Površina: 394,57 km2
Dužina obale: 175,1 km
Koeficijent razuđenosti: 2,49
Najviši vrh: Vidova gora (780 m)
Broj stanovnika: 13.825
Brač je treće po veličini ostrvo u Jadranskom moru. Odvojen je od kopna Bračkim kanalom (najveća dubina 78 m) širokim od 6 km do 13 km. Prema zapadu je od ostrva Šolte odvojen Splitskim vratima, a prema jugu od ostrva Hvara Hvarskim kanalom (najveća dubina 91 m).
Brač je elipsastog oblika, dug je 36 km, a širina varira od 7 km do 14 km. Na Braču je najviši vrh jadranskih ostrva, Vidova gora.
Brački “Kolač” ili “Koloč” je prsten u dolomitima nastao erozijom. Snaga vode i vetra, promene temperature i rastinje, čije korenje ima začuđujuću snagu…
Brač je građen od krečnjaka i dolomita. Nema površinskih tokova, što je lako shvatljivo jer je izgrađen od krečnjaka. Zato je na ostrvu vladala večna žeđ, dok 1973. godine sa kopna podmorskim vodovodom iz reke Cetine nije dovedena voda.
Podneblje Brača ima dosta odlika sredozemne klime, naročito njegov priobalni pojas. To znači da su leta duga, topla i sušna, a zime kratke i blage. Dok prosečna godišnja temperatura priobalja iznosi preko 16ºC i veoma retko se spušta ispod 0ºC, u unutrašnjosti ostrva je prosečna godišnja temperatura 14ºC i često se u zimskom periodu spušta ispod nule, čak do -5ºC.
Kao i u celom Sredozemlju, tako se i na Braču kao veoma značajan predstavnik biljnog sveta javlja makija. Oko trećine ostrva pokriveno je šumama, crnogoričnim i listopadnim (hrast, grab, klen, jasen). Manje od 10% površine Brača je pod kulturnim biljkama, od čega maslinjaci i vinogradi zauzimaju preko 80%. Životinjski svet je dosta siromašan, a najraširenija divljač su zec i kuna zlatica. Mogu se sresti divlja mačka i jež, a od zmija belouška, poskok i smuk. Poslednjih godina uvedeni su muflon i belorepi jelen.
Ime ovog ostrva stari pisci beleže na razne načine: Brattia, Bratia, Brectia, Brachia, Bractia, Bretia; nazivaju ga i Elafusa, Britanide, Dyschelados, a posle i Bracia. Postanak nekih naziva se tumači od ilirske reči brentos, što znači jelen, kao i grčka reč elafos, prema kojoj je načinjeno ime Elafusa.
Brač je bio naseljen u neolitiku. Iz bakarnog, bronzanog i gvozdenog doba pronađeni su ostaci, kao i iz rimskog doba, kada je ostrvo na glasu i zbog razvijenog stočarstva. Za vreme prodiranja Slovena, Brač je bio pod vizantijskim suverenitetom. U IX veku ostrvo su zauzeli Neretvani. Brač zatim ulazi u sastav stare hrvatske države, a kasnije je delio sudbinu ostalih susednih oblasti. Do 1420. godine izmenile su se vlasti nad Bračem, pored ranije pomenutih Venecija, hrvatsko-ugarski vladari, Bosna (1390-94) i Dubrovnik (1413-17). U to vreme, zbog opasnosti od gusara, sva bračka sela su se nalazila u unutrašnjosti ostrva. Od 1420-1797. godine Brač je bio pod Mletačkom republikom. Prilikom pada Mletačke republike, koja je štitila plemiće, dolazi do otvorene pobune naroda, koja je brzo ugušena. Požunskim mirom iz 1805. godine Austrija je morala predati Dalmaciju Francuzima. Ruska mornarica je u dva navrata 1806. i 1807. godine zauzimala Brač. 1813. godine po drugi put vlast na ostrvu preuzima Austrija u čijem je sastavu Brač ostao do 1918. godine.
Na Braču su oduvek bili najzastupljeniji stočarstvo (koze), uzgoj vinove loze i maslina, uz kamenarstvo. Tokom srednjeg veka stanovništvo ostrva bavilo se osim toga i šumarstvom, poljoprivredom, ribarstvom i trgovinom. U XIX veku dolazi do napretka poljoprivrede, ribarstva, pomorstva i trgovine. Zlatno doba bračkog vinogradarstva je od šezdesetih do devedesetih godina XIX veka, pogotovo kada je bolest vinove loze uništila francuske i italijanske vinograde, pa se bračko vino izvozi u te zemlje. A zatim dolazi do katastrofe. Parobrodi uništavaju jedrenjake kojih je na Braču bilo mnogo. Na ostrvo dolazi filoksera što uzrokuje masovnu emigracija Bračana u Severnu i Južnu Ameriku, pogotovo u Čile. Šezdesetih i sedamdesetih godina prošlog veka započinju nastojanja da se poboljša život ostrvljana i zaustavi iseljavanje. Osnovni preduslovi bili su spajanje ostrva na kopnenu električnu i vodovodnu mrežu. Daljnji doprinos razvitku komunikacija, a time i privrede i turizma, bila je izgradnja asfaltiranih puteva po celom ostrvu i češće trajektne veza sa kopnom. Ribarstvo se unapredilo, pa sada godišnji ulov ribe, koja se delimično konzervira u fabrikama u Postirima i Milni, iznosi preko 1.000 t. Započelo se sa obnovom zapuštenog šumarstva, ovčarstva i kozarstva.
