Sahalin (Сахалин, ranije poznat i kao Karafuto) je najveće ostrvo Rusije, locirano pored istočne obale Azije. Zapuljuskuju ga vode Ohotskog i Japanskog mora. Od azijskog kopna razdvojen je Tatarskim moreuzom, čiji se najuži deo zove moreuz Neveljskog, širine 7,3 km i zimi se ledi. Od japanskog ostrva Hokaido deli ga moreuz Laperuza širine 42 km.
Naziv Sahalin dolazi od mandžurskog naziva za reku Amur Sahalan-Ulla, što u prevodu znači obale crne reke. Taj naziv, odštampan na karti, pogrešno se odnosio na Sahalin i u daljim izdanjima karata štampao se takav naziv ostrva. Japanski naziv ostrva, Karafuto, dolazi od ainskog izraza. Međutim, u savremenom Japanu češće se koristi naziv Saharin, koji bi predstavljao prevod ruskog naziva.
Geografija
Ostrvo je izduženo meridijalno od rta Kriljon na jugu do rta Elezabete na severu. Dužina je 948 km, a širina na se kreće od 26 km (prevlaka Pojasok) do 160 km. Površina Sahalina je 76.400 km2 (po drugim podacima 76.535 km2 ili 72.493 km2) i zauzima 22. mesto na svetu po površini. Za poređenje od severa do juga Srbije ima manje od 500 km, a površina Srbije je tek nešto veća od površine Sahalina.
Reljef
Reljef ostrva sastavljaju planine srednje visine, brdašca i nizije. Južni i centralni deo ostrva karakteriše planinski reljef koji se sastoji od dva meridijalno orijentisana planinska sistema. To su Zapadnosahalinski (najviši vrh je planina Onor 1.327 m) i Istočnosahalinski (najviši vrh planina Lopatina 1.609 m) planinski sistemi razdvojeni Tim-Poronajskom ravnicom. Sever ostrva (sem poluostrva Šmidta) predstavlja blago zatalasanu ravnicu. Obala ostrva je slabo razuđena. Najveći zalivi su Aniva i Terpenija (široko otvoreni prema jugu) nalaze se u južnom i srednjem delu ostrva. U obalskoj liniji izdvajaju se dva velika zaliva i četiri poluostrva.
U reljefu Sahalina izdvaja se sledećih 11 područja:
1. Poluostrvo Šmidta (oko 1.400 km2) – planinsko poluostrvo na krajnjem severu ostrva sa strmim obalama. Najviši vrh je brdo Tri brata (623 m). Spojeno je sa Severnosahalinskom nizijom Ohinskom prevlakom čija je širina na najužem mestu nešto veća od 6 km.
2. Severnosahalinska nizija (oko 28.000 km2) je zatalasana teritorija južno od poluostrva Šmidta sa razvijenom rečnom mrežom, najviša tačka je brdo Daahuria (601 m). Na severoistočnoj obali su velike lagune i tu se, kao i u okolnom moru, nalaze glavna sahalinska nalazišta nafte i gasa.
3. Zapadnosahalinske planine protežu se na blizu 630 km dužine, do poluostrva Kriljon na jugu. Prosečna širina planinskog masiva je 40-50 km, a najveća širina je 70 km.
4. Tim-Poronajska ravnica nalazi se u centralnom delu ostrva i prostire se približno na 250 km u meridijanskom pravcu, od zaliva Terpenija do spajanja reka Tim i Niš na severu. Najveću širinu od 90 km dostiže kod ušća reke Poronaj, a najmanju (6-8 km) u dolini reke Tim.
5. Susunajska ravnica nalazi se u južnom delu ostrva i prostire se u dužini od približno 100 km od zaliva Aniva na jugu do reke Najba na severu. U južnom delu širina ravnice je do 20 km, u centru je 6 km, a na severu je 10 km. U ovoj ravnici su gradovi Južnosahalinsk, Aniva i Dolinsk i tu živi oko polovine stanovništva ostrva.
6. Istočne sahalinske planine na severu predstavlja Lopatinski planinski čvor od koga se radijalno šire grebeni.
7. Ravnica poluostrva Terpenija je najmanje područje, koji zauzima veći deo tog poluostrva.
8. Susunajski greben proteže se od severa prema jugu u dužini od 70 km i širok je 18-120 km. Najviše tačke su planina Puškinskaja (1.047 m) i vrh Čehova (1.045 m). U podnožju zapadne makro padine nalazi se grad Južnosahalinsk.
9. Korsakovski plato omeđen je sa zapada Susunajskom ravnicom, sa severa Susunajskim grebenom, sa istoka Muravjovskom ravnicom, a sa juga zalivom Aniva. To je slabo zatalasana površina na čijem južnom kraju se nalazi grad Korsakov.
10. Muravjovska ravnica se nalazi između zaliva Aniva na jugu i Mordvinova na severu. U ovom delu ima mnogo jezera, među kojima su i takozvana Topla jezera, popularno mesto za odmor južnosahalinaca.
11. Tonino-anivski greben proteže se od severa prema jugu, od rta Svobodnog do rta Aniva u dužini od blizu 90 km. Najviši vrh je brdo Kruzenšterna (670 m).
Klima
Klima Sahalina je umereno-monsunska. Prosečna januarska temperatura se kreće od -6°С na jugu do -24°С na severu, a u avgustu od +19°С do +10°С. Klima je morska sa produženom hladnom snežnom zimom i umereno toplim letom. Prosečna godišnja temperatura na severu ostrva (po dugogodišnjim merenjima) je oko -1,5° С, a na znatno toplijem jugoistoku do +5,0°С.
Zimi na klimu Sahalina utiče Sibirski anticiklon. Ostala je upamćena zima 1970. godine kada je vetar dostizao snagu uragana sa pojedinim udarima do 180 km/h, a visina snega na pojedinim mestima u južnom delu Sahalina bila je 6-8 m. U prekidu je bio kompletan saobraćaj, a luke i preduzeća nisu radili. Leto je vlažno i toplo, počinje u junu i završava se u septembru. Leti se kontrast između istočne i zapadne obale povećava zbog tople struje u Japanskom moru, koja dolazi do jugozapadne obale Sahalina, dok hladna struja iz Ohotskog mora teče duž istočne obale od severa prema jugu. Hladno Ohotsko more utiče na klimu ostrva kao gigantski termoakumulator, tako da je proleće dugo i hladno, a jesen je relativno topla. Sneg u Južnosahalinsku može da potraje do sredine maja, a zabeležene su jake snežne padavine 1. juna 1963. godine. Najtopliji mesec je avgust, a najhladniji je februar.
