održavanje Circunvalar de San Andrés, kružnog puta oko ostrva dugačkog 28 km. Pored toga, preuređen je Međunarodni aerodrom “Gustavo Rojas Pinilla”, a pista je obnovljena.

Slično tome, vlada je izdvojila sredstva za proširenje mreže za distribuciju električne energije, posao koji je trenutno u toku i od koga će imati koristi oko 30% svih potrošača.

Na San Andrés je 2012. godine vazdušnim putem ušlo 629.072 turista, od čega 542.696 domaćih i 86.376 međunarodnih, što je značilo povećanja broja domaćih turista za 19,7% u odnosu na prethodnu godinu i 14% među stranim turistima. Popunjenost hotela bila je 80,5%. Prema načinu na koji turista želi da provede odmor, oni mogu da odaberu vrstu smeštaja, jer postoje hoteli sa all-inclusive ponudom, i pansioni i hosteli koji ne serviraju ručak i večeru.

Glavna saobraćajnica na ostrvu Ruta Nacional 1A

Glavne turističke atrakcije ostrva su:

North End

Lokalno poznat kao El Centro de San Andrés, gde je skoncentrisana hotelska, komercijalna i bankarska zona, kao i državne ustanove.

El Cliff o Peñón

Krečnjačka formacija koji okružuje aerodrom, a sastoji se od stenovitog zida visokog oko 30 m iznad nivoa aerodroma.

Cocoplumbay

Plaža koja se nalazi u gradu San Luis, neposredno ispred spruda Cayo Rocoso; zbog svoje male dubine, belog peska i plave boje mora omiljeno je mesto za turiste.

Charquitos

Jedna od najmirnijih plaža nalazi se na krajnjoj južnoj tački ostrva kod rta Sur. Preporučuje se za decu, starije osobe i, uopšte, za ljude koji vole da mirno uživaju u moru. To je postignuto zahvaljujući okolnim grebenima koji zadržavaju jake morske struje i sprečavaju približavanje velikih grabežljivaca.

La Piscinita

Prirodna formacija koralnih stena koja okružuje ostrvo.

Casa Museo Isleña

Osnovali su je starosedeoci kako bi posetioce upoznali sa kulturom i običajima ostrvljana. Posetilac ne može prestati da pleše ostrvski ples, Raga Raga, koji se pušta u muzeju.

La Loma

Prva baptistička crkva

Grad koji gotovo u potpunosti naseljavaju ostrvski domoroci i jedno od mesta gde se tradicionalna ostrvska arhitektura najviše ceni. Na najvišoj tački naselja La Loma izgrađena je najstarija crkva na ostrvu koja ima vidikovac odakle možete videti celo okolno Karipsko more okolo.

Blowing Hole

Takođe se nalazi krajnjoj južnoj tački ostrva. To je vrsta morskog ponora koji je okružen stenama, pukotinama, širokim tunelom i pećinom. Tamo se može videti široka paleta korala i riba i jedno je od najlepših prirodnih obeležja ostrva.

Hoyo Soplador

Smešteno je na krajnjoj južnoj tački ostrva; to je prirodna rupa udaljena nekoliko metara od mora. Sastoji se od nekoliko koralnih grebena i podzemnih tunela kroz koje se voda kreće svaki put kada nadođe plima ili kada talas dolazi sa velikom snagom, izbacujući more kroz rupu.

C A Y O   A L B U R Q E R Q U E

Cayo del Norte je u prvom planu, u pozadini je Cayo del Sur

Cayo Alburquerque ili Cayos del Sur-suroeste (južno-jugozapadni sprud) je atol koji se nalazi 37 km jugozapadno od ostrva San Andrés i 190 km istočno od obale Nikaragve. To je najzapadnija tačka Kolumbije. Na Google Earthu se ne vidi!

Alburquerque je jedini atol u arhipelagu koji ima kružni obliki, a njegov prečnik u pravcu istok-zapad iznosi približno 8 km.

U južnom delu atola su dva spruda Cayo del Norte i Cayo del Sur, nastala nakupinama sedimenata koji su se pojavili na terasi lagune.

Opis sprudova grupe:

(1) Cayo del Norte, veći od njih, visok je do 2 m i obrastao je kokosovim palmama i žbunjem. Na njemu je postaja kolumbijske mornarice. Na Cayo del Norte postoji svetionik koji radi od 1980. godine, a održava ga kolumbijska mornarica.

(2) Cayo del Sur je odvojen od Cayo del Norte plitkim kanalom širine oko 400 m. Dostiže visinu nešto preko 1 m i obrastao je žbunjem, a na jugu sa mangrovima.

Karipska struja je dominantna oko ovog atola, a okolne vode su prozirne okeanske sa malim unosom hranljivih materija i stalnim salinitetima (između 34,0 i 36,3‰). Prosečna temperatura i salinitet u tom području su 27,5°C i 36,35‰.

GPS koordinate: 12°10′ N, 81°51′ W.

C A Y O   B O L Í V A R

Cayo Bolívar​ ili Cayos del Este-sureste ili Courtown (istočno-jugoistočni sprud)​ je atol koji se nalazi 25 km jugoistočno od ostrva San Andrés (po drugim podacima 22 km) i 35 km severoistočno od Cayos de Alburquerque.