Tradicionalno iskorišćavanje bračkog kamena vrši se savremenom tehnologijom. Dok se pedesetih godina proizvodilo oko 5.000 m3 kamenih blokova, proizvodnja se popela na 17.000 m³ blokova i preko 300.000 m2 kamenih ploča. Brački kamen je, između ostalog, korišćen i za izgradnju Bele kuće u Vašingtonu. Obnovom i otvaranjem novih manjih industrijskih i zanatskih pogona uspelo se zaustaviti iseljavanje stanovništva. Tako je u Nerežišćima osnovana fabrika bombona, žvakaćih guma i konfekcije, u Sutivanu fabrika plastičnih masa, u Selcima pogon građevinske stolarije, a u Sumartinu i Milni dva manja brodogradilišta.
Posebne mogućnosti razvitka Brač je našao u turističkoj privredi. Cela južna obala načičkana je prelepim uvalama koje obrubljuju divna žala, a naročito su prostrana na području Bola. Među tim plažama posebno se ističe Zlatni rat, jedinstvena plaža na svetu.
Turistička mesta na Braču su Supetar, Bol, Pučišća, Milna, Nerežišća, Postira, Sumartin, Sutivan, Povlja, Selca i dr. Glavno naselje na ostrvu je Supetar (vidi sliku).
Stanovništvo
Brač je treće po veličini jadransko ostrvo, a isto mesto zauzima i po broju stanovnika. Po poslednjem popisu iz 2021. godine na Braču je u 23 naselja popisano 13.825 stanovnika. Gustina naseljenosti je skromnih 35 stanovnika/km2.
Prema podacima Jerolima Cornera, generalnog providura, 1682. godine na Braču je bilo 5.222 stanovnika, od čega 1.688 muškaraca, 2.040 žena, 890 muške i 604 ženske dece. Pred padom Mletačke republike 1796. godine taj broj se popeo na 10.988 stanovnika. Vrhunac naseljenosti zabeležen je 1900. godine, kada je na ostrvu bilo 24 hiljade stanovnika.
Danas je Brač administrativno podeljen na Grad Supetar i još čak sedam opština (Bol, Milna, Nerežišća, Postira, Pučišća, Selca i Sutivan). Zanimljivo da je Sutivan jedino naselje u svojoj opštini. Sledi spisak svih naselja, uz napomenu da na Braču nema naselja sa samo nekoliko stanovnika, izuzetak su Murvica i Bobovišća, koje je u poslednjem popisu razdvojeno od Bobovišća na moru: Supetar (3.415), Bol (1.656), Postira (1.431), Pučišća (1.341), Sutivan (936), Milna (775), Selca (692), Nerežišća (642), Sumartin (477), Mirca (401), Splitska (352), Povlja (335), Pražnica (309), Gornji Humac (276), Donji Humac (173), Škrip (157), Novo Selo (109), Dol (107), Ložišća (92), Dračevica (63), Bobovišća na moru (49), Murvica (22) i Bobovišća (15).
Poznato je da su Bračani česti junaci viceva na temu njihove škrtosti. Naravno, njihova “škrtost” je proizašla iz teškog života kroz vekove. Kada se poseti Brač, baci pogled na nebrojene gomile kamenja uz puteve, uz maslinjake i vinograde… svo to kamenje složile su težačke ruke, ne bi li se došlo do obradive površine.
Bračani su znali da je humor ono nešto što povezuje teške situacije i čini ih podnošljivijima. I zato su se uvek znali šaliti na svoj račun :), pa evo jednog primera:
Izlazi Bračanin iz mora na rivu sav mokar. Začuđeno ga gleda prijatelj pa ga upita:
– A če si tako mokar?
– Ma pliva san za trajekton od Splita do Broča i tako uštedi 16 kun – odgovori Bračanin.
– A šempjo, če nisi onda pliva za katamaranom bi bi uštedi 40 kun!
Kontinentalci, odnosno ljudi poznatiji bračanima kao Vlaji, a koji su svojevremeno zbog nemaštine bili prisiljeni nadničiti kod bogatijih posednika na Braču su se uglavnom, među bračkim zemljoposednicima nazivali judi (ljudi) i obavljali su najteže fizičke poslove, koji su se uglavnom sastojali od kopanja vinograda. Spomenuti zemljoposednici su se međusobno hvalisali pitanjima u smislu koliko ko ima judi na nadnicama, te se taj pojam među bračanima uobičajio za nadničare od preko Bračkog kanala (ponegde su ih nazivali i junacima). Tako su jednom prilikom dvojica braće iz Bobovišća plovili brodićem na jedra prema Splitu i po dolasku “pod” rivu stanoviti splićanin, kako i pristoji, hteo je da im pomogne prilikom vezivanja brodića za rivu i tom prilikom im se obratio riječima: “Judi bacite cimu” (ljudi dodajte konop). Na to mu je jedan od braće (pomalo uvređen) odgovorio “Nismo mi judi, mi smo bročani”. I od onda splićani, ali još više Vlaji uživaju zadirkivati bračane izrekom: “Niti je sipa riba, niti je bračanin čovik”.
