Površina: 3,63 km²

Dužina obale: 16,0 km

Koeficijent razuđenosti: 2,37

Najviši vrh: Babićovac (98 m)

Broj stanovnika: 67

Rava pripada Zadarskom arhipelagu. Nalazi između ostrva Iža i Dugog otoka, od kojih je odvojena Iškim, odnosno Ravskim kanalom. Najkraće rastojanje do Dugog otoka iznosi samo 800 m, a do Iža je 1,6 km. Dužina ostrva je 4,8 km, a najveća širina je 1,3 km.

Ostrvo prema osnovnim geografskim obeležjima pripada grupi malih naseljenih hrvatskih ostrva.

Rava je, s obzirom na površinu, vrlo razuđeno ostrvo. Ima 15 uvala: Tanko, Vališina, Ivanševica, Pavajsko, Pestehovac, Dražice, Golubovac, Mrtinjica, Grbavac, Grbačina, Marnjica (Marinica), Paladinjica (Paladinica), Vićabok, Lokvina i Za Grbicu. Reljef ostrva je brdovit. Rava se razlikuje od ostalih hrvatskih ostrva jer je jedno od retkih ostrva izgrađena isključivo od dolomitnih naslaga, za razliku od većine ostalih u čijem litološkom sastavu preovlađuju krečnjak ili kombinacija krečnjaka i dolomita, a retko peščane naslage nataložene na krečnjaku ili magmatske stene.

Na Ravi ima relativno malo zaravnjenih obradivih površina, koje se pretežno koriste kao vrtovi i bašte na kojima se od najranije prošlosti sadilo povrće, neke mahunarke, a ređe i žitarice. Na brdovitim i neravnim terenima Ravljani su vekovima pretvarali padine u terase na kojima se uglavnom gaje masline, a manje i vinova loza. Na severozapadnom delu ostrva, uz uvalu Za Grbicu, nalaze se dva, do sada neistražena, speleološka objekta.

Rava se nalazi u području sredozemne klime sa blagim i kišovitim zimama i vrućim i sušnim letima. Prosečna godišnja temperatura vazduha iznosi 15°C. Najhladniji mesec je januar (prosečno 7°C), a najtopliji je juli (prosečno 23,5°C). Glavni vetrovi su bura, jugo i maestral od kojih je zaštićena većina ravskih uvala, a ponekad duva i jak zapadni vetar.

Rava nema površinskih tokova. To je oduvek predstavljalo veliki problem ostrvljanima pa su tako bili primorani na korišćenje vode akumulirane u prirodnim rezervoarima – barama, slabo izdašnim bunarima, vode u jami na susednom ostrvcu Mrtovnjaku i, konačno, na gradnju seoskih cisterni. U novije vreme svaka kuća ima svoju cisternu u koju se prikuplja kišnica, a za vreme suše pune se vodom koju do ostrva prevoze brodovi vodonosci.

Blaga mediteranska klima povoljna je za razvoj brojnih biljaka. U ostrvskom pejzažu, uz maslinjake i vinograde, preovlađuju niže šume i gusta makija. U novije vreme intezivno se širi alepski bor. Među kultivisanim biljkama, uz spomenute maslinu i vinovu lozu, na ostrvu ima smokvi, rogača, badema, šipka, pomorandži, limuna, mandarina, oraha, oskoruša, breskvi, šljiva i drugo.

O nastanku imena ostrva još uvek postoje brojne dileme. Sigurno je samo to da se ostrvo spominje već u XIII veku. Tada se u istorijskim dokumentima spominje zadarska plemićka porodica Raua, koja je na ostrvu imala svoje posede i prema kojoj je, po svemu sudeći, ostrvo i dobilo svoje ime.

Vekovima je glavna ekonomska aktivnost ostrvljana bila poljoprivreda, posebno maslinarstvo i vinogradarstvo. Uzgajana je i sitna stoka (ovce i koze), nešto manje magarci, a prema istorijskim izvorima iz sredine XVIII veka na Ravi je bilo i volova, koji su se koristili za oranje i prevoz tereta po ostrvu. Uz poljoprivredu, ostrvsko stanovništvo se bavilo malim ribolovom, koristeći uglavnom jednostavniji ribarski alat i različitim sitnim zanatima (proizvodnja vrša, sprta – košarica pletenih od pruća mirte i drugo). Od XIX veka Ravljani se sve više angažuju i kao pomorci i ribari na trgovačkim i ribarskim brodovima u vlasništvu imućnijih stanovnika sa susednih ostrva (Dugi otok, Iž) te u vlasništvu različitih kompanija iz Zadra, Šibenika, Dubrovnika, Trsta itd.