Atol ima oblik bubrega. Po jednim podacima dugačak je 6,4 km i širok 3,5 km. Po drugim podacima dimenzije atola su 14 km dužine i 4 km širine. Ne znam šta je tačno, pošto se na Google Earthu ne vidi! Takođe nije jasno koliko sprudova ima. Po jednoj verziji ima ih samo dva, ukupne površine 11,75 ha.

Opis sprudova grupe:

(1) East Cay (GPS koordinate: 12°24,16862′ N, 81°27,16382′ W) ima površinu od 8,01 ha i zasađen je kokosovim palmama, niskim žbunjem i ima nešto trave. Ribari ga koriste za noćenje tokom ribolovnih dana, a posećuju ga i turisti.

(2) West Cay ili Bolívar (12°23,97475′ N, 81°28,44928′ W) ima 3,74 ha površine i na njemu se nalaze svetionik i postaja kolumbijske mornarice. Ovaj sprud se tokom lepog vremena može videti dvogledom ili čak golim okom sa istočnog dela ostrva San Andrés. Prosečna temperatura vode je 27,5°C, a salinitet se kreće od 36,1 do 36,4‰.

Po drugoj verziji ima više sprudova, od kojih su najveći Cayo del Este, Cayo Bolívar, West Cay i Cayo Arena, od kojih nijedan nije viši od 2 m. Svi sprudovi su obrasli palmama i žbunjem, a okruženi su mangrovima. Sprudove redovno posećuju ribari sa kolumbijskog kopna i ostrva San Andrésa. Na sprudu Cayo Bolívar postoje dve betonske zgrade, a na ostalim sprudovima nekoliko drvenih koliba.

GPS koordinate: 12°24′ N, 81°28′ W.

C A Y O   R O C O S O

Cayo Rocoso (engleski Rocky Cay) ​ je mali koralni sprud koji se nalazi na 270 m istočno od ostrva San Andrés (gradaSan Luisa) i do koga je moguće doći peške s obzirom na malu dubinu vode. Sprud je, kako mu samo ime kaže, napravljen od kamena, a ne od peska, kao što su to obično sprudovi u departmanu. 120 m od spruda se nalazi olupina potonulog broda.

GPS koordinate: 12°32’30” N, 81°42’07” W.

C Ó R D O B A

Ostrvce Córdoba (Islote Córdoba, poznato i pod nazivom Cayo Haines, engleski Haynes Cay)​ nalazi se 1,6 km istočno od ostrva San Andrés.

Ostrvo je dugačko 180 m, a najveća širina je 110 m.

Po približnim merenjima na Google Earthu površina ostrva je 1,5 ha.

Na ostrvu ima izgrađenih objekata i popularno je mesto za kupanje.

GPS koordinate: 12°33′01″ N, 81°41′20″ W.

C A Y O   A C U A R I O

Cayo Acuario (akvarijum) ili Cayo Rosa (engleski Acuario Cay ili Rose Cay) se nalazi samo 150 m severno od  ostrvca Córdoba. Glavna atrakcija ovog spruda, kao što mu ime sugeriše, jeste veliki broj riba u njegovim vodama.

GPS koordinate: 12°33′10″ N, 81°41′20″ W.

C A Y O   S A N T A N D E R

Cayo Santander ili Cayo Algodón (engleski Cotton Cay, pamučni sprud) se nalazi u zalivu San Andrés, 500 m istočno od glavnog grada departmana i ispred pristaništa. Ime je dobilo po činjenici da su engleski kolonisti na njemu odlagali useve pamuka i kokosa.

Inače, reč je o veoma malom sprudu, dugačkom svega 80 m.

GPS koordinate: 12°34′31″ N 81°41′41″ W.

S U C R E

Ostrvce Sucre, takođe poznato i pod nazivom Johnny Cay.

Nalazi se otprilike 1,4 km severno od ostrva San Andrés. Dugačko je 300 m, najveća širina je 190 m i ima površinu od 49.411 m² (4,94 ha), što ga  čini najvećim sprudom od onih koji okružuju San Andrés. Klima je stabilna tokom cele godine, temperatura oscilira oko 27ºC, ali hladni povetarac duva tokom cele godine.

Postoje stabla kokosa i bele peskovite plaže.

Turizam je glavna privredna delatnost, a do spruda se može doći čamcima koji polaze sa susednog San Andrésa. Glavna plaža je na južnom kraju spruda.

GPS koordinate: 12°36′00″ N, 81°41′23″ W.

P R O V I D E N C I A

Ostrvo Providencia, poznato i kao Old Providence, površine 17 km² zajedno sa ostrvom Santa Catalina i nekim okolnim ostrvskim teritorijama čini Opštinu Providencia i Santa Catalina u okviru departmana San Andrés, Providencia y Santa Catalina.

Providencia je drugo po veličini ostrvo departmana. Nalazi se 87 km severoistočno od ostrva San Andrés. Dugačko je 7,7 km, a široko je 4,2 km. Pored njega je još jedno manje ostrvo Santa Catalina odvojeno prirodnim kanalom širine 150 m. Santa Catalina i Providencia povezani su pešačkim Mostom zaljubljenih, u originalu Puente de los Enamorados.

Ostrvo je dugo godina bilo mirno mesto i nije bilo mnogo turistički posećeno. Međutim, razvoj ekoturizma doveo je do porasta broja turista. Ronjenje sa bocama i sa maskom se široko primenjuju zbog koralnih grebena, bogatstva morske faune i flore i prozirne vode.