Igralište u Postiri
Saobraćaj
Glavni način dolaska na Brač je trajektna linija Split – Supetar, koja ima 14 polazaka dnevno u julu i avgustu. Iz Splita prvi polazak je u 5:15 h, a poslednji je u ponoć, dok je iz Supetra prvi polazak u 5 h, a poslednji u 22:45 h. Vožnja traje 50 minuta, a cena karte za putnike je 5,44 €, odnosno 22,56 € za automobil.
Trajekt Makarska – Sumartin u špicu sezone ima samo pet polazaka. Iz Makarske polazi u 8, 11, 14:30, 18 i 21 h, a iz Sumartina u 6, 9:30, 13, 16:30 i 20 h. Putovanje traje jedan sat, a cena prevoza je 5,04 € za putnike, odnosno 22,03 €.
Katamarani ne plove do Supetra, već do Bola, Sutivana ili Milne. Linija Split – Bol – Jelsa saobraća svakog dana sa polaskom iz Splita u 16:30 h, a stiže u Bol u 17:40 h. Iz Bola za Split polazak je u 6:30 h (nedeljom u 7:30 h), u Split stiže u 7:40 h (nedeljom u 8:40 h). Cena prevoza na relaciji Split – Bol je 8,36 €, a Jelsa – Bol 5,71 €.
Druga linija koja se zaustavlja u Bolu je Split – Bol – Hvar – Korčula – Dubrovnik. Iz Splita je polazak u 15:30 h, u Bol stiže u 16:30 h, a na krajnje odredište u Dubrovnik u 21:25 h. Iz Dubrovnika je polazak u 7 h, iz Bola polazi u 11:55 h i stiže u Split u 12:55 h. Cena prevoza od Bola do Splita i Hvara je 18 €, do Korčule je 20 €, a do Dubrovnika 38 €.
Trajektna luka Supetar
Katamaran na liniji Split – Milna – Hvar – Vis u Milni se zaustavlja samo sredom, ali tada se ne zaustavlja na Hvaru, već ide direktno do Visa. U julu i avgustu polazak iz Splita je u 18 h, stiže u Milnu u 18:30 h. Iz Milne za Split polazak je u 8:05 h i stiže u Split u 8:35 h. Prevoz na relaciji Split – Milna košta 6,37 €, a za prevoz od Milne do Visa potrebno je izdvojiti 8,36 €. Ovaj katamaran saobraća tokom cele godine.
Ovo su bile linije koje održava “Jadrolinija”. Pored toga saobraćaju katamarani prevoznika “Kapetan Luka”. Sezonska brzobrodska izletnička linija (tako je zove prevoznik) Split – Milna – Hvar – Korčula – Pomena (Mljet) – Dubrovnik od 1. aprila do 30. oktobra 2022. godine polazila je iz Splita u 7:40 h, u Milnu stiže u 8:05 h, a u Dubrovnik u 12:05 h. U povratku polazak iz Dubrovnika je u 16:30 h (u septembru i oktobru u 16 h), u Milnu stiže u 20:25 h, a u Split u 20:55 h (u septembru i oktobru pola sata ranije). Karte iz Milne koštaju od 7,96 € za prevoz do Splita, pa do 37,16 € za prevoz do Dubrovnika.
Brodar “Krilo Shipping” održava liniju Split – Rogač (Šolta) – Milna, koja saobraća svakoga dana. Polazak iz Splita je u 14:30 h (nedeljom u 21:50 h), a iz Milne je u 6:25 h (nedeljom u 20:25 h). Cena prevoza od Splita do Milne je 6,37 €, a između Milne i Rogača je 5,71 €.
U sezoni (2022. godine to je bilo od 3. juna do 25. septembra) saobraća katamaran na relaciji Split – Bol – Makarska – Korčula – Sobra (Mljet) – Dubrovnik. Polazak iz Splita je u 7:30 h, dolazak u Bol je u 8:20 h, a u Dubrovnik u 12:15 h. U povratku polazi iz Dubrovnika 16 h, iz Bola isplovljava u 20 h, stiže u Split u 20:45 h. Cena karte od Bola do Splita i Makarske je 15,93 €.
2022. godine uvedena je nova katamaranska linija Makarska – Bol – Hvar – Vis – Split, koja je saobraćala od 25. jula do 30. septembra. Prevoznik je “TP-Line”. Polazak iz Makarske je u 8:30 h, a dolazak u Bol je u 9:15 h, a u Split u 12:40 h. Iz Splita je polazak u 15 h, dolazak u Bol je u 18:10 h, a u Makarsku u 19:10 h. Cena karte na relaciji Split – Bol i Makarska – Bol je 15,93 €.
