Boner (holandski Bonaire, papijamento Boneiru) je specijalna opština Holandije koja je u sastavu Karipske Holandije smeštena u Karipskom moru i pripada takozvanim ABC ostrvima Malih Antila. Nalazi se blizu obale Venecuele.
Smatra se da ime ‘Bonaire’ potiče od reči indijanskog plemena Caquetio Bonay, što znači niska zemlja. Prvi Španci i Holanđani modifikovali su ovaj naziv po svom pravopisu u Bojnaj i Bonaire. Francuski uticaj, iako prisutan u raznim vremenima, nikada nije bio dovoljno jak da bi se pretpostavilo da ime ostrva znači dobar vazduh, što je bukvalni prevod francuskog izraza bon air.
Geografija
Površina Bonera iznosi 288 km2; ostrvo je dugačko od severa na jug 38,6 km, a široko je od 4,8-8 km od istoka do zapada. 40 km jugozapadno se nalazi sledeće ABC ostrvo, Kurasao. Samo 800 m zapadno od Bonera nalazi se nenaseljeno ostrvce Klein Bonaire površine 6 km2. Boner je okružen koralnim sprudom. Grebeni, plaže i ostrvski rezervati koji se nalaze i na Boneru i na Klein Bonaireu su pod zaštitom Nacionalnog morskog parka Bonaire, a njima upravlja Stichting Nationale Parken Bonaire (STINAPA).
Boner leži na oko 90 km od obale Venecuele na kontinentalnoj ploči Južne Amerike i stoga se geološki smatra delom tog kontinenta. Geolozi smatraju da je Boner nastao relativno nedavno. Kako se obližnja kontinentalna ploča (koji se sada nalazi u blizini Monserata i uzrok je vulkanske aktivnosti na tom ostrvu) kretala tim područjem, prisilila je veliku masu stena da izađe na površinu okeana i stvorila je ostrva Mali i Veliki Antili, uključujući Boner. Kako se morsko dno podizalo, ogroman koralni greben rastao je na onome što je danas suvo zemljište. Ovi korali su na kraju bili izloženi vazduhu i propali su, postajući tokom milenijuma površinske naslage krečnjaka.
Ogromne količine koralnih kostura mogu se videti duž obale i u unutrašnjosti Bonera. Ostrvo je u osnovi koralni greben koji je geološki potisnut gore i izašao je iz mora. To je takođe rezultiralo prirodnim sistemom grebena koji se danas viđa, u kome koralne formacije počinju na obali. Varijacije plime i oseke su samo oko 55-61 cm, pa korali počinju na liniji oseke i nastavljaju dalje, prateći podvodnu topologiju baze ostrva. Na plimu i oseku Bonera više utiče kombinacija vetra i sistema niskog/visokog pritiska, nego Mesec.
Severni kraj ostrva je relativno brdovit, iako je njegov najviši vrh Brandaris visok samo 240 m. Južni deo ostrva je gotovo ravan i jedva se uzdiže iznad nivoa mora. Značajan deo ovog južnog regiona prekriven je morskom vodom u procesu isparavanja za proizvodnju soli. Ovo područje takođe sadrži zaliv Lac sa velikom šumom mangrove. Obala Bonera prošarana je lagunama i uvalama, od kojih je najveće jezero Goto na severu. Ove lagune i močvare pružaju izvrsno stanište širokom spektru obalnih ptica.
Boner ima toplu, polusuvu i vetrovitu klimu. Prosečna temperatura je 27,5°C sa sezonskim varijacijama od 1,4°C i dnevnim varijacijama od 5,6°C. Najviša zabeležena temperatura je 35,8°C, a najniža 19,8°C. Skoro konstantni vetrovi duvaju sa istoka prosečnom brzinom od 22 km/h. Temperatura okeana oko ostrva iznosi između 26-30°C. Vlažnost vazduha je vrlo konstantna, u proseku iznosi 76% i tokom dana varira od 66% do 85%. Prosečna godišnja količina padavina iznosi 520 mm, od kojih se većina javlja od oktobra do januara. Boner se nalazi van pojasa uragana, mada na vremenske i okeanske uslove povremeno utiču uragani i tropske oluje. Međutim, tokom godina La Niñe, godišnja količina padavina može dostići i do 1.000 mm, a mesečna i preko 350 mm, kao što se dogodilo 1970/1971, 1988/1989, 1999/2000 i 2010/2011.