Neke prirodne karakteristike ostrva su:

• Zalivi: Catalina, Aguamansa, Manzanillo, Suroeste i Aguadulce.
• Rtovi: San Juan, Rocosa, El Faro i Caimán.
• Sprudovi: Suroeste, Tres Hermanos (tri brata), Casabaja i Cangrejo.

Low Cay je vrlo mali sprud koji se nalazi preko 10 km severno, na koordinatama 13°32′ N, 81°21′ W (na Google Earthu se ne vidi).

Tres Hermanos (tri brata)

Providencia sadrži uzorke različitih ekosistema arhipelaga, kao što su šume mangrova, koralne formacije, livade morske trave i mali produžetak tropske suve šume. 

Stenovito tlo je vulkanskog porekla. Ostrvo prelazi planinski lanac Serranía Central orijentisan od severa ka jugu, čija je najviši vrh El Pico (vrh) dostiže 363 m. Na njemu je većina izvora sveže vode, vitalne za opštinu. Providencia je jedino ostrvo u arhipelagu koje ima stalne ili povremene izvore vode, u zavisnosti od doba godine. Većina ovih potoka izvire na Serranía Central i njihova dužina ne prelazi 1,5 km.

El Pico

Prosečne dnevne temperature tokom godine malo variraju i kreću se u raposnu od svega 1,6°C, odnosno od 26,5°C do 28,1°C. Apsolutni zabeleženi temperaturni minimum i maksimum su 18,9°C i 35,1°C. Izuzetno su male razlike od meseca do meseca u pogledu temperature, ali su zato ogromne u pogledu padavina. U najsušnijem martu je samo 23,8 mm padavina, dok u oktobru padavine premašuju 300 mm, otprilike 13 puta više. Ukupna godišnja količina padavina je 1.640 mm (nešto manje u odnosu na San Andrés). Broj sunčanih sati na godišnjem nivou je 2.586.

Zbog ostrvskog i okeanskog karaktera, kopnena fauna je ograničena i predstavlja visok stepen endemizma. Pronađene su po jedna vrsta žabe i kornjače. Takođe su prijavljene dve vrste zmija, 6 guštera, 10 ptica, 4 morske kornjače i nekoliko sisara iz dva reda, slepi miševi i kitovi. Postoje ptice koje migriraju sa kopna.

Mangrove su stabla različitih vrsta koja su se prilagodila za život u priobalnim područjima sa morskim uticajem i igraju važnu ulogu kao uzgajalište i leglo brojnih vrsta riba, rakova i mekušaca. Na ostrvu  Providencia ima obilnih crvenih, belih i mangrova borovih oraha. 

Na ostrvu je dominantna vegetacija suva tropska šuma. Postoje i razne palme, od kojih je jedna endemska za to područje. Na sprudovima preovlađuju kokosove palme i žbunje, koje ptice fregate koriste za gnezda. Morska vegetacija oko sprudova je raznolika i ima tri vrste algi i dve morske trave.

Nacionalni park “Old Providence McBean Lagoon” nalazi se severoistočno od ostrva Providencia. Ima površinu od 995 ha, od čega je 905 morsko područje. Sastoji se od zaštićenog koralnog grebena, područja mangrove, lagune McBean i sprudova Tres Hermanos i Cangrejo. Prosečna temperatura u parku dostiže 25°C, a nadmorska visina varira između 0 i 80 m.

Park je trenutno jedino zaštićeno područje na nacionalnom nivou u kolumbijskim okeanskim Karibima. Ima najveći koralni greben u Kolumbiji, ukupne dužine 32 km. Zbog posebnog karaktera lagune McBean i susednog grebena, proglašen je parkom 1995. godine i postao je deo rezervata biosfere “Seaflower” od 2000. godine, a zaštićeno područje arhipelaga od 2004. godine. Old Providence je takođe stvoren sa ciljem zaustavljanja ubrzane urbanizacije koja je planirala da uništi veći deo mangrove.

Pueblo Viejo (Stari grad) / Peña Rajada – “Rasečeno brdo” ili Morganova zadnjica

Ostrvo je prvobitno bilo nenaseljeno. Prvo iskrcavanje je moglo biti između 1498. i 1502. godine od strane holandskih, engleskih, španskih i kasnije jamajčanskih korsara. Prvo naselje na ostrvu osnovala je kompanija Providence Island 1629. godine, koja je bila u vlasništvu britanskih investitora. Investitori su u početku pokušali da nasele koloniju neplaćenim radnicima predvođenim prvim guvernerom Philipom Bellom. Prvi doseljenici su bili puritanci i zato su ostrvo nazvali “providencia” (proviđenje) s obzirom na to da im je nenaseljeno ostrvo zaveštano božanskom naklonošću. Prvo naselje na ostrvu dobilo je ime New Westminster, koje se nalazilo u današnjem naselju Old Town, južno od glavnog grada ostrva Santa Isabel. 1631. godine stotine doseljenika stiglo je na ostrvo brodom “Seaflower”. Pokušaji gajenja duvana i pamuka nisu dali rezultat i vođe kompanije na ostrvu su maltretirali mnoge od naseljenika. Kao rezultat gore navedenog, 1633. godine investitori nisu mogli da sakupe dovoljno dobrovoljaca da krene na ostrvo, pa su počeli da razmatraju upotrebu afričkih robova. 1683. godine guverner Nathaniel Butler dobio je dozvolu da kupi 100 robova. Nijedna druga engleska kolonija nije toliko naglo stekla toliko robova i iste godine došlo je do pobune robova.