Ekonomska kriza krajem XIX i početkom XX veka, uzrokovana različitim bolestima vinove loze, izrazitom agrarnom prenaseljenošću i brojnim drugim razlozima, dovela je do prvog iseljavanja sa ostrva u prekomorske zemlje (Severna i Južna Amerika, Australija i dr.). Iseljavanje je nastavljeno i kasnije tokom XX veka, posebno posle Drugog svetskog rata pa se u dijaspori nalazi relativno brojna zajednica Ravljana.

Na ostrvu su se razvila dva naselja: (Vela) Rava smeštena u centralnom delu ostrva i Mala Rava na severozapadnom delu ostrva. U prošlosti su ta naselja činila jedinstvenu funkcionalnu celinu, a i danas imaju neke zajedničke funkcije sa sedištem u Veloj Ravi (crkva sa grobljem, pošta, prodavnica, a od 1914. godine do sredine 1990-ih i škola). Prilikom popisa stanovništva Mala i Vela Rava ponekad se prikazuju kao jedinstveno naselje, a ponekad kao posebna naselja. Trenutno na ostrvu postoje dva mesna odbora pa se, uslovno, može smatrati da ona odgovaraju dvoma naseljima.

Broj stanovnika ostrva dugo je stagnirao da bi se, u skladu sa podizanjem životnog standarda, poboljšanjem higijenskih uslova i slično, počeo postepeno povećavati od sredine XIX veka. Prvi popis stanovništva obavljen je još 1527. godine i tada su na Ravi živela 64 stanovnika. Prema popisu iz 1608. godine na Ravi je živeo 91 stanovnik, 1759. godine 141 stanovnik, 1857. godine 173 stanovnika, a 1900. godine 200 stanovnika. Popisom iz 1921. godine utvrđen je najveći broj stanovnika, kada je na Ravi živeo 491 stanovnik. Višegodišnje iseljavanje u Zadar, druge hrvatske krajeve, evropske i prekomorske zemlje i negativno prirodno kretanje stanovništva (više umrlih od rođenih) doprineli su izrazitoj depopulaciji ostrva. Prema popisu iz 2001. na ostrvu je u oba naselja živelo svega 98, pretežito starih i vrlo starih stanovnika. Za čudo, popis iz 2011. godine registrovao je 19 stanovnika više. Veliki pad broja stanovnika je zabeležen do narednog popisa 2021. godine, kada je popisano samo 67 stanovnika.

Iznad uvale Marnjica (Martinica, Mrtinjica) nalazi se zaselak Selo. Tu je i jedini ravski trg Kolešće, u kome se nalazi i “centar svita”, po kome je Rava poznata. Naime, to je pravilan krug u sredini trga, gde je nekada raslo stablo duda. Postoji više legendi i priča o “centru svita”. Jedna od njih je i da su stari Ravljani u taj krug prosipali staro maslinovo ulje da bi se Zemlja bolje okretala. Kada se stane u taj krug i zatvore oči, očevici kažu da im se javlja osećaj kao da se nalaze na vrhu sveta! Trebalo bi probati!

Saobraćaj

Rava je sa Zadrom povezana brzobrodskom, putničkom i trajektnom linijom. Brzi brod (katamaran) plovi svakoga dana osim nedeljom, a vožnja traje 75 min. Putnički brod takođe plovi svakoga dana (nedeljom dva puta), a vožnja traje 2-3 sata, a trajekt iz trajektne luke Gaženica u sezoni tri puta nedeljno (2,5 sata). Kartu za trajekt trebalo bi rezervisati na vreme! 

Trajekt na liniji Zadar – Iž – Rava – Mala Rava saobraća tri puta nedeljno. Utorkom, četvrtkom i subotom polazi iz Zadra u 11 h, u Ravu stiže u 13:10 h, a u Malu Ravu u 13:25 h. Iz Male Rave polazi utorkom i četvrtkom u 16:15 h, a subotom u 15:15 h. Polasci iz Rave pomereni su za 15 minuta. Dolazak u Zadar je u 18:45 h (subotom u 17:45 h).