Brodar “Adriatic Fast Ferries” održava liniju Split – Sutivan. U špicu sezone postoje tri polaska: iz Splita u 7, 9:15 i 15:25 h, a iz Sutivana u 7:35, 9:50 i 16 h. Vožnja traje samo 20 minuta, a cena karte je 10,62 €.
Isti brodar održava liniju Split – Bol – Hvar – Resnik (Aerodrom Split). Od sredine juna do sredine septembra polazak iz Splita je u 10:50 h, dolazak u Bol je u 12 h, a u Resnik je u 14:35 h. U povratku polazak iz Resnika je u 16:50 h, dolazi u Bol u 19:15 h, a u Split u 20:30 h. Cena karte na relaciji Split – Bol je 13,27 €, a Resnik – Bol je 26,54 €. Van špica sezone saobraća samo od Splita do Bola sa dva polaska dnevno: iz Splita u 10 i 15:20 h, iz Bola u 11:25 i 16:45 h.
Do Brača se može i avionom! Aerodrom Brač je jedan od devet u Hrvatskoj, a nalazi se iznad Bola. Opremljen je za avione kapaciteta do 100 sedećih mesta.
Zamisao o izgradnji aerodorma na Braču prvi se put javila u decembru 1990. godine. Preduzeće Aerodrom Brač d.o.o. osnovana je i registrovanoa 22. maja 1992. godine, a već godinu dana kasnije aerodorom je svečano otvoren. 2007. godine otvorena je nova zgrada putničkog terminala.
Sredinom 2016. godine doneta je odluka o produženju uzletno-sletne staze. Neki od ciljeva koji se navode želja je za pružanjem dodatnih usluga putnicima, povećane potrebe turizma, prilagođavanje potrebama avioprevoznika, omogućavanje sletanja aviona i do 150 sedišta i bolje povezivanje sa Evropom, porast i povećanje broja putnika i u vezi sa tim rasterećenje putničkih kapaciteta splitskog aerodorma. Radovi su završeni krajem aprila 2017. godine, a rezultirali su produženjem staze sa 1.440 m na 1.760 m. 23. maja 2017. godine na produženu stazu prvi put je sleteo moderan mlazni avion, konkretno Embraer 190, označivši tako početak sezone letova velikih aviona u 2017. godini.
Za sada za Brač avioni poleću samo iz Zagreba, Austrije, Italije i Belgije. 2016. godine zabeležen je najveći broj putnika koji je prošao kroz aerodrom 12.362.
Na Braču postoje čak tri državna puta (ceste). To su:
– D113 dužine 39,4 km. Počinje u trajektnoj luci Supetar, a završava na istoku ostrva, u drugoj trajektnoj luci Sumartin. Između Supetra i Sumartina, put prolazi kroz neselja Nerežišća, Pražnica, Gornji Humac i Selca;
– D114 dužine 18,8 km. Počinje u Milni, a završava iznad Supetra, gde se spaja sa putem D113. Između Milne i Supetra, put prolazi kroz naselja Bobovišća, Ložišća, Sutivan i Mirca;
– D115 dužine 11,4 km. Počinje u Gornjem Humcu, na raskrsnici sa D113. Put iz G. Humca ide prema jugu, da bi nakon 2 km prešao u serpentine i polako se spuštao prema Bolu. Oko 1 km od G. Humca je skretanje za Aerodorm Brač.
Ukoliko se na Brač dođe bez sopstvenog automobila, a želi se obići ostrvo, može se, naravno, uzeti taksi, ali pošto je to dosta skupa varijanta, valjalo bi razmisliti o korišćenju javnog prevoza.
Lokalni autobusi povezuju više-manje sva naselja na ostrvu. Red vožnje zavisi o godišnjem dobu, u letnjoj sezoni ima puno više polazaka nego u ostalom delu godine. Generalo red vožnje na ostrvu prilagođen je dolasku i odlasku trajekata u trajektnim lukama Supetar i Sumartin, i može se pronaći odštampan u turističim agencijama.
Najpopularnije linije na ostrvu saobraćaju od Supetra, preko Nerežišća i Gornjeg Humca do Bola; tokom letnje sezone bude i više od 10 dnevnih polazaka na ovoj liniji.
Druga popularna linija ide od Supetra preko Splitske, Postira, Pučišća, do Selca, Povlja i Sumartina; ova linija saobraća 3-4 puta dnevno tokom letnje sezone.
Autobus od Supetra do Milne ide preko Sutivana i Ložišća, ova linija saobraća minimalno 5 puta dnevno tokom leta.
Supetar, Splitska i Postire su povezane sa više od 10 autobuskih linija u oba smera tokom cele godine.
Putovanje autobusom po Braču nije skupo npr. karta za odraslu osobu od Supetra do Bola košta otprilike 5,3 €, povratna je 6,7 €.
U Supetru se karta može kupiti na autobuskoj stanici. U Bolu, Milni, Postirama i Pučišćima može se kupiti u lokalnim turističkim agencijama. U ostalim gradovima karte se kupuju kod vozača u autobusu i potrebno je obratiti pažnju da je vozač uruči sa ručnog uređaja za prodaju karata.