Polusuva klima ostrva pogoduje kaktusima i drugim pustinjskim biljkama.
Nacionalni park “Washington Slagbaai” je ekološki rezervat u severnom delu ostrva. Najviša tačka Bonera, brdo Brandaris, nalazi se u ovom rezervatu i sa nje se pruža pogled na celo ostrvo.
Iguana
Istorija
Najraniji poznati stanovnici Bonera bili su Indijanci Arkaiko, čije se prisustvo na Boneru može pratiti od 2500. godine p.n.e. Caquetio, ogranak Arawaka, došao je kanuom sa područja današnje Venecuele oko 1000. godine n.e. Arheološki ostaci kulture Caquetio pronađeni su na određenim lokalitetima severoistočno od Kralendijka i u blizini zaliva Lac. Crteži na stenama i petroglifi sačuvani su u pećinama Spelonk, Onima, Ceru Pungi i Ceru Crita-Cabai. Caquetiosi su očigledno bili vrlo visoki ljudi, jer je španski naziv za ostrva ABC bio las Islas de los Gigante ili ostrva divova.
Alonso de Ojeda je 1499. godine stigao na Kurasao i na još jedno susedno ostrvo, koje je gotovo sigurno bilo Boner. Ojedu su pratili Amerigo Vespucci i Juan de la Cosa, čija karta sveta iz 1500. godine prikazuje Boner i naziva ga Isla do Palo Brasil ili Ostrvo Brazilvood (po vrsti drveta). Ostrvo je osvojeno za špansku krunu. Španski osvajači su zaključili da su tri ABC ostrva nepodobna za poljoprivredu, a 1515. godine domoroci su prisilno deportovani da rade kao robovi u rudnicima bakra na ostrvu Hispaniola i na plantažama u Južnoj Americi.
1526. godine Juan de Ampies imenovan je španskim zapovednikom ABC ostrva. Vratio je neke od prvobitnih indijanskih stanovnika Caquetio na Boner i Kurasao. Ampies je takođe uvozio domaće životinje iz Španije, krave, magarce, koze, konje, svinje i ovce. Španci su smatrali da se Boner može koristiti kao plantaža stoke na kojoj bi radili domoroci. Stoka se uzgajala radi kože, a ne zbog mesa. Kao posledica toga, u divljini je moguće pronaći magarce (buriku) i koze (kabritu). Španski stanovnici su uglavnom živeli u gradu Rinconu, u unutrašnjosti ostrva, u dolini između bregova, zaštićeni od napada gusara.
Holandska zapadnoindijska kompanija osnovana je 1621. godine. Počev od 1623. brodovi zapadnoindijske kompanije pristajali su na Boner da nabave meso, vodu i drvo. Holanđani su na Boner pustili španske i portugalske zatvorenike, a oni su osnovali grad Antriol, što je kontrakcija španskog al interior (unutrašnjost). Holanđani i Španci borili su se od 1568. do 1648. godine u Osamdesetogodišnjem ratu. 1633. godine, Holanđani – izgubivši ostrvo Sveti Martin od Španaca – uzvratili su napadom na Kurasao, Boner i Arubu. Boner je osvojen u martu 1636. godine. Holanđani su 1639. godine izgradili tvrđavu Fort Oranje.