Plaža na obali Ohotskog mora
Rekordno visoka temperatura na Sahalinu zabeležena je u julu 1977. godine +39ºС u selu Pograničnoje na istočnoj obali, dok je apsolutni minimum zabeležen u januaru 1980. godine -50ºС. Za Južnosahalinsk rekordi su -36ºС (januar 1961. godine), odnosno +34,7ºС (avgust 1999. godine).
Česti cikloni su praćeni poplavama. Najmoćniji tajfun “Fillis” opustošio je ostrvo u avgustu 1981. godine, kada je 2.000 porodica ostalo bez krova nad glavom.
Na Sahalinu je registrovano 61.178 reka. Najveće reke su Poronaj (dužina 350 km, površina sliva 7.990 km2) i Tim (dužina 330 km, površina sliva 7.850 km2). Ukupno ima 10 reka dužih od 100 km, ali je 98% od ukupnog broja spada u male reke, dužine do 10 km.
Reka Tim (Тымь)
Na Sahalinu je pobrojano 16.120 jezera ukupne površine oko 1.000 km2. Nijedno jezero nema otoku. Jezera su uglavnom raspoređena na severu i jugoistoku ostrva. Dva najveća jezera su Nevskoje površine 178 km2 (pored ušća reke Poronaj) i Tunajča (174 km2). Oba jezera su lagunskog tipa, pored same obale mora.
Jezero Tunajča
Prirodna bogatstva
Za Sahalin je karakterističan visok potencijal prirodnih resursa. Po obimu istraženih naslaga gasa Sahalin zauzima sedmo mesto u Rusiji, uglja 12. mesto i nafte 13. mesto. Osim toga ima drva, zlata, žive, platine, germanijuma, hroma, talka i zeolita.
Flora
Flora i fauna Sahalina je siromašnija u odnosu i na susedno kopno i na ostrvo Hokaido.
Istoriju proučavanja flore Sahalina verovatno je počeo Šmidt 1959. godine.
Ukupno je pronađena 1.521 biljna vrsta. Šume su uglavnom četinarske, preovlađuju razne vrste jela. Od listopadnog drveća najviše ima različitih vrsta breza, jove, topole, vrbe, javora itd. Orah i višnja rastu pretežno na jugu ostrva.
Fauna
Na ostrvu su zabeležene 44 vrste sisara, najpoznatije su medved, samur, vidra, američka vidrica, severni jelen, žderavac, sibirski mošusni jelen (koji ima posebnu sahalinsku podvrstu), rakunoliki pas, morski lav i drugi. Skoro polovina zemaljske faune su glodari.
Na Sahalinu je zabeleženo 378 vrsta ptica, od čega se 201 (53,1%) gnezdi na ostrvu. Najviše ptica zabeleženo je na južnom delu ostrva, a prema severu ih je sve manje. Najveći broj ptica koje se gnezde su ptice pevačice, zatim slede šljukarice, plovuše, sove i dnevne ptice grabljivice.
Losos dolazi da se mresti u bezimenu rečicu koja se uliva u zaliv Mordvinova.
Crvena knjiga
Flora i fauna imaju mnoštvo retkih zaštićenih vrsta životinja, biljaka i pečuraka. U “Crvenu knjigu Sahalinske oblasti” upisano je 18 vrsta sisara, 97 vrsta ptica (od čega se 50 vrsta gnezdi), sedam vrsta ribe, 20 vrsta beskičmenjaka, 113 biljnih vrsta, 13 vrsta mahovine, sedam vrsta algi, 14 vrsta pečurki i 20 vrsta lišajeva. Oko trećine od njih se istovremeno nalazi i u “Crvenoj knjizi Ruske Federacije”.
Istorija
Aini sa Sahalina (fotografija iz 1900. godine)
Arheološki nalazi svedoče o tome da su se ljudi mogli pojaviti na Sahalinu u vreme ranog paleolita, približno pre 250-300 hiljada godina. Tokom pleistocena, kao posledica periodičnih zahlađenja, nivo Svetskog okeana nekoliko puta se snižavao i pojavljivali su se suvozemni “mostovi” između Sahalina i kopna, a takođe i između Sahalina i Hokaida. Tokom kasnog pleistocena na Sahalin je došao Homo sapiens; boravišta savremenog čoveka, stara 20-12 hiljada godina pronađena su u južnom i centralnom delu ostrva (tada je po još jednom suvozemnom “mostu” između Azije i Amerike, na mestu današnjeg Beringovog moreuza, Homo sapiens prešao na američki kontinent). U neolitu (pre 10-2,5 hiljade godina) cela teritorija ostrva Sahalin bila je naseljena. Ribolov i lov na morske životinje predstavljali su osnovu materijalne kulture ljudi tog vremena, koji su živeli na jednom mestu na morskoj obali.
Preci savremenih paleoazijskih naroda nivha (na severu ostrva) i aina (na jugu) pojavili su se na ostrvu tokom srednjeg veka. Pri tome su nivhi migrirali između Sahalina i donjeg Amura, a aini između Sahalina i Hokaida. Materijalna kultura je u mnogome bila slična, a do hrane su dolazili ribolovom, lovom i sakupljanjem plodova. Krajem srednjeg veka (u XVI i XVII veku) na Sahalin su migrirali sa kopna narodi tunguske grupe jezika, evenki (nomadi-uzgajivači jelena) i oroci (ili uljta), koji su se pod uticajem evenaka takođe počeli da se bave uzgojem jelena.
1805. godine ruski brod “Nadežda” (Nada) pod komandom Kruzenšterna ispitao je veći deo obale Sahalina, ali nije uspeo da obiđe ceo Sahalin i pitanje da li je Sahalin ostrvo ili poluostrvo ostalo je nerešeno. 1808. godine japanska ekspedicija, koju su predvodili Macura i Mamija, dokazala je da je Sahalin ostrvo. Dugo godina na različitim kartama Sahalin je prikazivan čas kao ostrvo, čas kao poluostrvo. Tek 1849. godine ekspedicija pod komandom Neveljskog stavila je tačku na to pitanje, pošto je na vojno-transportnom brodu “Bajkal” prošla između Sahalina i kopna. Taj moreuz je kasnije nazvan u čast Neveljskog.