Put prema Bolu
Obala u blizini rta i svetionika Ražanj (Splitska vrata)
PLAŽE
Brač je uistinu idealno ostrvo za uživanje u plažama i lepoti obale. Bezbrojne su skrivene uvale po celom ostrvu koje svojim prirodnim obeležjima i čistim morem privlače kupače iz celog sveta.
Plaže Supetra
Duge i lepe peščane plaže okružene borovom šumom napravile su Supetar omiljenim letovalištem.
“Supetar je odista mjesto za idealan odmor… ljupko sunce pred kojim se plavi žal stidljivo razgaljuje kao bezazlena nevinost djevojke… a uvečer, mir je dubok… u srcu te škrte zemlje i nezahvalnog kamena, ima neki trenutak visoke i strasne domaće poezije, neki vrutak ljepote na kojemu bi se trebalo zaustaviti… toliko je zvijezda, a njihovi su treptaji diskretni… mir ulazi u me…”.
Tako je o Braču i Supetru pisao Tin Ujević 1929. godine. Danas je Supetar grad od više od 3000 stanovnika, koji dišu pravim dalmatinskim načinom života, no taj je čudesni mir, iako u nekom drugom obliku, i dalje prisutan. Ko jednom dođe u Supetar, uvek poželi da se vrati.
Supetar je pravi ostrvski gradić i najveće naselje na Braču, pravo je srce ostrva smešteno na njegovom severu. Izvrsno je polazište za istraživanje ovog prekrasnog, raznolikog i vrlo zanimljivog ostrva. Supetar je ujedno administrativno, kulturno, privredno i turističko središte, a trajektnom vezom odlično je povezan sa Splitom.
Supetar je nekada bio luka Nerežišća – istorijsku ostrvsku prestonicu u unutrašnjosti ostrva.
Ime Supetar (od sveti Petar) prvi put se spominje 1423. godine, a današnja urbanistička obeležja dobio je tokom XVII i XVIII veka, kada su ga naselili stanovnici Donjeg Humca. Status Grada dobio je 1997. godine.
a-Babin laz
Babin laz mala je šljunkovita plaža koja se nalazi oko 2,5 km istočno od Supetra, pored samog puta koji od Supetra vodi prema naselju Splitska i dalje prema Postirama. Uvala je otvorena prema severu, a krase je prekrasni veliki obluci i kristalno čisto more. Šljunkoviti deo plaže dug je oko 150 m, a dalje prema Supetru su kamene ploče na kojima se često kupaju i nudisti. U pozadini plaže je gusta borova šuma i duboka prirodna hladovina idealna za dremanje. Postavljeni su hemijski toaleti za posetioce. Na plaži nema ugostiteljskih objekata.
b-Acapulco
Acapulco je plaža na istočnoj strani Supetra odmah do trajektne luke. To je veštačka plaža od oblutaka. More je čisto, a na plaži nema prirodnog hlada. Ali zato postoji kafić, dok se restorani nalaze u centru udaljenom samo 5 minuta šetnje. Plaža je popularna među lokalnim stanovništvom. Kola se mogu parkirati na plaćenom parkingu u blizini.
c-Vlačica
Vlačica je plaža smeštena u samom srcu Supetra i najpopularnija je među domaćim stanovništvom. Uprkos svom položaju, krasi je čisto more i uređena obala. Plaža je šljunkovita, a ima i prirodnu hladovinu borove šume. Odmah u blizini nalaze se restorani i kafići. U blizini plaže gradi se malo privezište na jahte koje je trebalo da bude gotovo 2016. godine. Do centra Supetra ima samo 5 minuta šetnje.
d-Banj
Gradska plaža Banj je peščana uvala u samom srcu Supetra. Vrlo je popularna među svim generacijama. Posebno je pogodna za decu s obzirom na plitko more i ponudu zabavnih sadržaja.
e-Tri mosta
Tri mosta je centralna plaža u Supetru, pogodna za sve uzraste. Nalazi se odmah pored hotelskog naselja “Svpetrvs hoteli”. Ime je dobila po tri mola za privezivanje manjih brodova. Mnogobrojni kupači danas ih koriste za sunčanje i skakanje u vodu.
Plaža je sačinjena od ugodnih oblutaka, a u pozadini se nalazi borova šuma i hladovina. Na plaži su brojni sadržaji: kafići, restorani, zabava na vodi. Na plaži se nalazi i škola jedrenja na dasci. More je veoma čisto. Kupanje je najbolje ujutro kad je mirno i nema vetra.
f-Vela luka
Plaža-uvala Vela luka nalazi se na samom zapadnom kraju grada Supetra, prema naselju Mirca. Plaža se sastoji od dve uvale, Vela Luka i Mala Luka. Lokalni stanovnici uvalu zovu još i Pliva, jer je tu godinama bilo odmaralište zagrebačke fabrike lekova “Pliva”.
Na morskom dnu cele uvale nalazi se pesak, te je izuzetno pogodna za decu i igre sa loptom u moru. Danas je u blizini plaže, umesto odmarališta, moderan hotel. Posetioci plaže imaju brojne sadržaje, i mogu igrati stoni tenis, balote ili košarku. Postoje usluge najma ležaljki i suncobrana, a na plaži se nalaze fast food i kafić.