1641. godine španski prepad je okončao englesku koloniju. 1.400 španskih vojnika okupiralo je ostrvo koje je u to vreme naseljavalo 350 Engleza i 381 rob, mada je verovatno da je značajan broj robova evakuisan Na Sent Kits i Bermude u očekivanju napada.

Rat za nezavisnost španskih kolonija, čiji su se događaji odvijali tokom prve dve decenije XIX veka, imao je Karipsko more kao jednu od glavnih scena i privukao je brojne tradicionalne neprijatelje Španije spremne da podrže nezavisnost bivših kolonija. Dok se vlada vicekraljevstva Nove Granade, izbačena iz Santa Fea 1811. godine, preselila u Panamu, ostrva koja su do tada ostala lojalna španskoj kruni nastavila su svoje komercijalne i državne odnose sa privremenim kolonijalnim sedištem, koje je, međutim, brzo izgubilo sposobnost kontrole zapaljivog napretka emancipacije španske Amerike. Iz tog razloga su se vratili engleski korsari, ovog puta saveznici u borbi za nezavisnost, koji su 1816. godine napali i opljačkali San Andrés i Providensiju.

Crtež Luisa Perú de Lacroixa prikazuje tvrđavu Luisa Auryja na ostrvu Providencia. Crtež je napravljen za vreme dok je de Lacroix bio nadzornik kod Auryja između 1814. i 1821. godine.

Između 1818. i 1821. godine pojavila se još jedna ličnost poznata iz istorije arhipelaga, francuski korsar Luis Aury (1788-1821), koji se stavio u službu trupa Simóna Bolívara, iako njegovi odnosi s njim nisu bili najbolji. Aury, koji je učestvovao u različitim borbama protiv Španskog carstva na Floridi, Meksiku, Hispanioli, Venecueli i Kolumbiji, dominirao je arhipelagom i pretvorio ostrvo Providencia u vojnu odbrambenu bazu protiv španskih trupa za ponovno osvajanje. Sa Auryjem na čelu, ostrva imaju veliku komercijalnu dinamiku po cenu napada na španske brodove i on je uzaludno pokušavao da izgradi dobre odnose sa Bolívarom sve do svoje smrti 1821. godine. Njegovo pridržavanje prvom Ustavu (Velike) Kolumbije pet glavnih ostrva arhipelaga postalo je šesti kanton provincije Cartagena.

23. juna 1822. godine na ostrvu Providencia prvi put je podignuta kolumbijska zastava.

1912. godine nakon intenzivne kampanje koju je predvodio Francis A. Newball iz lista The Searchlight usvojen je Zakon, kojim je formirana zasebna teritorijalna celina Intendencia de San Andrés y Providencia. Pre toga arhipelag je bio u sastavu departmana Bolívar.

Zastava Opštine Providencia y Santa Catalina

Teško je naći precizne podatke o broju stanovnika ostrva. Za 2007. godinu procena je bila 5.011, što znači da je gustina naseljenosti iznosila 290 stanovnika/km². Glavno naselje zove se Santa Isabel, poznatije jednostavno kao ‘Town’ (grad), koje se nalazi na severu ostrva, blizu ostrva Santa Catalina. Ostala naselja (ili kako se zovu sektori) su Old Town (Pueblo Viejo), Jones Point (San Juan), Fresh Water Bay (Aguadulce), Smooth Water Bay (Aguamansa), Southwest Bay (Sur Oeste), Bottom House (Casa Baja), Rocky Point (Punta Rocosa), El Bluff, Mountain (La Montaña), Free Town (Pueblo Libre) i Lazzy Hill (San Felipe). U zagradi su nazivi na španskom jeziku.

Plaža Manzanillo

Lokalno stanovništvo čine Raizali, afro-karipska etnička grupa sa protestantskom većinom, koja govori lokalni kreolski jezik zasnovan na engleskom jeziku, iako većina govori i španski jezik. Doseljenici iz kopnenog dela Kolumbije povećali su upotrebu španskog jezika, iako su i dalje manjina, za razliku od  sestrinskog ostrva San Andrés. Iako je ostrvo deo Kolumbije, navodi se da se stanovnici više osećaju  Karibljanima nego Kolumbijcima.

Od 2015. godine ostrvo nije ozbiljno pogođeno nasilnom trgovinom drogom u Kolumbiji, ali mnogi ostrvljani su regrutovani da rade za trgovce ljudima zbog njihovih pomorskih sposobnosti i poznavanja voda tog područja i zbog nemogućnosti pronalaženja redovnog posla na ostrvu. Procenjeno je da je oko 800 mladića sa ostrva bilo u zatvorima u inostranstvu, ili su jednostavno nestali.

Osnova privrede su poljoprivreda, ribolov i ekoturizam (ovo poslednje zahtevaju domaći turisti, posebno iz unutrašnjosti zemlje, Centralne Amerike i Kariba). Glavni poljoprivredni proizvod je kokos, ali se takođe gaje avokado, mango, pomorandža, jam, kasava, bosiljak, vlasac, zelena salata i šećerna trska. Ono što se proizvede odnosi se u glavni grad departmana (San Andrés). Nažalost, poljoprivreda na ostrvu propada zbog urbanizacije.

Ostrvo godišnje poseti samo 15.000 turista, verovatno je problem udaljena lokacija.