Do sredine XIX veka Sahalin se nalazio, uglavnom, u sferi kineskog uticaja, mada pravo vlasništva nad ostrvom nisu bila utvrđena u skladu sa normama međunarodnog prava. Po Simodskom traktatu (1855) sklopljenom između Rusije i Japana, Sahalin je bio pod zajedničkom vlašću. Nejasnoće ovakvog statusa bile su očigledne za obe strane i po Sankt-Peterburškom dogovoru (1875) Rusiji je pripao Sahalin u zamenu za sva severna Kurilska ostrva. Zakon od 23. maja 1875. godine udario je temelje sahalinskog izganstva i kaznenog rada. Nakon poraza Ruskog carstva u Rusko-japanskom ratu 1904-05. godine i potpisivanja Portsmutskog mirovnog sporazuma, Japanu je pripao Južni Sahalin (deo ostrva južno od 50. paralele). Od 21. aprila 1920. godine, tj od trenutka japanskog desanta, pa do 14. maja 1925. godine, odnosno do trenutka povlačenja japanske vojske po Pekinškom dogovoru (1925), severni Sahalin je bio pod okupacijom Japana. Aktivnosti Japana na Severnom Sahalinu obeležene su sledećim primerima:
1. odmah posle okupacije bila je uvedena japanska vojno-civilna uprava i objavljeno je da ruski zakoni više ne važe;
2. sve ustanove bile su u obavezi da predaju svoje poslove japanskoj administraciji;
3. bilo je uvedena obaveza za sve da slave rođendan japanskog cara;
4. naselja, čak i ulice, dobili su nove, japanske nazive.
Nakon pobede nad Japanom u II svetskom ratu, u sastav SSSR (RSFSR) je uključena cela teritorija Sahalina.
Stanovništvo
Sahalin je ne samo najveće, nego i najnaseljenije rusko ostrvo. Broj stanovnika, koji je nekada bio preko pola miliona, po podacima od 2019. godine iznosi 489.638, a gustina naseljenosti je oko 6,4 stanovnika/km2. Tokom okupacije južnog dela ostrva, Japanci su ga naselili velikim brojem ljudi iz Koreje i Japana. Tačan broj nije poznat, ali posle II svetskog rata oko 400.000 japanskih stanovnika Sahalina (uključujući sve domoroce aine) sovjetske vlasti su deportovale u Japan.
Po rezultatima popisa iz 2002. godine na ostrvu je živelo 527.268 stanovnika, a žena je bilo oko 20 hiljada više nego muškaraca. Po nacionalnom sastavu 84% su bili Rusi, Korejanaca je bilo 5,6%, Ukrajinaca 4%, Tatara 1,2%, Belorusa 1% itd. Manje od 1% bilo je autohtonih nivha (0,5%) i oroka (0,06%). Od 2002. do 2009. godine broj stanovnika je bio u blagom padu (približno 1% godišnje): broj umrlih je veći od broja rođenih, a broj migranata sa kopna i iz Rusiji susednih zemalja (Kina, Severna Koreja, Kirgistan, Tadžikistan, Uzbekistan, Azerbajdžan) je manji od broja emigranata.
Najveći grad Sahalina je oblasni centar Južnosahalinsk (190.227), drugi relativno veći gradovi su Korsakov (33.148), Holmsk (29.563), Oha (21.830), Poronajsk (15.476), Dolinsk (11.885), Neveljsk (10.965).
Južnosahalinsk
Privreda
Osnovne grane privrede su eksploatacija nafte i prirodnog gasa, lov i prerada ribe. Do nedavno bili su razvijeni drvna industrija, proizvodnja uglja i remont brodova. Poslednjih godina na ostrvu je zatvoreno 11 kombinata za proizvodnju celuloze i papira, a kao posledica zatvorena su i preduzeća drvne industrije. Mnogi rudnici su zatvoreni zbog navodne nerentabilnosti.
Saobraćaj
Do Sahalina je najlakše, ako se to uopšte može reći imajući u vidu njegovu izolovanost, može doći avionom. Južnosahalinsk je avionskim vezama povezan sa gradovima Rusije (Moskva, Novosibirsk, Habarovsk, Blagoveščensk i Vladivostok), gradovima i selima Sahalinske oblasti (Oha, Šahtjorsk, Nogliki, Južnokuriljsk, Kuriljsk), a takođe sa Japanom (Tokio, Sapporo, Hakodate), Južnom Korejom (Seul) i Kinom (Harbin, a od nedavno Peking). Interesantno je da iz Južnosahalinska (oblasnog centra) ne postoji direktna veza za Severokuriljsk na Paramuširu (rajonski centar), pošto to naselje nema aerodrom i jedini način putovanja je preko Petropavlovska-Kamčatskog.
Postoji projekat povezivanja Sahalina železničkom prugom preko moreuza Neveljskog. Štaviše, pedesetih godina prošlog veka počela je izgradnja tunela na kojoj su radili zatočenici iz Gulaga. Posle Staljinove smrti radovi su obustavljeni. Dilema je most ili tunel, a cena bi bila veoma slična, oko 286 milijardi rubalja (po poslednjem kursu oko 3,7 milijardi €). Takođe se predlaže povezivanje Sahalina i Hokaida podmorskim tunelom, ali je prepreka nerešen teritorijalni spor dve zemlje.
Aerodrom u Južnosahalinsku
Projekat tunela
Da bi se obezbedio kontinuitet železničke pruge potrebno je izgraditi prugu od stanice Selihino (u blizini Komsomoljska-na-Amuru) na Bajkalsko-amurskoj magistrali, do stanice Niš (Ныш) na Sahalinu. Ukupna dužina te pruge bila bi 585 km, od čega je na Sahalinu potrebno izgraditi preko 100 km pruge. Prelaz sa kopna na Sahalin ima tri varijante: tunel ispod moreuza dužine 12,4 km, nasip sa kanalom za prolaz brodova dužine 16 km i most dužine 6,6 km.
Nakon prekida radova na tunelu koji bi povezao Sahalin sa kopnom, počelo se razmišljati o drugoj varijanti. Danas je veza Sahalina i kopna trajektna linija Vanino – Holmsk. Rastojanje između dve luke je oko 260 km. Da bi savladao to rastojanje trajektu je potrebno 11-12 sati, zimi i po lošem vremenu 16-18 sati, a ponekad se trajanje prevoza produži na 21 sat. Ovo je specifična trajektna linija, pošto se na njoj prevoze i železničke kompozicije. Za razliku od nekih drugih sličnih linija, prevoz putničkih železničkih vagona nije predviđen i putnici se prevoze u kabinama trajekta. Trajekt prevozi vagone koji saobraćaju po mreži ruskih železnica. Ta tehnologija, koja isključuje fizički pretovar tereta u lukama, omogućava da se skrati vreme i obim teretnih operacija u lukama, skrati vreme prevoza i poveća očuvanje tereta. Pošto je sahalinska pruga bila uža, u luci Holmsk se vršila zamena osovina točkova.