Kuće u kojima nekada živeli robovi
Bonerom su rukovodili Wouter van Twillera, guverner Nove Holandije i Holandska zapadnoindijska kompanija. Mali broj afričkih robova ostavljen je da radi zajedno sa Indijancima i robijašima (uglavnom za rad sa drvetom, kukuruzom i za ubiranje soli). Robovi koji su proizvodili so boravili su u kamenim kućama pored solana. Te kuće bile su preniske da bi čovek u njima mogao uspravno da stoji. I danas se mogu videti u okolini Rincona i duž solana.
Tokom Napoleonovih ratova Holandija je dva puta gubila kontrolu nad Bonerom, jednom od 1800. do 1803. godine i ponovo od 1807. do 1816. godine. Tokom tih intervala Britanci su imali kontrolu nad ostrvom. ABC ostrva vraćena su Holandiji prema anglo-holandskom ugovoru iz 1814. godine. Tokom perioda britanske vladavine veliki broj belih trgovaca se naselio na Boneru, a oni su podigli naselje Playa (Kralendijk) 1810. godine.
Od 1816. do 1868. godine Bonaire je ostao vladina plantaža. 1825. godine na ostrvu je bilo oko 300 državnih robova. Postepeno su mnogi robovi oslobođeni i postali su slobodnjaci sa obavezom da pružaju neke usluge vladi. Preostali robovi su oslobođeni 30. septembra 1862. prema Uredbi o emancipaciji. Tada je oslobođeno ukupno 607 državnih i 151 privatni rob.
Kada je Holandija konačno dobila vlast nad ostrvom 1816. godine, vlada je ojačala tvrđavu Fort Oranje u Kralendijku u odbrambene svrhe. 1868. godine izgrađen je svetionik unutar Fort Oranja. So ubrzo postaje najveći izvor zarade na ostrvu. Proizvodnja soli postaje toliko značajna da su podignuta četiri obeliska kako bi olakšali navigaciju brodovima prilikom dolaska u solane.
1936. godine muškarci dobijaju pravo glasa.
Tokom nemačke okupacije Holandije tokom Drugog svetskog rata, Boner je bio protektorat Velike Britanije i SAD. Američka vojska izgradila je aerodrom “Flamingo” kao vazduhoplovnu bazu. Nakon što je Nemačka napala Holandiju 10. maja 1940. godine, mnogi nemački i austrijski državljani, kao i holandski nacisti, bili su internirani u koncentracioni logor na Boneru. 1944. godine holandska princeza Juliana i Eleanor Roosevelt posetili su trupe na Boneru.
Nakon rata, ekonomija Bonera nastavila je da se razvija. Aerodrom je preuređen za civilnu upotrebu, a bivši koncentracioni logor pretvoren je u prvi hotel na Boneru. Holanđanin Pierre Schunck pokrenuo je fabriku odeće poznatu pod nazivom “Schunck’s Kledingindustrie Bonaire”, delimično rešenje za zaposlenje većeg broja žena na ostrvu.
Pod kraljicom Julijanom, Holandski Antili (u čijem sastavu je bio i Boner) 1954. godine postaju autonomni deo Kraljevine Holandije. 15. decembra 2008. godine izvršeno je restrukturiranje Holandskih Antila, kojim je Boner postao deo Holandije. Delom Evropske unije Boner je postao 10. oktobra 2010. godine, kada je dobio status posebne opštine (bijzondere gemeente) ili javnog tela u sastavu Holandije. Boner je jedno od tri takozvana BES ostrva u Karibima, zajedno sa Svetim Eustahijem i Sabom. 2012. godine građani Bonera su prvi put glasali na izborima za donji dom holandskog parlamenta, Tweede Kamer (Druga komora).
1964. godine Trans World Radio počeo je da emituje program sa Bonera. Radio Netherlands Worldwide sagradio je dva kratkotalasna predajnika na Boneru 1969. godine. Drugi bitan hotel (“Bonaire Beach Hotel”) izgrađen je 1962. godine. Proizvodnja soli nastavljena je 1966. godine kada je solane proširila i modernizovala kompanija “Antilles International Salt”. Deo objekata se proteže u Karipsko more i čini popularno mesto za ronjenje poznato kao Salt Pier. Naftni terminal za transport nafte “Bonaire Petroleum Corporation (BOPEC)” otvoren je 1975. godine.