Nekada je blizu plaže bila i gusta borova šuma, koja je danas proređena. Na samoj obali, jedan deo plaže je betonirani plato, u sredini je šljunak, a sa druge strane uvale plaža je kamenita.
Uz plažu je šetalište koje vodi preko supetarskih plaža (redom: Vela luka, Bili rat, Tri mosta, Banj i Vlačica) do samog centra naselja.
Bunta
Bunta je plaža koja se nalazi u centru Sutivana. Plaža je šljunkovita sa betoniranim delovima i veoma pogodna za decu. Plaža je dugačka oko 300 m, a široka 5 m.
Deo plaže ima prirodnu hladovinu. Na plaži se mogu iznajmiti ležaljke. Od ostalih sadržaja dostupni su tuš i WC. Centar grada sa svim sadržajima je udaljen samo 5 minuta šetnje.
Likva
Likva je plaža na samom kraju Sutivana, u istoimenoj uvali. Od centra naselja udaljena je 10 minuta šetnje, a do uvale vodi asfaltni put.
Plaža je šljunkovita sa jedne, a kamenita sa druge strane. Izrazito je pogodna za decu. U vodi se nalazi pesak. Ugodnoj atmosferi ove tihe uvale pridonose uredno obrađeni vinogradi i maslinjaci koji se protežu čak do samog mora. Plaža je dobro posećena, ali nije pretrpana i uvek se može pronaći slobodno mesto.
Iznad plaže se nalaze kafić i restoran. Kola se mogu parkirati u šumici iznad plaže i to besplatno. Oko plaže su poljoprivredni putevi koji se koriste i za biciklizam.
Lučice
Uvala Lučice omiljena je uvala među svim nautičarima koji plove ovim delom bračke obale. Uvala ima pet krakova (Smrče, Slavinjina, Duboka itd) u kojima se uvek može pronaći dobar zaklon od vetra. Osim nautičarima, uvala je zanimljiva i roniocima zbog pećine na zapadnoj strani uvale. Uz peskovito dno i gustu borovu šumu, more u Lučicama poprima posebnu azurnu boju koja jednostavno mami na kupanje. Smeštaj nude brojne kuće za odmor, apartmani i sobe, a dalmatinski specijaliteti i bogata ponuda sveže ribe mogu se pronaći u obližnjim restoranima.
Blaca
Jedna od posećenijih uvala na južnoj obali Brača svakako je uvala Blaca. Uvala je okružena gustom borovom šumom, a u dnu uvale nalazi se lepa plaža iznad koje je crkvica.
Prilikom posete ovoj slikovitoj bračkoj uvalici trebalo bi posetiti i obližnju poznatu bračku pustinju Blaca. Ovaj pustinjački manastir nastao je još 1551. godine kada su redovnici u skrovitoj pustinjačkoj pećini sagradili svoj dom i jedinstveno gospodarstvo. Od uvale do manastira vodi šumski puteljak dug otprilike 2 km.
Vela Farska
Na južnoj obali ostrva Brača nalazi se otvorena nezaštićena uvala Vela Farska sa lepom šljunkovitom plažom. Ugodnoj atmosferi ove tihe uvale pridonose uredno obrađeni vinogradi koji se protežu skoro do same obale mora. U potrazi za mestom za odmor dalje od gradske vreve, trebalo bi posetiti uvalu Farska i uživati u tišini i mirisima bračke flore.
300 m zapadno od Vele Farske postoji i Mala Farska, minijaturna plaža.
Do Vele Farske u izgradnji je asfaltni put od Nerežišća. Na slici je mesto gde se put trenutno završio, a za izgradnju je ostao najzahtevniji deo puta, koji je sada zemljani i ima dvadesetak serpentina do mora. Time bi se napokon matična opština Nerežišća povezala sa mestom na moru, Velom Farskom, koja sada ima pristup samo zemljanim putem ili morem. Zatim sledi izgradnja puta Vela Farska – Murvica (8 km), čime bi se skratio put Supetar – Bol. Kompletnim završetkom ove saobraćajnice, toliko bitne za ostrvo, do bračkog turističkog bisera moći će stići i sa istočne i sa zapadne strane ostrva.
Smrčeva luka (Vela Planica)
U potrazi za mirnijim mestom za odmor i lepom plažom, svakako bi trebalo posetiti uvalu Smrčeva luka i opustiti se na šljunkovitoj plaži uz dašak letnjeg maestrala.
Hrana i osveženje mogu se pronaći u dva obližnja restorana “Ciccio” i “Begovi dvori”.
Dračeva luka
Dračeva luka nalazi se na južnoj obali Brača, nedaleko od naselja Bol i Murvica.
Osim prelepe plaže koju oplakuje kristalno čisto more, ovu uvalu vredi posetiti i zbog ostataka redovničkih zgrada još iz XV veka.