Luka Holmsk
Linija je svečano otvorena 27. juna 1973. godine. Sedamdesetih i osamdesetih godina na liniji je istovremeno radilo i do osam trajekata. Privredna kriza devedesetih godina XX veka uticala je na ovu liniju, tako da je ona bila nepouzdana zbog neplaćanja prevoza, pa se dešavalo da trajekti i po nekoliko dana nisu saobraćali. Danas je to najvažnija transportna arterija između Sahalina i kopna. Njen kapacitet je 3,3 miliona tona tereta godišnje. Trajekt tokom cele godine obezbeđuje isporuku neophodne robe za Sahalin i prevoz putnika. U suprotnom pravcu, sa ostrva na kopno, transportuju se proizvodi od ribe, celulozno-papirne industrije i drugo. Takođe se trajektom izvozi na kopno roba poreklom iz Jugoistočne Azije, koja se odatle doprema u luke Korsakov i Holmsk.
Pošto su postojeći trajekti veoma stari (najmlađi je proizveden 1992. godine), razmišlja se o izgradnji novih, koji bi mogli da prime do 38 železničkih vagona. Strogo utvrđen red vožnje trajekta ne postoji, polasci su nakon što se trajekt napuni, vreme polaska i dolaska varira u zavisnosti od postojanja tereta i vremenskih uslova. Trajekt je prvenstveno namenjen prevozu tereta i radi po principu “nema tereta (to jest vagona, vozila) – trajekt ne saobraća”, bez obzira da li ima putnika. Poslednjih godina, po pravilu, iz obe luke u proseku su bila bar dva polaska dnevno, u vezi sa tim red vožnje prevoznik objavljuje za 2-3 naredna dana. Pronašao sam da postoji red vožnje za tri meseca, ali u njemu su samo navedeni dani kada bi trajekt trebalo da saobraća, ali bez navedenog vremena polaska.
Cena prevoza za putnike se kreće od 1.360 do 4.330 rubalja (od 2.100 do 6.800 dinara), u zavisnosti od vrste izabrane kabine. Prevoz putničkog automobila se naplaćuje 2.733 rublje (4.300 dinara). U letnjim mesecima (od 15. maja do 15. oktobra) postoji mogućnost kupovine mesta za sedenje, taj prevoz je najjeftiniji i karta košta 772 rublje (1.200 dinara).
Tokom letnjih meseci saobraća katamaran (do 2015. godine saobraćao je trajekt) na relaciji Korsakov – Wakkanai (Japan). Ova linija radila je od 1923-1945. godine, a ponovo je otvorena 1998. godine. Polasci iz Korsakova su u principu ponedeljkom, sredom i petkom u 11 h, a iz luke Wakkanai su utorkom, četvrtkom i subotom u 9 h. Prevoz traje četiri sata. Cena karte je 143 $, odnosno 15.000 JPY (kada se karta kupuje u Japanu). Na ovo bi trebalo dodati 400 JPY za lučku taksu u Japanu. Vremenska razlika između Sahalina i Japana iznosi dva sata, tako da gledajući na sat katamaran u jednom pravcu plovi dva sata, a u drugom (od Japana) šest sati.
Iz luke Korsakov saobraća i brod do kurilskih ostrva Kunašir, Iturup i Šikotan, sa polascima približno na svakih pet dana.
Čini se da je železnički saobraćaj najvažnija vrsta saobraćaja na Sahalinu. Prve pruge na ostrvu počeli su da grade Japanci, kada su nakon Rusko-japanskog rata 1904-05. godine dobili u posed Sahalin do 50. paralele. Bila je izgrađena vojna pruga Otomari (Korsakov) – Toehara (Južnosahalinsk) dužine 42,5 km i širine koloseka 600 mm. Glavni cilj izgradnje pruge bio je da se Japan što brže učvrsti na novoj teritoriji. Kasnije je pruga prepravljena na standardni japanski kolosek 1.067 mm. 1911. godine izgrađena je pruga Toehara (Južnosahalinsk) – Sakaehama (Starodubskoje) dužine 53,5 km. A tokom perioda 1918-21 železničkom prugom su povezani Honto (Neveljsk) – Maoka (Holmsk) – Noda (Čehov) – Tomarioru (Tomari).
Na ostrvu je mnogo tunela izgrađenih po gabaritu japanskih železnica. 1992. godine u eksploataciji je bilo 1.072 km pruga, a 2006. godine samo 804,9 km. Smanjenje dužine pruga u najvećoj meri došlo je zbog ukidanja i demontaže deonice Oha – Nogliki duge 233 km. Praktično je prekinuta i eksploatacija pruge Holmsk – Južnosahalinsk.
Železnički saobraćaj na Sahalinu se suočava sa posebnom klimom (period monsuna, snežni nanosi), kao i teškim profilom. Najduža pruga je duž istočnog dela ostrva Korsakov – Nogliki (653 km). Praktično se na celoj trasi obavlja i putnički saobraćaj. Druga po dužini je pruga duž zapadne obale Holmsk-Južni – Neveljsk (189 km). Zanimljiva je pruga Južnosahalinsk – Holmsk (83 km), zatvorena 1994. godine. Ta deonica se smatrala najlepšom u SSSR-u, na njoj je bilo 35 mostova i 15 tunela, uključujući poznatu železničku petlju “Đavolji most” (nešto kao Šarganska osmica).
Đavolji most
Od 2003. godine počela je prepravka pruga na Sahalinu sa širine 1.067 mm na širinu 1.520 mm, koliko je u ostatku zemlje. Plan je da se prepravka završi, prema različitim prognozama, do 2016-2020. godine. Pri tome se vrši kompletna rekonstrukcija putne infrastrukture, kao što je izgradnja novih mostova, povećanje poprečnog preseka tunela i njihovo ojačanje, pri čemu se neki od njih ruše, odnosno tuneli se likvidiraju, a grade se potrebni nasipi. Da bi se pruga mogla koristiti i prilikom izvođenja radova, polaže se treća šina. Ukupno je od 2003-2014. godine izgrađeno 59 mostova i 80 cevi za odvod vode. Do 1. januara 2011. godine od 804,9 km glavnih pruga bilo je rekonstruisano i uvedeno u eksploataciju 328 km pruga sa tri šine. U julu 2012. godine građevinci su prešli “ekvator”, završivši rekonstrukciju 400 km pruge. Po poslednjim podacima, a odnose se na jun 2017. godine, rekonstruisano je 619,4 km pruga. Takvim tempom rad na prepravci pruga može biti završen 2019. godine, ali je realnije ne pre 2020. godine, pošto je potrebna rekonstrukcija staničnih koloseka.