Karta za prevoz putnika od Zadra do Rave ili Male Rave košta 4,78 €, a za vozilo se plaća 23,36 €.

Brodar “Jadrolinija” saobraća na relaciji Zadar – Iž – Mala Rava – Rava. Polasci iz Zadra su od ponedeljka do petka u 11 h, subotom u 10 h, dok nedeljom ne saobraća. Do Male Rave stigne za 75 minuta, a nakon što se putnici iskrcaju i novi ukrcaju do Rave vozi još 10 minuta. U povratku su polasci iz Rave u 12:35 h (subotom u 11:35 h), odnosno iz Male Rave 15 minuta kasnije. Prevoz je skuplji nego trajektom i košta 6,37 €, bez obzira da li se putuje do Male Rave ili Rave. Za prevoz između dva naselja na Ravi plaća se 3,72 €.

Prevoznik “G&V Line Iadera” saobraća na istoj relaciji sa brodom “Anamarija”. Polasci iz Zadra su od ponedeljka do četvrtka u 16:30 h, petkom u 17 h, subotom u 15 h, a nedeljom i praznikom u 8 i 20 h. Do Male Rave vozi 1:55 sati, a do Rave 2:10 sati. Polasci iz Rave od ponedeljka do petka su u 5:15 h, subotom su u 6:15 h, a nedeljom su u 14 h i 17:40 h. Polasci iz Male Rave pomereni su za 15 minuta. Postoji dodatni polazak iz Zadra nedeljom u 16:20 h, odnosno iz Rave subotom u 17:05 h. Ovi dodatni polasci su bez usputnih stajanja i vožnja traje 1:15 sat. Prevoz putnika od Zadra do Rave ili Male Rave košta 3,19 €.

Nedeljom je moguće napraviti izlet iz Zadra do Rave. Ujutru se krene brodom “Anamarija” iz Zadra za Ravu u 8 h i vrati se u Zadar jednim od dva popodnevna polaska sa Rave u 14 h ili 17:40 h.

Dva ostrvska naselja povezana su betonskim putem, koji je delimično izgrađen na trasi starog ostrvskog puta. Od jednog do drugog pristaništa ima 2,7 km. Deo tog puta vidi se na slici.

PLAŽE

Rava je malo ostrvo i bez ikakvih plaža. Niže je opisano nekoliko interesantnijh zaliva, pre svega pogodnih za nautičare.

Tanko

Tanko je najseverniji zaliv na ostrvu Rava. On se nalazi u Maloj Ravi, ali na istočnoj obali, odnosno suprotno od lokacije trajektne luke, koja je na zapadnoj obali. Moguće je da naziv Tanko dolazi od toga da je ostrvo Rava na tom mestu najuže, manje je od 100 m od jedne do druge obale.

Zaliv je dobro zaščićen od južnih vetrova. U južnom delu zaliva je položen podvodni kabl, pa sidrenje do 300 m od znaka nije dozvoljeno. Morsko dno je peskovito, a dubina mora je od 2-10 m. Zaliv Tanko povezan je sa zalivom Mala Rava, u kome se nalazi restoran.

Mala Rava

Luka Mala Rava nalazi se u uvali Lokvina na severozapadnoj obali Rave.

U luci je izgrađeno novo trajektno pristanište. Trajekt pristaje na “glavi” mola, gde je dubina vode tri metra, ali prema severnom delu zaliva pada na manje od metra.

Luka je zaštićena od svih vetrova, sem juga, koji u luci pravi talase.

Vićabok

Zaliv i sidrište Vićabok nalazi se na zapadnoj obali Rave, 600 m južno od luke Mala Rava. Zaliv je dobro zaštićen od istočnih i južnih vetrova, ali ne nudi zaštitu od severnih i zapadnih vetrova. Dubina mora je preko dva metra već na 20 m od obale. Morsko dno je peskovito i na pojedinim mestima zaraslo travom. U zalivu nema nikakvih sadržaja. Najbliži restoran je u zalivu Lokvina, odnosno u luci Mala Rava.

Paladinica

Zaliv Paladinica se nalazi na zapadnoj obali ostrva, približno na pola puta između Male Rave na severu i Rave na jugu. Zaliv je dobro zaštićen od svih vetrova, sem od zapadnih. Dubina mora se kreće od 2-15 m. I u ovom zalivu nema nikakvih sadržaja, potrebno je otići do Male Rave ili Rave.