Postoje dva načina kako doći do ostrva, vazdušnim ili morskim putem. Aerodrom “El Embrujo” je glavna ulazna luka na ostrvo. Komercijalne letove do aerodroma “El Embrujo” imaju kompanije “Satena” i “Searca”. Obe kompanije lete sa ostrva San Andrés na vrlo malim avionima koji primaju do 20 putnika. Let traje 15-25 minuta.

Katamaran El Sensation sa 50 sedišta saobraća četiri puta nedeljno od San Andrésa do ostrva Providencia, sa polascima iz San Andrésa u 8:00 h i povratkom u 14:30 h. Putovanje traje četiri sata, a karta košta oko 60 USD. Oni sa dubljim džepom mogu unajmiti i privatni transfer.

Naselja na ostrvu povezana su prstenastim putem dužine nešto preko 17 km koji prolazi duž cele obale ostrva i preko koga se može za sat vremena obići ostrvo.

C A Y O   C A N G R E J O

Cayo Cangrejo ili Crab Cay (cangrejo=rak) je malo ostrvo u Nacionalnom parku prirode “Old Providence McBean Lagoon”. Nacionalni park ima mali vizitorski centar za posetioce na ovom sprudu, odakle se pruža pogled prema koralnom grebenu i vodama koje okružuju sprud.

Cayo Cangrejo se nalazi 800 m istočno od severoistočne obale ostrva Providencia. Kružnog je oblika, prečnika oko 80 m. Mali sprud ima površinu od 0,5 ha (mada na wikipediji piše 2 ha, što je preuveličano). Okružen je kristalnom vodom koja predstavlja turističku atrakciju.

Klima je topla sa prosečnim godišnjim temperaturama od 25°C. Preovlađuje vegetacija rajske šljive, od koje lokalno stanovništvo koristi za izradu slatkiša; takođe ima kokosovih palmi i stabla manga. Vegetacija oko spruda je raznolika i ima tri vrste algi i dve vrste morske trave. 

Faunu predstavljaju rakovi kao što su crni rak i rak vodozemac, pored prisustva nekih gmizavaca kao što su tri vrste guštera i lažni plavi kameleon. Sprud je okružen koraljnim pegama na kojima se može uočiti velika raznolikost morske faune, poput različitih vrsta tvrdih i mekih korala i grebenskih riba.

GPS koordinate: 13°22′36″ N, 81°20′47″ W.

S A N T A   C A T A L I N A

Ostrvo Santa Catalina je od obližnjeg ostrva Providencia odvojeno kanalom Aury širine 150 m. Dva ostrva su povezana pešačkim Mostom zaljubljenih.

Puente de los Enamorados (Most zaljubljenih)

Santa Catalina je jedno od tri glavna ostrva arhipelaga. Poreklo ostrva je vulkansko i koralno. Ima nepravilan oblik, dugačko je 1,6 km, a najveća šiurina je 1,3 km. Na wikipediji se navodi podatak da je površina ostrva približno 1 km², ali se merenjem na Google Earthu dobija površina od 1,2 km². Ističu se dva zaliva: Old John Bay (Antigua Bahía Juan) i Eliza Bay (Bahía Eliza). Plaža praktično nema.

Morgan’s Head (morganova glava) je najzapadnija tačka ostrva

Relativno je brdovito ostrvo, sa najvišim vrhom 133 m. Klima je prilično suva, sa dva perioda godišnjih kiša; prosečna temperatura je oko 25°C. Što se tiče vegetacije, preovlađuje tropska suva šuma, čiji je najzastupljeniji primerak drvo Erythrina eggersii, poznato kao petlova mamuza, a zatim kratko, klizavo i maslinovo drvo. Na ostrvu rastu mango i palme, od kojih je jedna endemska.

Nema tačnih podataka o broju stanovnika, samo se navodi da ih ima oko 200.

S obzirom na blizinu većeg ostrva Providencia, sve privredne i turističke aktivnosti Santa Cataline povezane su sa njim.

GPS koordinate: 13°23′18″ N, 81°22′25″ W.

C A Y O   R O N C A D O R

Cayo Roncador je mali sprud u Banco Roncador, koji predstavlja pretežno potopljeni atol sa nekoliko peščanih sprudova. Nalazi se 140 km istočno-severoistočno od ostrva Providencia i 210 km severoistočno od ostrva San Andrés. Na Google Earthu se vidi samo crna mrlja.

Banco Roncador je izduženi atol čiji obodni grebeni ocrtavaju figuru avokada (po nekima udice). Atol meri oko 15 km u pravcu severozapad-jugoistok i približno 7 km u najširem delu. Na severnom kraju perifernog grebena, formiranog nagomilavanjem koralnih ostataka i sedimenata, nalazi se Cayo Roncador, jedini značajnih dimenzija (dužine 600 m i širine 300 m, po drugim podacima 500 m sa 180 m), sa malo vegetacije. Na Cayo Roncador se nalazi svetionik, a tu je i vojno prisustvo kolumbijske mornarice. Stari svetionik je ugašen, a novi je podignut 1977. godine. Sprud je slabo pokriven puzajućom vegetacijom, ima i kokosovih palmi. Budući da je mesto za gnežđenje nekoliko vrsta morskih ptica, gvano se na ovom sprudu eksploatisalo do početka ovog veka.

Zelenom bojom na karti obeležen je Cayo Roncador, na krajnjem severu atola

Američki brod “Kearsarge” nasukao se na greben pored spruda 2. februara 1894. godine, a mornarica Sjedinjenih Država proglasila ga je izgubljenim, pošto  je procenjeno da ne može da se spase.