Prepravka pruge sa 1.067 mm na 1.520 mm
Što se tiče drumskog saobraćaja, putevi povezuju skoro sva naselja na ostrvu. Kvalitet puteva je loš, asfaltni putevi postoje samo u južnom delu ostrva.
Prosto je neverovatno da oko najvećeg ruskog ostrva nema mnogo okolnih ostrva. Oko drugih većih ostrva ima po nekoliko desetina satelitskih ostrva, a oko Sahalina – samo pet!? Praktično su to samo dva ostrva (Uš i Moneron), budući da su Tri brata, Tjulenij i Kamen opasnosti veoma male površine i po klasifikaciji ne pripadaju ostrvima. Od navedenih ostrva Tri brata i Moneron se nalaze u Japanskom moru, a preostala tri ostrva su u Ohotskom moru.
Okolna ostrva (od severa prema jugu):
| Naziv | Naziv na ruskom | GPS koordinate | Povr. (km2) | Vrh | |
| 1. | Uš | Уш | 53°34′ N, 142°21′ E | 35 | 20 |
| 2. | Tri brata | Три Брата | 50°53′45″ N, 142°07′03″ E | 21 | |
| 3. | Tjulenij | Тюлений | 48°29′ N, 144°38′ E | 0,053 | 18 |
| 4. | Moneron | Монерон | 46°14′ N, 141°13′ E | 16 | 439 |
| 5. | Kamen opasnosti | Камень Опасности | 45°47′ N, 142°13′ E | 0,0075 | 8 |
U Š
Uš (Уш) se nalazi pored severozapadne obale Sahalina u Sahalinskom zalivu i zatvara manji zaliv Bajkal sa severne strane. To je najveće ostrvo pored obala Sahalina. Dugačko je 14 km, široko je 2,6 km i ima oko 35 km2 površine.
Udaljenost od Sahalina (poluostrvo Skobljikova) je 1,5 km. Tu se nalaze sela Moskaljvo (Москальво) i Skobljikovo (Скобликово). Moskaljvo je sada skoro napšušteno selo i po podacima iz 2013.godine imalo je manje od 300 stanovnika. Na severoistočnom kraju sela još od 1931. godine nalazi se meteorološka stanica. Prosečna godišnja temperatura je -1,7°C. Od novembra do aprila prosečne mesečne temperature su negativne, a najhladniji je januar sa -20°C. Najtopliji meseci su avgust (15,1°C) i juli (14,6°C). Godišnje ima 526 mm padavina, najviše u oktobru i novembru, a najmanje u aprilu.
Do luke Moskaljvo izgrađena je železnička pruga od naselja Oha, dužine 34,5 km. Pruga je puštena u rad 1932. godine, ali je devedestih godina postepeno prestajala sa radom, a od 1999. godine šine su prodate kao otpad.
U blizini južnog kraja ostrva nalazi se manje ostrvce.
Luka Moskaljvo
T R I B R A T A
Tri brata (Tри Бра́та) su grupa od tri stene, koje u obliku stubova izranjaju iz mora u Tatarskom moreuzu u blizini zapadne obale Sahalina. Prirodni kompleks se nalazi neposredno ispred rta Žonkijer, u blizini grada Aleksandovsk-Sahalinskij. Stene su zvanični simbol grada, i predstavljene su na njegovom grbu i zastavi.
Udaljenost od obale je 225 m. Najveća stena visoka je 21 m, dok su preostale dve visoke približno 18 m i 15 m.
10. septembra 1890. godine čuveni ruski pisac Anton Pavlovič Čehov, napisao je napuštajući severni Sahalin: “Stajao sam usamljen na krmi i opraštao sam se sa tim mračnim svetom, koji sa mora čuvaju Tri brata, koji su se sada jedva prepoznavali u vazduhu i veoma su ličili na tri crna monaha”.
Aleksandovsk-Sahalinskij je nekada bio veliki grad, a uoči II svetskog rata u njemu je živelo blizu 25.000 stanovnika. Nakon raspada SSSR broj stanovnika je u naglom padu, a po podacima iz 2019. godine ima ih 9.346. Aleksandovsk-Sahalinskij se nalazi 560 km severno od Južnosahalinska. Po meteorološkim merenjima za period 1980-2010. godina prosečna godišnja temperatura iznosila je 0,9°C (znatno više u odnosu na prethodno opisano Moskaljvo), a u periodu 2004-2013. godina čak 1,7°C. Najhladniji mesec je januar (-16,3°C), dok je najtopliji avgust (16,6°C). Apsolutni temperaturni rekordi su -41°C, odnosno +32,6°C. Dešavalo se da se u julu (0,5°C) i avgustu (1,5°C) temperatura spusti blizu 0°C. Padavina ima znatno više u odnosu na severniji Moskaljvo i to 677 mm. Najviše padavina ima od avgusta do oktobra, a najmanje od februara do aprila.
Prosečna vlažnost vazduha je 78%, a prosečna brzina vetra je 4,1 m/s, što znbači da je izuzetno vetrovito. More se u avgustu ugreje do 16,7°C.
T J U L E N I J
Tjulenij (Тюлений, ostrvo foke, od 1905-1947. godine japanski Kaihio-to) je ostrvo na istoku Sahalina, u jugozapadnom delu Ohotskog mora, 12 km jugozapadno od rta Terpenija (južni kraj poluostrva Terpenija na ostrvu Sahalin). Naziv rta i poluostrva u prevodu znači strpljenje.
Ostrvo je relativno malo: dugačko je 636 m, široko 40-90 m, površine je oko 0,053 km2 ili 5,3 ha, a visoko je 18 m.
Ostrvo je otkrio holandski moreplovac Maarten Gerritszoon de Vries 1643. godine.
Ostrvo Tjulenij je abrazivni ostatak obalske terase. U potpunosti je lišeno pitke vode i drveća. Plato ostrva je ravan, sa strmim padinama. Od južnog kraja ostrva proteže se kosa iznad površine mora.
Na prostranim peščanim plažama formiraju se reproduktivna staništa severne foke krznašice i štelerovog morskog lava. Ostrvo su kao stanište otkrili kitolovci 1852. godine. Prekomerni izlov na staništu krajem XIX veka, kada se lovilo na desetine hiljada severne foke krznašice, dovelo ih je do opasnosti od putpunog nestanka.