2011. godine ostrvo je zvanično usvojilo američki dolar kao svoju valutu.
Stanovništvo
Boner ima prema popisu iz 2013. godine 17.408 stanovnika, a po proceni od 1. januara 2019. godine ostrvo je imalo 20.104 stalnih stanovnika.
2001. godine je 86% stanovništva bilo je holandske nacionalnosti, a samo 52% stanovnika bilo je rođeno na ostrvu. Veliki broj stanovnika dolazi sa ostrva Kurasao, Arube, iz Holandije i susednih zemalja Venecuele i Kolumbije, a tek nešto manji broj iz Dominikanske Republike, većina kojih su radnici migranti.
Kako je Boner deo Holandije, holandski je službeni i jedini jezik za sva administrativna i pravna pitanja. Međutim, prema popisu stanovništva iz 2001. godine, to je glavni jezik samo 9% stanovništva. Istorijski gledano, holandski se nije široko govorio na ostrvu van kolonijalne administracije; njegova upotreba se povećala krajem XIX i početkom XX veka. Studenti na Kurasau, Arubi i Boneru učili su pretežno na španskom jeziku do kraja XVIII veka kada su Britanci zauzeli Kurasao, Arubu i Boner; nastava na španskom jeziku je obnovljena kada je holandska vladavina nastavljena 1815. godine. Najrasprostranjeniji je kreolski jezik papijamento, koji je osnovni jezik 75% stanovništva i vlada ga priznaje. Španski je glavni jezik 12% stanovništva, engleski jezik za 3%, a ostali jezici čine 2%. Boner je poliglotsko društvo, a većina populacije u stanju je da se služi sa najmanje dva od navedenih jezika.
Jedina naselja koja su priznata kao gradovi su glavni grad Kralendijk (izvorno Koralendijk, što u prevodu sa holandskog znači koralni nasip) i Rincon (1.788 stanovnika, u prevodu sa španskog ugao). Kralendijk ima mnogo predgrađa i četvrti, gde nema jasne granice između njih. Četvrti i predgrađa grada Kralendijka (12.531 stanovnika, 2007. godine) su:
- Antriol (3.947)
- Noord Salina (2.378)
- Nikiboko (2.633)
- Playa (1.963)
- Tera Cora (1.610)
Stanovnici Bonera učestvuju u brojnim sportskim događajima, uključujući sve popularne sportove koji privlače turiste na ostrvo, kao što je ronjenje na dah, jedrenje, ribolov, vožnja čamcem, jedrenje na dasci, kite surfing, biciklizam, bejzbol, fudbal, odbojka i tenis. Na Boneru postoji više ronilačkih radnji, od kojih većina ima u ponudi obuku za ronjenje, iznajmljivanje boca za ronjenje, ronilačke opreme i kajaka i izlete brodom za ronioce.
Boner je bio domaćin Svetskog kupa u jedrenju na dasci (windsurfing) 2014. godine u zalivu Lac na jugoistoku ostrva. Na ostrvu se takođe održava godišnja jedriličarska regata, nacionalno takmičenje u jedrenju i proslava koja se svakog oktobra održava u Playi. Tradicija je nastala 1967. godine kada je kapetan Don Stewart izazvao Huberta Domacassea, kladeći se u 27 gajbi piva da je njegov ribarski brod “Sislin” brži od Domacasseovog ribarskog broda “Velia”. Trka se održava između zavetrinske strane ostrva i Klein Bonairea.
Fudbalski savez Bonera je član CONCACAF, a odbojkaški savez Bonera je pridruženi član CAZOVA (Karipska zonska odbojkaška federacija) i NORCECA. Bejzbol timovi igraju u karipskoj regiji. Boner je takođe primljen kao 218. članica u Međunarodnu stonotenisku federaciju.