Kolumbija i Sjedinjene Države osporavale su vlasništvo nad sprudom. Sjedinjene Države povukle su tužbu koju su predale 8. septembra 1972. godine nakon Ugovora Vázquez-Saccio potpisanim sa Kolumbijom.

Suverenitet Kolumbije nad Roncadorom definitivno je potvrđen presudom Međunarodnog suda pravde u Hagu od 19. novembra 2012. godine.

Banco Roncador se smatra važnim zbog reprezentativnosti svojih grebena i zbog toga što je mesto za gnežđenje nekoliko vrsta morskih ptica. Dublje vode u području neposredno istočno od grebena koriste mala industrijska ribarska plovila.

GPS koordinate: 13°35′ N, 80°06′ W.

B A N C O   S E R R A N A

Banco Serrana je velika karbonatna platforma nalik na atol, smeštena 85 km severno od Cayo Roncadora i 140 km severoistočno od ostrva Providencia. Od obale Kolumbije udaljeno je 666 km, a od obale Nikaragve 300 km.

Banco Serrana ima trougalasto-ameboidni oblik, koji meri 37 km u smeru sever-jug i 30 km širine u smeru severoistok-jugozapad. Ovaj greben zatvara ogromnu lagunu površine oko 500 km² koja je otvorena na zapadu i tu je povezana sa otvorenim morem.

Na spoljnim grebenima nalazi se nekoliko peščanih sprudova obraslih vegetacijom – najveći od njih je Southwest Cay (jugozapadni sprud) koji se, kako mu ime kaže, nalazi u krajnjem jugozapadnom uglu.

Banco Serrana se sastoji od šest peščanih sprudova koji su poređani od juga prema severu:​

• Southwest Cay (1.100 m sa 400 m)
• South Cay (150 m sa 25 m)
• Little Cay (manje od 100 m u prečniku)
• Narrow Cay
• East Cay (80 m sa 40 m)
• North Cay

Budući da se nalazi na otvorenom moru, sklon je prolasku uragana, među kojima se posebno ističe uragan Félix kategorije 5, koji je prošao preko Banco Serrane 3. septembra 2007. godine.

Prevladava karipska morska struja, a okolne vode su prozirne okeanske sa malim unosom hranljivih sastojaka i stalnim salinitetima (između 35,93 i 36,04‰). Prosečna temperatura u tom području je 27,9°C.

Banco Serrana je dobila ime po španskom kapetanu Pedru Serranu, koji se 1526. godine posle brodoloma, kao jedini preživeli, našao na jednom sprudu. Tek 1534. godine spasio ga je jedan španski brod, posle osam godina provedenih na pustom ostrvu. Serrano se našao u teškom položaju, pošto na sprudu praktično nije bilo ničega za preživljavanje. Hranio se kornjačama, školjkama i rakovima, a vatru je upalio uz pomoć noža i kamena, koji je morao da izvadi iz mora. Kišnicu je sakupljao u oklopima kornjače, a za vatru je koristio đubre koje je nanosio okean. Vatru je pažljivo održavao, pokrivajući je oklopom kornjače tokom kiše. Nakon nekoliko godina na ostrvu se pojavio još jedan brodolomnik iz drugog brodoloma. Po jednoj verziji ovaj događaj je inspirisao Daniela Defoa da napiše roman “Robinson Crusoe”.

Ostrvo se prvi put se pojavilo na holandskoj mapi iz 1545. godine pod sadašnjiim nazivom, a Englezi su ga opširnije mapirali 1660. godine.

Banco Serrana je teritorija kojom upravlja Kolumbija, ali u prošlosti su je osporavale Sjedinjene Države, koje su ga okupirale i postavile bazu do 1981. godine. 8. septembra 1972. godine vlade Sjedinjenih Država i Kolumbije potpisale su ugovor (Vázquez-Saccio) po kome su Banco ili Cayos Serrana priznati kao kolumbijska teritorija i prema kojem su se Amerikanci definitivno odrekli svojih zahteva za suverenitetom nad ovom teritorijom, ali su zadržali pravo koncesije na ribolov nad ovim i okolnim područjima (Roncador i Quita Sueño).

19. novembra 2012. godine Međunarodni sud pravde ratifikovao je kolumbijski suverenitet nad ovim sprudovima i nad 12 milja teritorijalnog mora oko njih, ali je zauzvrat negirao kontinuiranu vezu mora sa arhipelagom San Andrés, a more koje razdvaja Serranu od ostatka sprudova i ostrva ostalo je u ekskluzivnoj ekonomskoj zoni Nikaragve.

Sada područje uglavnom posećuju lovci na jastoge.

GPS koordinate: 14°20′ N, 80°20′ W.

S E R R A N I L L A

Ostrvo Serranilla ili Banco Serranilla je drevni atol. Od kolumbijske obale udaljen je 740 km, a od granice Hondurasa i Nikaragve 360 km. Banca Serrana je 150 km južno, a ostrvo Providencia 315 km jugozapadno. Otprilike je slična udaljenost do Jamajke prema severoistoku.

Dug je oko 40 km i širok 32 km, sa površinom od 1.200 km², gotovo u potpunosti je to more. Nekoliko vrlo malih sprudova izranja iz mora, a to su West Breaker, Cayo Medio (Middle Cay), Cayo Este (East Cay) i Cayo Beacon (Beacon Cay).

Vegetacija je zastupljena sa razbacanim žbunjem i retkim drvećem.