Šezdesetih godina XX veka Sovjeti su preduzeli meri za proširenje staništa severne foke krznašice. Bili su napravljeni blagi usponi od plaže do vrha platoa, a takođe je postavljena ograda koja štiti životinje koje se popnu na plato od pada. Postepeno se smanjivala potražnja za krznom foke, pa samim tim i njihov izlov. Ostrvo danas predstavlja rezervat.
Na stenama se nalaze ogromne ptičje kolonije, koje formiraju uglavnom ptice iz porodice njorki. Tu se takođe gnezde i druge ptice, kao što su fulmarus i troprsti galeb. Ukupno je na ostrvu registrovano 110 vrsta ptica.
Velikim brodovima zabranjeno je da se približe ostrvu na rastojanje do 50 km i da koriste sirenu u njegovoj zoni, a avionima i helikopterima zabranjeno je preletanje ostrva.
Ostrvo administrativno pripada gradu Poronajsku (2019. godine imalo je 15.388 stanovnika), a vožnja brodom iz tog grada do ostrva traje oko 8 sati (rastojanje je 140 km). Samo retki su imali privilegiju da posete ovo nenaseljeno ostrvo, gde se može videti kako žive ove divne životinje.
Po rečima ekologa, đubre, a prvenstveno plastični otpad, jedan je od glavnih razloga uginuća morskih sisara. 2017. godine sprovedena je akcija čišćenja, tokom koje je sa ostrva odneto nekoliko desetina kilograma plastičnih flaša, ribarskih mreža, gumenih cevi, konopaca i drugog otpada. Tokom akcije očišćena je praktično cela obala ostrva. Krupne metalne konstrukcije složene su u delu ostrva koje je nedostupno za njegove stanovnike, a otvoreni rezervoari, koji faktički predstavljaju zamku za ptice, prevrnuti su, odnosno nalaze se u bezopasnom položaju.
M O N E R O N
Malo ostrvo Moneron liči na zelenu kapljicu raja u plavom prostranstvu: kristalno čista voda, bujni podvodni život, mali hotelski kompleks, živopisni vodopadi u smaragdnim brdima i ptice i ribe toliko nenaviknute na civilizaciju da se ne plaše ljudi. Ostrvo je san mnogih turista, ali je broj ljudi koji ga mogu posetiti tokom godine strogo je ograničen. Posmatrano sa mora ostrvo Moneron podseća na živopisni pejzaž iz televizijske serije “Izgubljeni”. Ostrvo je toliko malo da se u motornom čamcu može obići za pola sata, dok je peške za to potrebno 5-6 sati, uključujući penjanje na najvišu tačku ostrva, brdo Starickog.
Moneron (Монерон) je ostrvo u Tatarskom moreuzu, udaljeno 43 km od jugozapadne obale Sahalina. Od kopnenog dela Rusije Moneron je udaljen 220 km, a od japanskog ostrva Hokaido 90 km. Kada je lepo vreme brda Monerona mogu se videti sa planina na Sahalinu, koje okružuju naselje Neveljsk. Moreuz koji razdvaja dva ostrva je relativno plitak.
Od severa do juga ostrva ima 7,15 km, dok je širina ostrva 3,6 km. Površina ostrva je oko 16 km2, premda se može sresti podatak o čak 30 km2. Imajući u vidu dužinu i širinu ostrva, jasno je da to nemoguće. Ostrvo ima nepravilan oblik, sa pomakom prema zapadu. Dužina obale je oko 24 km, što daje koeficijent razuđenosti od 1,7. Istočna i zapadna obala su stenovite i strme (do 200 m), a u stenama ima mnogo pećina. U severnom delu ostrva, u zalivu Ono, zbog uticaja morskih talasa i jakih vetrova formirala se pećina dužine oko 40 m i visine do 15 m.
Ostrvo je vrh vulkana, koji se ugasio pre nekoliko miliona godina. Najviša tačka ostrva nalazi se u n jegovoj sredini i to je brdo Starickog (493,3 m). Sledi brdo Asano (354,5 m) koje se strmo obrušava u more u istočnom delu ostrva. Treće po visini je brdo Čuprova (279,0 m) u severnom delu ostrva.
Pre otprilike 1,8 miliona godina ostrvo je izgubilo suvozemnu vezu sa Sahalinom i japanskim ostrvima. U centru ostrva, na njegovoj istočnoj padini, može se raspoznati nekoliko izraženih terasa na visinama 250, 100 i 50 m.
Oko ostrva se nalaze manja stenovita ostrvca. Pored istočne obale su dve grupe ostrva Crvena ostrva (острова Красные) i Istočna ostrva (острова Восточные), kao i ostrvce Piramidaljnij (Пирамидальный). Pored južne obale je ostrvce Pojasnoj (Поясной). More je u akvatoriji ostrva karakteristično po velikoj providnosti (30-40 m). 1971. godine ostrvo je pogodio jak zemljotres jačine 7,5 stepeni, koji je doveo do promena u reljefu ostrva.
Hidrografska mreža ostrva ima radijalan izgled. Najduži vodotoci su rečica Usova (dužine 2,5 km) koja teče prema severu i rečica Moneron (dužine 1,5 km) koja teče na jug. Osim rečica postoji i mnoštvo potoka, zbog čega ostrvo ne oskudeva u pitkoj vodi. Doline plitkih potoka imaju oblik slova “V” i korita sa strmim padinama. Na jednoj od njih Japanci su sagradili kameni most, koji se očuvao do današnjih dana. Led se na vodotocima zadržava od decembra do aprila. Postoje i vodopadi.
Klima ostrva je monsunska morska, veliki uticaj na klimu ima topla morska struja, zahvaljujući kojoj se more oko ostrva zimi ne zaledi. Skoro cele godine na ostrvu duva vetar, koji je naročito jak zimi i leti. Ostrvo se odlikuje dobrom vlagom. Prosečna godišnja količina padavina kreće se od 850-960 mm. Prosečna godišnja temperatura prelazi +5°C i po tome je slična moskovskoj! Kao i u ostalim primorskim oblastima, godišnja doba su pomerena u odnosu na kalendar. Najtopliji mesec je avgust sa prosečnih +18°C. Leti preovlađuje oblačno vreme i to je period godine sa najviše padavina. Zato je zima relativno blaga, a prosečna temperatura najhladnijeg meseca februara je oko -6°C, pri čemu se izuzetno retko dešavaju jaki mrazevi do -18°C. Ipak, apsolutni zabeleženi minimum je -25°С, a maksimum je +30°C. Stalni snežni pokrivač na ostrvu formira se obično krajem decembra, dok najveću visinu od 70 cm dostiže u martu.