Privreda
Najvažniji sektori privrede su turizam i proizvodnja soli. Južni deo ostrva je opremljen za prirodnu proizvodnju soli. Boner je poznat i po podvodnim parkovima prirode koji su omiljeni među roniocima.
Boner ima preko 22 plaže. Na Boneru i sestrinskom ostrvu Klein Bonaire, pesak na nekim plažama je sitan i zaslepljujuće bele boje, dok je na drugim plažama krupniji i tamniji zbog visokog sadržaja usitnjenih školjki i korala. Ali to je poštena razmena za spektakularne grebene odmah u moru! Stanje plaže je suštinski povezano sa stanjem tih grebena. Svako može da pomogne tako što će odneti plastiku i đubre sa plaže, ostaviti školjke da leže gde su bile (možda su kuća za rakove pustinjake) i koristi ekološku kremu za sunčanje. Takođe se može volontirati tokom godišnjeg čišćenja plaža. Svaka mala pomoć u održavanju peska čistim ostaviće ga za uživanje budućim generacijama.
Boner je već godinama poznat u ronilačkoj zajednici kao jedno od najboljih svetskih odredišta za ronjenje, jer su okolni koralni grebeni dobro očuvani i lako dostupni sa obale.
Jedna od plaža zove se “1000 stepenica”, zbog većeg broja stepenica kojima se silazi na plažu, a uklesane su u krečnjački teren. U stvarnosti, naravno da nema 1000 stepenica, već oko 67.
Plaža “1000 stepenica”
Morski park Boner nudi ukupno 86 obeleženih mesta za ronjenje, ima više od 57 vrsta mekih i kamenih korala i više od 350 zabeleženih vrsta riba. Većina odmarališta i hotela imaju radnju sa ronilačkom opremom.
Zaliv Lac, na jugoistočnom delu ostrva, privlači surfere iz celog sveta na Boner. Plitki zaliv je na vetrovitoj strani ostrva, gde su pasati jaki i stalni. Koralni greben preko kraja zaliva omogućava surferima svih nivoa veštine da odaberu uslove talasa koji vole. Zaliv Lac je jedna od stanica Svetskog kupa slobodnog stila jedrenja na dasci. Pet od deset najbolje rangiranih vindsurfera u slobodnom stilu su sa Bonera: Kiri Thode, Amado Vrieswijk, Bjorn Saragoza, Tonky Frans i Taty Frans. Na severnom kraju zaliva Lac nalazi se jedna od najbolje očuvanih šuma mangrove na Karibima, koja je popularna za izlete kajakom i ronjenje sa maskom.
Bonaire je takođe luka u koju pristaje više od petnaest kruzera, koji ukupno ostvare više od osamdeset pristajanja godišnje, sa oko 185.000 putnika.
Turistička infrastruktura na Boneru je savremena i nudi razne vrste smeštaja, uključujući hotele, odmarališta sa kompletnom uslugom, nekoliko manjih hotela po principu noćenja sa doručkom (bed and breakfast) i apartmane svih vrsta. Ostale turističke aktivnosti uključuju kite-boarding, jedrenje na dasci, brdski biciklizam, planinarenje, jedrenje, charter ribolov, vožnja čamcima i posmatranje ptica. Ukupan prihod od turizma na Boneru procenjuje se na 125 miliona dolara godišnje.
Koristeći prirodno nizak teren i tradicionalni holandski dizajn nasipa, veći deo južnog dela Bonera pretvoren je u gigantski sistem veštačkih jezera i bazena iz koji isparava morska voda i ostaje so. Trenutno solanom upravlja “Cargill”, Bonerova solarna solana koja proizvodi 400.000 tona industrijske soli godišnje. Nakon berbe, so se opere i čuva u gomilama u obliku piramide visine otprilike 15 m, od kojih svaka sadrži približno 10.000 tona soli čistoće 99,6%. Postrojenje za so upravlja sopstvenim pristaništem na kome se brodovi pune solju namenjenoj severnoameričkom, evropskom i zapadno-pacifičkom tržištu. So sa Bonera uglavnom se koristi za potrebe industrije.