Cayo Beacon je najveći sprud. Dugačak je 750 m, a najveća širina je 315 m. Površina spruda je oko 15 ha, mereno na Google Earthu. Na njemu se nalaze kuće i neke vojne instalacije, koje su koristili američki marinci tokom kubanske raketne krize 1962. godine U bazi trenutno žive marinci kolumbijske nacionalne mornarice.

Postoji svetionik koji je visok 33 m, a u funkciji je od 1977. godine .

Karipska foka je poslednji put viđena upravo na ovom području 1952. godine.

Banco Serranilla prvi put se pojavila na španskim pomorskim kartama 1510. godine kao Placer de la Serranilla. Takođe ga je spomenuo Louis-Michel Aury kada je na njemu doživeo brodolom 1820. godine. U kasnijoj istoriji bio je predmet spora brojnih suverenih država. U većini slučajeva spor nastaje zbog pokušaja države da proširi svoju ekskluzivnu ekonomsku zonu na susedno more.

Sjedinjene Države potraživale su ovo područje 8. septembra 1879. godine i potom 13. septembra 1880. godine, u skladu sa svojim Zakonom o ostrvima sa gvanom usvojenim 18. avgusta 1856. godine. Posle toga, Sjedinjene Države nisu izričito priznale kolumbijski suverenitet nad Serranillom. Takođe Serranilla nije pomenuta u Ugovoru Vázquez-Saccio iz 1972. godine.

13. novembra 1993. godine, Kolumbija i Jamajka potpisale su sporazum Sanin-Robertson o razgraničenju na moru kojim se priznaje suverenitet Kolumbije nad sprudovima Banco Serranilla i morskim područjem od 12 nautičkih milja oko njih. Ovaj sporazum je takođe uspostavio morsku zonu pod zajedničkom upravom, kontrolom, istraživanjem i eksploatacijom živih i neživih resursa izvan ovog okruženja, nazvanu Zajedničko područje režima (Área de Régimen Conjunto), koje se vidi na slici na prvoj strani.

Ustav Hondurasa objavljen 11. januara 1982. godine izričito je pomenuo njegov suverenitet nad Serranillom. Međutim, od potpisivanja Ugovora o pomorskom razgraničenju između Kolumbije i Hondurasa 2. avgusta 1986. godine, poznatog kao Ugovor Ramírez-López, koji je stupio na snagu kada ga je Honduras ratifikovao 20. decembra 1999. godine, obe zemlje uspostavile su graničnu liniju. To je Honduras isključilo iz bilo kog potraživanja nad Banco Serranillom, ali ne i nekih ostrvaca koji su udaljeni od Banco Serranille više od 12 nautičkih milja. Pominjanje suvereniteta nad Banco Serranillom i dalje stoji u Ustavu Hondurasa.

24. marta 1928. godine Kolumbija i Nikaragva potpisale su ugovor Esguerra-Bárcenas, kojim je priznat kolumbijski suverenitet nad ostrvima, ostrvcima i sprudovima arhipelaga San Andrés koji se nalaze  istočno od meridijana 82ºW, kao što je to i Serranila.

Predsednik Nikaragve Daniel Ortega izjavio je pred diplomatskim korom u Managui 4. februara 1980. godine da je sporazum ništavan na osnovu toga što je u vreme njegovog potpisivanja Nikaragva bila vojno okupirana od Sjedinjene Države i zbog toga Nikaragva polaže pravo nad arhipelagom San Andrés. Poništavanje sporazuma od Nikaragve Kolumbija je smatrala jednostranim aktom i kršenjem međunarodnog prava. 1998. godine predsednik Nikaragve Arnoldo Alemán odbacio je bilateralni sporazum sa Kolumbijom i 6. decembra 2001. godine država Centralne Amerike iznela je slučaj pred Međunarodnim sud u Hagu.

Haški sud je 13. decembra 2007. godine doneo presudu o preliminarnim prigovorima Kolumbije, proglašavajući sporazum iz 1928. godine važećim, ali je umesto toga smatrao da razgraničenje morskih i podvodnih područja između dve zemlje u tom ugovoru nije rešeno. Haški sud je 19. novembra 2012. godine doneo presudu kojom je Nikaragvi dodelio vode pod jurisdikcijom, ali je odbacio nikaragvanske pretenzije na sprudove i ostrva i jednoglasno utvrdio da Republika Kolumbija ima suverenitet nad Serranilom.

GPS koordinate: 15°48′ N, 79°51′ W.

B A J O   N U E V O

Bajo Nuevo Bank, poznat i kao Islas Petrel je mali, nenaseljeni greben sa malim sprudovima obraslim travom, koji se nalazi u zapadnom delu Karipskog mora, sa svetionikom na Low Cayu na koordinatama 15°51′ N, 78°38′ W. Najbliže susedno kopno je Serranilla, koja se nalazi 110 km zapadno.

Greben je prvi put prikazan na holandskim mapama iz 1634. godine, ali je sadašnje ime dobio 1654. godine. Bajo Nuevo je ponovo otkrio engleski gusar John Glover 1660. godine. Greben je sada predmet spora oko suvereniteta između ostalog Kolumbiju i SAD. 19. novembra 2012. godine, u vezi sa zahtevima Nikaragve prema ostrvima, Međunarodni sud pravde (MSP) je jednoglasno utvrdio da Republika Kolumbija ima suverenitet i nad Bajo Nuevo i nad Seranillom.