Vela Rava (Rava)

Luka Vela Rava ili Rava se nalazi na zapadnoj obali Rave.

Dobro je zaštićena od severnih i istočnih vetrova, dok je od zapadnih vetrova delimično štiti Dugi otok. Vetrovi južnih smerova u luci uzrokuju talase.

U luci se nalaze restoran i prodavnica, koja je otvorena od 7 – 11 h i od 17 – 20 h.

Grbavac

Zaliv i luka Grbavac nalazi se na jugozapadnoj obali ostrva, oko 1 km južno od luke Rava. Do zaliva je moguće doći samo sa mora. Zaliv je dobro zaštićen od bure, ali je potpuno otvoren za sve južne i zapadne vetrove. U zalivu je uređena obala za vezivanje plovila. Gosti restorana ne plaćaju vez. Pored restorana postoje i izuzetno lepo opremljeni apartmani. U zalivu postoji i izuzetno mala plaža, ali i jedina koju sam uočio na ostrvu!

Martinica (Mrtinjica)

Zaliv i sidrište Martinica nalazi se na jugozapadnoj obali ostrva, oko 2 km južno od luke Rava. Do zaliva je moguće doći samo sa mora.

Zaliv je dobro zaštićen od severnih i istočnih vetrova.

U zalivu postoje tri manja kamena mola, ali je kod njih dubina mora manja od 1 m. U samom zalivu dubina mora se kreće od 2-4 m. Morsko dno je peskovito.

U zalivu nema nikakvih sadržaja.

Golubovac

Najjužniji zaliv na ostrvu nalazi se zapadno od rta Komorina. U uvali se nalazi kameni mol koji služi za privez čamaca, a na njemu su i merdevine pomoću kojih se može ulaziti u more. Plaža je prirodna šljunkovito-kamenita, a plićak je mestimično prekriven finim peskom. Zaliv je dobro zaštićen od severnih i istočnih vetrova, a nije zaštićen od južnih i zapadnih vetrova.

U zalivu se nalazi robinzonska kuća “Na osami” ili ” Dove’s house”. Ovaj objekt je udaljen jedan minut hoda od plaže. Do objekta se može doći brodom, biciklom ili pešice. Kuća uglavnom koristi solarnu energiju i kišnicu. WC-ovi se ispiru morskom vodom. Kišnica za kupaonicu i kuhinju skuplja se u cisterni. Osim solarnih panela, tu se nalazi i električni generator. Najbliža prodavnica i restoran nalaze se u Ravi, udaljenoj 3 km.

Gosti koji dolaze automobilom, mogu doći trajektom na Dugi otok i vozilo ostaviti u naselju Luka, odakle se organizuje transfer brodom direktno do kuće. Rastojanje iznosi oko 4 km.

Taj dolazak se preporučuje, jer je prilaz kući morskim putem najbolji i najjednostavniji.

Gosti mogu trajektom doći na Ravu i zatim automobilom (isključivo terensko vozilo) doći po zemljanom putu kroz šumu tačno do mesta iznad kuće, do ograde, koja obuhvata parcelu. Prilaz nije prikladan za prenošenje stvari i prtljaga. Vozilo ostaje parkirano u šumi oko 10-15 minuta hoda od kuće.

Pavajsko

Sidrište i zaliv Pavajsko nalazi se na istočnoj obali ostrva. Od naselja Rava udaljen je oko 1600 m, a postoji delom asfaltni, delom zemljani, put.

Zaliv je dobro zaštićen od svih vetrova, sem od bure. Dubina mora u zalivu kreće se od 2-10 m. Morsko dno je peskovito. U zapadnom delu zaliva je manji kameni mol, na koji se mogu vezati čamci. U zalivu nema sadržaja, ali se na slikama vide kuće.

U uvali Pavajsko je velika ruševna zgrada koja se zove Kućina. Ova građevina je na osnovu novih arhivskih podataka prepoznata kao kuća za odmor porodice Čmelić iz XVI veka.

Pestehovac

Pestehovac je manji zaliv na istočnoj obali ostrva. U zalivu se dubina mora kreće od 2-9 m. Morsko dno je peskovito i delimično obraslo travom. Zaliv je zaštićen od severnih i zapadnih vetrova. Ima dve peščane plaže, ali nema sadržaja.