Velike kondenzacione bare koje okružuju bazene kristalizatora, zvane Pekelmeer, prirodno su stanište brojnih vrsta račića koji žive u slanim jezerima i hrana su za stotinu jata ružičastih flamingosa i drugih ptica selica. Na ovom mestu nalazi se stanište flamingosa Bonera.
Solana
“Bonaire Petroleum Corporation” (BOPEC) je terminal za skladištenje i pretovar nafte na Boneru. BOPEC je u potpunom vlasništvu venecuelanske naftne kompanije PDVSA i funkcioniše prvenstveno kao skladište više vrsta rafinisanih i nerafinisanih ulja iz Venecuele i rafinerija na ostrvima Kurasao i Aruba. BOPEC takođe ima mogućnost mešanja uskladištenih goriva. Pristanište BOPEC#1 može da primi tankere nosivosti do 500.000 bruto registarskih tona, što znači da postoji samo sedam brodova na svetu koji su preveliki za BOPEC terminal.
Saobraćaj
Prvi aerodrom na ostrvu izgrađen je 1936. godine, a nalazio se u blizini lokacije Tra’i Montaña Subi Blanku i ukrštao se sa sadašnjim putem Kralendijk – Rincon. Aerodrom se pokazao premalim kada su američki vojnici stigli na Boner u drugoj polovini 1943. godine. Komandant je izjavio da mora da se izgradi novi aerodrom. Izgradnja je započela u decembru 1943. godine, a novi aerodrom “Flamingo” (verovatno zbog naziva ofarban u ružičastu boju) otvoren je 1945. godine. Izgrađen je mali terminal koji je odgovarao tadašnjem broju putnika. Ova zgrada je korišćena do sredine 1976. godine. U više navrata je vršeno produženje piste i proširenje terminala.
Danas je aerodrom poznat pod nazivom “Međunarodni aerodrom Flamingo” i njegove usluge koriste domaće i međunarodne avio kompanije. Od američkih avio kompanija to su “Delta Air Lines”, “American Airlines” i “United Airlines”. Od evropskih avio kompanija na aerodrom sleću avioni kompanija “TUI Holandija” i KLM. Avionski saobraćaj sa ostrvom Kurasao održavaju “Divi Divi Air” i “EZ Air”. Aerodrom je opremljen vatrogasnom stanicom, kontrolnim tornjem i hangarom. U toku su planovi za modifikaciju postojećih aerodromskih objekata, piste i vatrogasnog doma.
Neko je ovo nazvao Kraljičinim autoputem
Kralendijk pored aerodroma poseduje i terminal za kruzere. Taksiji su dostupni u gradu i na aerodromu. Ne postoji javni autobuski prevoz, ali kolektivni taksi vozi između Kralendijka i Rincona. Automobil se može iznajmiti na aerodromu, a u gradu bicikl ili skuter. Taksi brodići prevoze do Klein Bonairea i nekoliko odmarališta, a polaze iz centra Kralendijka.