Veći deo ostrvske šume posečen je tokom japanske vladavine. Tako su Japanci posekli izuzetno cenjenu šumu jele na severnoj padini brda Starickog. Početkom pedesetih godina XX veka, sada već tokom sovjetske vlasti, u drva je posečen i zasad cenjenog amurskog felodendrona nedaleko od zaseoka Krasnij. Značajnu štetu flori naneo je i požar u julu 1954. godine, kada su kosači iz Neveljska palili staru travu u dolini reke Usova. Danas šuma pokriva samo 20% površine ostrva. I pored toga, flora ostrva je raznovrsna. Veći deo nepošumljenog zemljišta zauzimaju takozvane “vinogradske” livade, gde je trava, koja dostiže 2-2,5 m visine obmotana divljom lozom. U julu i avgustu na poljanama cvetaju zvončići, bela rada i štitare. Na ostrvu se može sresti udikovina, jarebika, različite vrste vrbe, dud, sahalinski felodendron, kurilski bambus. U istočnom delu ostrva u jednoj manjoj kotlini zaštićenoj od hladnih severozapadnih vetrova, raste jedna vrsta jele, koja je najstarije drveće na ostrvu; pojedina stabla starija su od 100 godina.
Na ostrvu Moneron registrovano je 37 vrsta retkih i izumirućih vrsta rastinja. Devet od njih uneto je u “Crvenu knjigu Ruske Federacije”, 26 je zabeleženo u “Crvenoj knjizi Sahalinske oblasti”, a za 32 vrste ukupno je preporučeno za očuvanje na ruskom Dalekom istoku.
1914. godine ostrvo je posetio švedski ornitolog L. Mulsterhelm. Na ostrvu postoje kolonije morskih ptica, koje se nalaze uglavnom ne na samom ostrvu, nego na ostrvcima i stenama koje ga okružuju, što je povezano sa pojavom sisara grabljivaca na ostrvu. Najpre su dvadesetih godina XX veka Japanci ostrvo naselili sa lisicama i rakunolikim psima. Tokom sovjetske vlasti, 1958-59. godine na ostrvu je aklimatizovan samur. Najbrojnije vrste ptica su crnorepi galeb i jedna vrsta šljukarice. Zbog useljenja grabljivica, mnoge ptičje kolonije bile su uništene. Naprimer, broj šljukarica se od 1938. do 1949. godine smanjio 14 puta, od 14.000 na samo 1.000 primeraka. Preostali parovi bili su prinuđeni da se presele na bezbedna mesta, a to su stene i ostrvca oko Monerona. Pored navedenih ptica, na ostrvu su još i brojne druge vrste za koje nisam pronašao odgovarajući prevod. Mnoge od ovih vrsta ima samo nekoliko desetina pari i ne gnezde se redovno na ostrvu. Tako je, naprimer, praktično prestao da se gnezdi kineski vrabac. 1. juna 1935. godine bio je primećen japanski ždral (samac). Takođe je primećen i japanski zeleni golub. Na pojedinim delovima obale su staništa štelerovog morskog lava i prave foke. Zbog uticaja tople morske struje u vodama oko ostrva ima suptropskih vrsta mekušaca (naprimer abalona, vrste morskih puževa, kojih u Rusiji ima samo na tom mestu), morskih ježeva, morskih krastavaca i morskih zvezda.
Uvala Čuprova
Od retkih vrsta životinja, koje se sreću na ostrvu ili blizu njegove obale su orao belorepan, sivi soko i nekoliko vrsta galebova.
Što se insekata tiče, na ostrvu se može videti i najveći dnevni leptir Rusije, a ima i endemičnih vrsta, karakterističnih samo za Sahalin i Moneron. Na ostrvu živi i jedna vrsta gmizavca, a to je živorodni gušter, koji za razliku od ostalih guštera ne leže jaja, nego rađa svoje potomstvo.
Krajem prvog milenijuma p.n.e. na ostrvu su se pojavili ljudi koji su lovili morske životinje. Ta kultura je cvetala do V veka n.e. Od VII-XII veka zbog lova morskih životinja ostrvo su redovno posećivala autohtona plemena južnog Sahalina. Iz nepoznatih razloga tragovi boravka tih ljudi ne postoje. Od savremenih naroda ostrvo od XVIII veka počinju da posećuju aini, koji su ga zvali Teodomosiri (ostrvo morskih lavova), ali oni najverovatnije nisu osnovali stalno naselje.
U XVIII veku ostrvo je nominalno bilo uključeno u posed japanskog klana Matsumae-shi. 1635. godine klan je naredio samuraju Murakami Hironoriju da istraži područja, na koje je kneževina pretendovala. 1644. godine Japanac je dao prvi prikaz Monerona koji se sačuvao do današnjih dana i bio je unet na kartu.
Evropljani su ostrvo otkrili početkom avgusta 1787. godine tokom ekspedicije kojom je rukovodio Francuz Jean-François de La Pérouse i dao mu je ime Monneron po glavnom inženjeru ekspedicije (Paul Mérault Monneron, 1748-1788). Kasnije se pojavio japanski naziv za ostrvo Kaibato, na osnovu pročitanih hijeroglifa ainskog naziva za ostrvo.
Prvu tačnu kartu Monerona sastavili su ruski hidrografi 1868. godine, pošto je ostrvo pre toga na kartama bilo prikazano sa velikim greškama, iako je bilo važan orijentir za plovidbu u moreuzu Laperuza. Tom prilikom nazive su dobili pojedini geografski objekti ostrva, kao što je uvala na severu ostrva, dok je po načelniku hidrografskog dela ekspedicije nazvan najviši vrh ostrva (Konstantin Starickij, 1839-1909).
Portsmutski mirovni sporazum (1905) ostrvo ne pominje, pa je ono bilo predato Japanu praktično prećutno. Japanci su počeli posle Rusko-japanskog rata da naseljavaju ostrvo. Period njihove vladavine karakteriše besomučna eksploatacija prirodnih resursa ostrva, ali i značajne investicije u razvoj infrastukture ostrva. Aktivno naseljavanje ostrva počelo je u drugoj deceniji XX veka. Za taj period vezana je i najstarija sačuvana zgrada na ostrvu iz 1910. godine. Bila je izgrađena i meteorološka stanica, koja je i danas aktivna. Od Sahalina je bio položen podvodni telefonski kabl dužine preko 50 km. 1914. godine japanske vlasti su izgradile svetionik sa snažnim podzemnim inženjerskim komunikacijama, koji se i danas koristi. Privreda ostrva bila je zasnovana na eksploataciji šume i ribolovu, a od posebnog značaja bila je pacifička haringa (clupea pallasii).