Bajo Nuevo Bank ima dužinu oko 26 km i širinu 9 km. Satelitski snimak prikazuje dve različite strukture nalik atolu koje su odvojene dubokim kanalom širine 1,4 km. Veći kompleks jugozapadnog grebena meri 15,4 km u pravcu severoistok-jugozapad, a širok je do 9,4 km i pokriva površinu od oko 100 km2. Greben se delimično suši na južnoj i istočnoj strani. Manji kompleks severoistočnog grebena meri 10,5 km u pravcu istok-zapad i širok je do 5,5 km, pokrivajući površinu od 45 km2. Površina zemljišta je minijaturna u poređenju.

Najistaknutiji sprud je Low Cay, u jugozapadnom atolu. Dugačak je 300 m i širok 40 m (oko 1 ha), visok ne više od 2 m i neplodan. Sastoji se od lomljenog korala, naplavine i peska. Svetlosni far na Low Cayu je metalna kula od 21 m, ofarbana u belo sa crvenim vrhom. On emituje snop svetlosti u fokalnoj ravni kao dva bela bljeska svetlosti svakih 15 sekundi. Svetionik je postavljen 1982. godine, a rekonstruisalo ga je kolumbijsko Ministarstvo odbrane u februaru 2008. godine. Trenutno ga održava kolumbijska mornarica, a nadgleda ga Pomorska uprava države.

Bajo Nuevo Bank je predmet suprotstavljenih potraživanja brojnih suverenih država. U većini slučajeva, spor potiče od pokušaja država da prošire svoju isključivu ekonomsku zonu na okolno more.

Kolumbija trenutno polaže pravo na ovu oblast kao deo departmana Arhipelag San Andrés, Providencia i Santa Catalina. Morske patrole u ​​ovoj oblasti vrši kolumbijska mornarica. Kolumbija tvrdi da polaže pravo na ovu teritoriju od 1886. godine, kao deo geografskog arhipelaga San Andrés i Providencia. Ovaj datum osporavaju druge države podnosioci zahteva, među kojima je najistaknutija Nikaragva, koja tvrdi da Kolumbija do nedavno nije polagala pravo na ovu teritoriju.

Pretenzija Jamajke je uglavnom mirovala otkako je sklopila niz bilateralnih sporazuma sa Kolumbijom. Od 1982-1986. godine dve države su se pridržavale formalnog sporazuma kojim je jamajčanskim plovilima bio dozvoljen ribolov u teritorijalnim vodama Bajo Nuevo i obližnjeg Serranila Bank. Jamajčansko potpisivanje ovog sporazuma kritičari su smatrali de facto priznanjem kolumbijskog suvereniteta nad dva plićaka. Međutim, ugovor je postao nevažeći, pošto je Kolumbija odbila da ga obnovi po njegovom isteku u avgustu 1986. godine.

U novembru 1993. godine Kolumbija i Jamajka su sklopile sporazum o razgraničenju na moru kojim se uspostavlja "područje zajedničkog režima" za kooperativno upravljanje i eksploataciju živih i neživih resursa u određenim vodama između dva gore pomenuta plićaka. Međutim, teritorijalne vode koje neposredno okružuju same sprudove isključene su iz zone zajedničke kontrole, pošto Kolumbija ove oblasti smatra delom svojih teritorijalnih voda. Ta područja su definisana u tabeli priloženoj uz sporazum kao "Kolumbijsko teritorijalno more u Seranilli i Bajo Nuevo". Sporazum je stupio na snagu u martu 1994. godine.

Nikaragva polaže pravo na sva ostrva na svom kontinentalnom pojasu, koji pokrivaju površinu od preko 50.000 km2 u Karipskom moru, uključujući Bajo Nuevo Bank i sva ostrva povezana sa arhipelazima San Andrés i Providencia. Ona je uporno zastupala ovu tužbu protiv Kolumbije pred Međunarodnim sudom pravde (MSP), podnoseći predmete 2001. i 2007. godine. Glavni uzrok spora leži u debati o validnosti i primenljivosti sporazuma Esguerr-Bárcenas, koji je sklopljen sa Kolumbijom u marta 1928. godine.

Pretenzije SAD je još 22. novembra 1869. godine izneo James W. Jennett prema odredbama Zakona o ostrvima gvano. Većina potraživanja koje su SAD postavile u vezi sa ostrvima gvano u ovom regionu zvanično su odbačene u sporazumu sa Kolumbijom od septembra 1972. godine. Međutim, Bajo Nuevo Bank nije pomenut u ugovoru, a član 7 ugovora kaže da ono što nije posebno pomenuto u ugovoru ne podležu njegovim uslovima. Sjedinjene Države smatraju Bajo Nuevo neinkorporisanom neorganizovanom teritorijom.

Honduras je, pre ratifikacije sporazuma o pomorskoj granici sa Kolumbijom 20. decembra 1999. godine, takođe polagao pravo na Bajo Nuevo i obližnju Seranillu. Obe države su se 1986. godine dogovorile o pomorskom razgraničenju koje je isključilo Honduras iz bilo kakve kontrole nad obalama ili njihovim okolnim vodama. Ovaj bilateralni sporazum je osigurao da Honduras implicitno priznaje suverenitet Kolumbije nad spornim teritorijama. Zakonsko pravo Hondurasa na ove oblasti Nikaragva je osporila pred MSP.

GPS koordinate: 15°53′ N, 78°38′ W.