Znamenitosti
Kralendijk
Kralendijk je glavni grad i glavna luka ostrva Boner. Na holandskom jeziku Koralendijk (od koga je degeneracijom nastalo ime Kralendijk) znači koralni greben ili koralni nasip. U jeziku papiamento se grad često naziva Playa ili plaža. Kralendijk ima pravi karipski centar grada, živopisan i pun boja. Tokom cele godine može se šetati ulicama i uživati u karipskoj arhitekturi dok se kupuje u glavnoj ulici Kaya Grandi i u njenoj okolini. Od novembra do aprila kruzeri pristaju na severnom ili južnom pristaništu. Tih dana na trgu Wilhelmina radi pijaca sa ostrvskim proizvodima. Turistička organizacija Bonera u svojoj brošuri “Istorijska pešačka tura” navodi 25 istorijskih mesta u centru grada, a između ostalog to su tvrđava Fort Oranje (Boneiro) izgrađena 1639. godine, topovi sa britanskog broda koji se nasukao 1829. godine, spomenici, trgovi, parkovi, muzeji, crkve, bolnica, pošta, turistički informacioni centar, glavna trgovačka ulica Kaya Grandi, ribarnica itd.
Rincón
Rincon je jedan od najstarijih gradova na Boneru, ali i na bivšim Holandskim Antilima. Ovaj grad je izgrađen da spreči napade pirata.
U srcu Rincona postoji posebno mesto koje se jednostavno ne sme propustiti, destilerija Cadushy, meka od 1.500 m2 za avanturističkog pijanca i radoznalog putnika. Smeštena je u istorijskom kompleksu Cinelandia, okružena prelepim dvorištem sa starim drvećem. U vizitorskom centru, The Cadushy Experience, može se videti kako nastaje jedini liker na svetu napravljen od kaktusa. Naučiće se o procesu destilacije i, naravno, posetioci su pozvani na degustaciju! 2017. godine Rom Rincon je osvojio Zlatni trofej na međunarodnom takmičenju vina i rakija u Londonu. Dakle, ko želi da proba najbolju rum & kolu na svetu? Potrebno je doći u Rincon ili ga zatražiti u bilo kom lokalnom baru ili restoranu. Destilerija Cadushy otvorena je od ponedeljka do subote od 10 do 17 sati. Kako je pronaći? Samo je potrebno doći do Rincona i pratiti žute znakove. Ulaz je besplatan, samo da se ponese dobro raspoloženje!
Turističke rute po ostrvu
Botanička bašta
Prilikom obilaska Botaničke bašte saznaće se više o plantažama na pustinjskom terenu kakav je Boner, a gospodin Manuel će pružiti sve potrebne informacije. Botanička bašta nudi permakulturu, lekovito i organsko bilje. Otvorena je od srede do subote od 10 do 18 sati. Ulaznica košta 10 USD za odrasle i 5 USD za decu. Botanička bašta se nalazi na putu za Rincon u oblasti Trai Montaña.
The Brandaris
Brandaris je najviši vrh na Boneru, visok je 240 m ili 241 m i smešten u nacionalnom parku Washington Slagbaai. Stazom Subi Brandaris potrebno je 45 minuta pešačenja do Brandarisa. Ovo je uspon srednje težine, a pogled sa vrha zaista je fantastična nagrada za uloženi napor. Po vedrom danu može se videti ostrvo Kurasao i, u izuzetno vedrim danima, brdo Santa Ana na poluostrvu Paragvana u Venecueli i planinski masiv južno od Puerto Cabella u Venecueli. Za razliku od ostalih staza u parku, staza Subi Brandaris ne počinje u centru za posetioce parka; potrebno je vozilo za ulazak u park i odlazak do podnožja brda. Ko je spreman da pešači do vrha Brandaris mora biti u parku do podneva.
Pećine
Na Boneru ima mnogo pećinskih formacija. Neke od njih su lako dostupne, dok druge leže skrivene i napunjene vodom. One su presudni deo ekosistema ostrva. Pećine ispunjene vodom deo su opsežnog sloja vode koji koriste poljoprivrednici u uzgoju useva, a pliće formacije služe kao izvor vode za divlje koze i magarce. Ostali sisari koji imaju koristi su brojni slepi miševi koji dane provode viseći naglavačke u pećinama do zalaska sunca. Zatim se roje u toku noći, jedući komarce i druge insekte! Drugi slepi miševi rade na ispijanju nektara iz noćno cvetajućeg kaktusa i rade isti posao koji pčele obavljaju tokom dana. Širenjem polena slepi miševi igraju važnu ulogu u održavanju ekosistema!