Put za Dračevu luku
Murvica
Murvica je mestašce na brdu 5 km zapadno od Bola sa kojim je povezana putem asfaltiranim 2013. godine (deonica od 2,7 km). Bio je to do tada jedini županijski putni pravac na Braču bez asfaltnog pokrivača.
Murvica ima malu ambijentalnu uvalu sa plažom podno borove šume. Dužina plaže je 150 m, a more je vrlo bistro.
Selo ima pedesetak kuća i petnaestak stalnih stanovnika (22 po poslednjem popisu), koliko ih se zimi može izbrojati. Da nema savršeno uređenih vinograda, čovek bi pomislio kako u njoj ljudske noge više nema. Leti je to već druga priča, tada broj stanovnika naraste nekoliko desetina puta.
Pre asfalta u Murvicu je dovedena voda, a plan je da se uskoro i kanalizacija dovede do svake kuće.
Plaže Bola
a-Zlatni rat
Zlatni rat je najpopularnija i najpoznatija bračka plaža, jedinstvena u svetskim okvirima i sa razlogom jedna od najlepših plaža na svetu. Nastala je taloženjem finog zlatnog šljunka oko podmorskog grebena pružajući se poput jezička i do 500 m u more. Pod uticajem vetrova, talasa, plime, oseke i morskih struja jezičak Zlatnog rata stalno menja svoj oblik, čineći ga svaki put drugačijim i ponovno zanimljivim. Taj predeo je inače zaštićeno prirodno područje i omiljeno mesto surfera i kite-surfera iz celog sveta.
Na Zlatnom ratu se nalazi sve što je potrebno za dan na plaži: ležaljke i suncobrani, pedaline, vodeni park, lude vožnje na raznim gumenjacima, nadgledano dečje igralište, trampolini, nekoliko kafića, koktel-bar sa “after-beach” zabavama, restoran, javni WC sa tuševima i mnogo štandova sa suvenirima, opremom za plažu, grickalicama i osveženjem.
Plaža Zlatni rat udaljena je svega 2 km zapadno od Bola, a do nje je moguće doći automobilom ili laganom dvadesetominutnom šetnjom kroz borove uz more. U letnjim mesecima svakih pola sata do plaže saobraća turistički vozić, kao i turistički taksi brodići koji polaze iz luke Bol.
Nekoliko uvala zapadnije od Zlatnog rata se nalaze nudističke plaže.
b-Potočine
3650 m prirodne obale jedan je od glavnih razloga zašto je Bol jedna od top turističkih destinacija u Hrvatskoj i on je zaista šljunkoviti raj.
Plaža Zlatni rat je najveća atrakcija, ali u Bolu postoje i mnoge druge prekrasne šljunkovite plaže. Idući od Zlatnog rata prema centru Bola uz šetalište se pruža neprekinuti niz šljunkovitih plaža (dug preko 1,5 km). Na većini njih, kao i na Zlatnom ratu, mogu se iznajmiti ležaljke i suncobrani.
Od plaže Zlatni rat prema istoku plaže su poređane ovim redom: Potočine, Borak, Mali rat, Zadruga, Porat, Račić, Kotlina, Bijela kuća i Martinica.
Poslednje tri plaže sa gornjeg spiska su u istočnom delu Bola, dok se preostalih sedam plaža, uključujući Zlatni rat, nalaze u zapadnom delu naselja.
Ili se potrebno osmeliti i pronaći skrivene plaže i uvale, dostupne samo morskim putem.
Prva plaža nakon Zlatnog rata idući prema Bolu je plaža Potočine koja se nalazi u neposrednoj blizini hotela “Bretanide”. Plaža nudi i osvježenje u senci borova. Tu se nalazi škola jedrenja na dasci, kao i škola ronjenja “Dolphin diving centar”.
c-Borak
Malo dalje od plaže Potočine prema Bolu nalazi se plaža Borak, koja je smeštena ispod istoimenog Bluesun hotela. Tu se nalazi restoran “Borak” s prekrasnim pogledom na plažu Zlatni rat. Na plaži Borak nalazi se i “Big blue” sportski centar sa školom jedrenja na dasci, kao i školom ronjenja. U “Big blue” centru može se iznajmiti kajak ili igrati odbojka na pesku.
Idući od plaže Borak dalje prema Bolu na plaži se nalazi još jedna škola jedrenja na dasci “Zoo station”, kao i kitesurfing centar “Žuti mačak”.
Zatim se nalazi plaža Benačica.
d-Mali rat, Zadruga, Porat i Račić
Mali rat
Ove četiri plaže su manjih dimenzija.
Plaža Zadruga dobila je ime po tome što nalazi ispred zgrade Prve dalmatinske vinarske zadruge.
Zadruga
Porat
Račić
e-Kotlina
U istočnom dijelu Bola, oko Dominikanskog manastira takođe se nalaze prekrasne plaže.
To su plaže Kotlina, Bijela kuća i Martinica, koje nude osveženje u senci borova, a u neposrednoj blizini su i tri restorana.
Istočno od katamaranskog pristaništa u centru Bola, stiže se do restorana “Ribarska kućica”, smeštenog na stenovitoj obali. Šetnjom kroz restoran pronaćiće se dve savršeno slikovite plaže koje gledaju na Dominikanski manastir i njegov zvonik koji se uzdiže visoko iznad plaža.