Sredinom dvadesetih godina XX veka u južnom delu uvale Čuprova izgrađena je drvena lučica, koja je služila kao sklonište za ribarske brodiće. U sledećoj deceniji zamenjena je betonskom lučicom. Za religiozne potrebe bio je sagrađen manji hram.
Turistički kompleks na ostrvu
1936. godine broj stalnih stanovnika japanskog Monerona dostigao je brojku 900. Zajedno sa sezonskim radnicima, koji su radili u morskoj privredi na ostrvu, početkom dvadesetih godina XX veka bilo je do 2.000 ljudi. U to vreme na severnom rtu blizu uvale Kalogerasa počeo je uzgoj pirinča. I danas se mogu prepoznati ostaci sistema za navodnjavanje pirinčanih polja. Zajedno sa tim, preterana eksploatacija prirodnih bogatstava ostrva narušila je stabilan razvoj njegove privrede. Prekomerni izlov ribe u vodama ostrva doveo je do drastičnog smanjenja ulova, pa je veći broj novopridošlih japanskih kolonista napustio ostrvo i do 1945. godine na njemu nije bilo više od 200 stanovnika.
Tokom II svetskog rata ostrvo je očigledno imalo važan strateški značaj i za Japan i za SSSR. Interesantan je podatak da u sovjetskoj arhivi vezanoj za operacije SSSR na Dalekom istoku nema nikakvih podataka o osvajanju Monerona, uprkos činjenici da na ostrvu postoje grobovi neimenovanih poginulih sovjetskih vojnika.
Posle II svetskog rata Moneron je ušao u sastav Sahalinske oblasti SSSR. Savremena varijanta evropskog naziva za ostrvo (Moneron) koristi se posle 1946. godine. Bila je organizovana baza za ribarske brodove, a u južnom delu uvale Čuprova nalazilo se glavno industrijsko jezgro ostrvske privrede fabrika za preradu ribe, koja je obezbeđivala posao lokalnim ribarskim zaseocima. Po popisu iz 1959. godine u tri ostrvska naselja, Moneron, Krasnij (Crveni) i Bodrij, živelo je nešto preko 500 stanovnika. Tokom glavne sezone na ostrvo je dolazilo i do 2.000 sezonskih radnika. Već u drugoj polovini pedesetih godina ribarska industrija Sahalinske oblasti preorijentisala se na rentabilniji okeanski ribolov. To je dovelo do odluke o zatvaranju fabrike za preradu ribe na Moneronu i do emigracije stanovnika sa ostrva. Do sredine šezdesetih godina na ostrvu, poznatom po bujnom rastinju, brigade kosača iz Neveljska vršile su pripremu stočne hrane. Do početka sedamdesetih godina na ostrvu su se vršili radovi na istraživanju nafte, koji su takođe doprineli pustošenju ostrva. Tokom sedamdesetih godina ostrvo je ostalo bez stalnih stanovnika i dobilo je status zatvorene pogranične zone sa neznatnim, a potom i periodičnim vojnim prisustvom. Odlazak kompletnog stanovništva povoljno je uticao na floru i faunu ostrva, pa je tako poraslo brojno stanje više vrsta ptica.
1. septembra 1983. godine 55 km severno od ostrva avion sovjetske PVO oborio je putnički avion Boeing 747 južnokorejske avio kompanije KAL, koji je leteo na liniji Njujork – Seul. Poginulo je svih 269 putnika i članova posade.
Na slici su prikazani planirani (- – -) i ostvareni (──) let
Moneron je bio prvi prirodni morski park u Rusiji. 2008. godine na ostrvu je otvoren turistički kompleks. Taj prirodni park nije samo mesto za odmor, nego i prostor u kome se čuva priroda i služi u naučno- istraživačke svrhe, sve u skladu sa saveznim zakonom o “Specijalnim rezervatima prirode”. Na ostrvu radi filijala Instituta morske geologije i geofizike.
Danas se ostrvo razvija kao objekat ekološkog turizma i izgrađen je turistički kompleks sa udobnim hotelskim bungalovima koji mogu da prime najviše 20 osoba. Na ostrvu se nalazi 12 spomenika kulturnog nasleđa različitih epoha. Od 2011. godine ostrvo svake godine poseti oko hiljadu turista, a u taj broj su uključeni stanovnici Neveljska i Korsakova koji organizovano dobijaju slobodan dan na poslu za posetu ostrvu. Pravila za posetu i cenu boravka na ostrvu potrebno je utvrditi pre polaska sa Sahalina.
Putovanje na Moneron započinje u lučkom gradu Neveljsku. Veza sa ostrvom održava se pomoću lokalne flotile motornih čamaca. Predstoji tri sata uzbudljive vožnje gliserom po vodama Tatarskog moreuza, i to u slučaju da su povoljni vremenski uslovi. Pred onima koji stignu do Monerona pruža se pogled na ostrvski zaliv koji podseća na prizore sa razglednica. Ostrvo se nalazi u pograničnoj zoni i samim tim je pod zaštitom Službe bezbednosti Rusije. Za dobijanje specijalne dozvole za posetu ovoj oblasti potrebno je od mesec dana pa do nekoliko meseci. Međutim, kompanije koje organizuju turističke ture na Moneron spremne su da pruže uslugu dobijanja dozvole.
KAMEN OPASNOSTI
Kamen opasnosti (Камень Опасности) je stena koja se nalazi 14 km jugoistočno od od rta Kriljon, najjužnije tačke ostrva Sahalin, u moreuzu Laperuza (Ohotsko more).
To je mala grupa golih stena, bez vegetacije. Njihova dužina je 150 m, širina je oko 50 m, a površina je 0,0075 km2, odnosno 0,75 ha.
Za evropljane ju je otkrila u avgustu 1787. godine ekspedicija francuskog moreplovca La Pérousea, koji je i nazvao stenu Opasnom (francuski La Dangereuse).
Stena je znatno otežavala kretanje brodova po moreuzu Laperuza, što su još više pogoršavale česte magle tokom leta u tom području. Da bi se izbegao brodolom na brodovima su postavljali mornare, čija dužnost je bila da osluškuju riku štelerovog morskog lava, koji borave na Kamenu opasnosti.
1913. godine na steni je podignuta betonska kula visine 18 m sa autonomnim svetionikom, pored koga je postavljeno zvono za upozorenje tokom magle.