Gotomeer
Gotomeer je slana laguna u blizini severnog kraja ostrva i tu borave ružičasti flamingosi. Boner je jedno od retkih mesta na svetu gde se oni gnezde. Stidljiva stvorenja vretenastih nogu, od milja nazvana “ružičasti oblaci”, veličanstvene su ptice za posmatranje. Najbolje vreme za njihovo posmatranje je od januara do juna, kada podižu mladunce sive boje. Za najbolji pogled potrebno je voziti asfaltnim pristupnim putem pored lagune kroz džunglu kaktusa do parkinga i mesta za osmatranje sa pogledom na lagunu i Nacionalni park Vašington Slagbaai.
Svetionik Willemstoren
Prvi svetionik na ostrvu sagrađen je 1837. godine. U martu 2012. godine potpuno je rekonstruisan, kao i preostala četiri, od kojih su poznatiji Spelonk i Seru Bentana. Kod svetionika meštani sakupljaju komade drveta u spektakularnim oblicima koje je more izbacilo na obalu i od njih prave čudesne piramide.
KLEIN BONAIRE
Klein Bonaire (holandski za Mali Boner) je malo nenaseljeno ostrvo udaljeno 800 m od zapadne obale Bonera. Ostrvo ima oblik polumeseca, dugačko je 3,8 km, najveća širina je 2,4 km, a površina je 6 km2. Ostrvo je izuzetno je ravno i ne uzdiže se više od dva metra iznad mora. Jedine građevine na ostrvu su ruševine kuća za robove (male jednosobne građevine iz perioda ropstva u regionu) i malo otvoreno sklonište na plaži prema Boneru. Ostrvo nema tekuću vodu i kanalizaciju.
Klein Bonaire ima vegetaciju niskog rasta, uključujući kaktus (papijamento kadushi), sa nekoliko palmi u blizini mora, a omeđen je belim peščanim plažama i obrubljenim grebenom.
Ostrvo predstavlja stanište više vrsta morskih kornjača, a povremeno ima flamingosa.
1868. godine Klein Bonaire je prodat Angelu Jeserunu i ostao je u privatnim rukama do 1999. godine. Tokom ovog perioda uklonjeno je originalno drveće, što je rezultiralo rastom šipražja širom ostrva. Razvoj ostrva pokušavan je u nekoliko navrata, pre osnivanja morskog rezervata. Poslednji razvojni plan urađen 1995. godine takođe je bio neuspešan i doveo je do toga da se ostrvo konačno sačuva. Zabrinuto lokalno stanovništvo okupilo se kako bi spasilo Klein Bonaire. Prikupljena su sredstva i osnovana je Fondacija za očuvanje Klein Bonairea (FPKB). Naporima organizacije i drugih zainteresovanih strana, a uz novčanu pomoć Ministarstva unutrašnjih poslova Kraljevine Holandije, Svetskog fonda prirode Holandije i FPKB-a, ostrvo je kupljeno za 9 miliona holandskoantilskih guldena (5 miliona USD). Klein Bonaire je sada deo nacionalnog pomorskog parka Bonera. Dugoročnim planovima predviđeno je ponovno uvođenje autohtone vegetacije na ostrvu.
Između Bonera i Klein Bonairea prevoz obavljaju privatni i komercijalni čamci, a kajakom se to može učiniti sa određenim poteškoćama (pretpostavljam da su problem morske struje). Glavna atrakcija za posetioce je ronjenje sa bocama i na dah i posmatranje netaknutog koralnog grebena koji okružuje ostrvo. Stene obojene u žuto u blizini otvorenog skloništa upućuju na niske tačke na grebenu koje ronioci mogu preći, a koje su vrlo blizu plaže. Kada se uđe u vodu problem može da predstavlja morska struja, koja teče zdesna nalevo.