Na Kotlini, prvoj plaži od restorana, nalazi se obilje hladovine, ležaljke, i naravno, slikoviti restoran i kafić.
f-Bijela kuća
Na plaži Bijela kuća, ako se dođe dovoljno rano, naći će se i mestoa u hladovini. Do plaže se može doći i stepenicama koje vode sa puta u blizini drevne kapele Svetog Ivana i Teodora.
Sa plažom Kotlina povezana je stenovitom liticom iznad i dole, koja ujedno i razdvaja ove dve plaže.
g-Martinica
Na istočnoj strani Dominikanskog manastira je poslednja plaža Bola smeštena u prekrasnom zalivu sa predivnim pogledom na manastir, obližnjim obroncima i ostrvo Hvar.
Na plaži nema gotovo nikakvog hlada, ali kad popodne počne da duva maestral, tipični vetar za Bol, ovaj zaliv je zaštićen manastirskim rtom. U blizini ove šljunkovite plaže nalaze se bar i restoran u sklopu manastirskog dvorišta, gde se može skloniti od jakog sunca.
Na samom kraju plaže počinje staza koja vodi do malih uvala, koje su takođe i nudističke plaže.
Uvale na južnoj obali Brača
Na južnoj obali Brača, između Bola i Sumartina, nalazi se nekoliko lepih uvala, koje su praktično dostupne samo sa mora. Uvale Konjska, Hrvaska i Mala Hrvaska (negde ih pogrešno zovu Hrvatska) nalaze se na teritoriji Opštine Bol. Najbliža Bolu je uvala Konjska, oko 8 km istočno vazdušnom linijom.
Malo dalje su uvale Špiljice i Zvirje, na teritoriji Opštine Selca. Karakteristično za sve uvale ja da su sa tek nekoliko kućica i idealne su za robinzonski turizam. Ležeći na jednoj od ovih lepih šljunkovitih plaža ili u hladovini borova opustiće se sva čula uz svežinu letnjeg maestrala, pesmu neumornih cvrčaka i mirise bujne bračke flore.
Konjska
Hrvaska
Mala Hrvaska
Špiljice (Spilice)
Zvirje
Sumartin
Zaliv Ruzmarin, zapadno od Sumartina
Na južnoj strani istočne bračke obale svilo se primorsko mestašce Sumartin, povezano stalnom trajektnom linijom sa Makarskom na kopnu. Mesto krasi visoki kameni zvonik crkve i franjevačkog manastira Sv. Martina po kome je Sumartin i dobio ime.
Brojne lepe plaže u okolini Sumartina, kao i slikovite uvale poput Rasotice, Zukovika, Radovnje, Studene, Zvirja i Spilica, uz kristalno čisto more čine Sumartin jednim od najpoželjnijih turističkih odredišta na ostrvu Braču. Bogata gastronomska ponuda sveže ribe uz domaće maslinovo ulje, sir i vino zadovoljiće i najzahtevnije gurmane. Brojni apartmani, kuće za odmor i vile, uz ljubazne domaćine pobrinuće se da odmor u Sumartinu bude ugodno i nezaboravno iskustvo.
Šljunkovita plaža Radonja dugačka je 60 m.
Druga šljunkovita plaža u samom Sumartinu zove se Sveti Martin. Nalazi se u neposrednoj blizini luke, šljunkovita je, dugačka 100 m i nema prirodnog hlada.
Reklo bi se da je najlepša plaža Sumartina ona koja se nalazi oko 500 m istočno od naselja. Potrebno je samo preći pešice preko poluostrva – i stiže se na plažu. Nažalost, nisam joj pronašao ime.
Rasotica
Blizu 3 km severoistočno od Sumartina smestila se uvala Rasotica, duboko uvučena u kopno. Iznad uvale nalazi se napušteno istoimeno selo sa nekoliko kuća. Spokoj i mir ove lepe uvale naruše samo znatiželjni brodići koje plove uz bračku obalu.
Tičja luka
Istočno od mesta Povlja nalazi se uvala Tičja luka. Okružena mirisnim mediteranskim rastinjem uvala Tičja luka pravo je mesto za odmor u dugim letnjim danima.
Luke (Tri luke)
Uvala Luke nalazi se na severnoj obali Brača, između mesta Pučišća i Povlja. Ova tiha bračka uvala rado je posećena od nautičara koji plove uz bračku obalu.
Po nekima to je najlepša uvala na severnoj obali Brača, duboko uvučena u kopno, sa pet malih plaža, zaštićena od svih vetrova.
U dnu uvale, usred starog napuštenog kamenoloma uz samu plažu, nalazi se restoran “Pipo” sa ponudom tradicionalnih dalmatinskih jela, te školjaka i ribe iz sopstvenog uzgoja, kao i nekoliko soba za smještaj gostiju. Neposredno uz restoran nalazi se i pristanište za brodove gaza do 4,5 m i većeg broja brodica.
Od glavnog puta Gornji Humac – Selca plaža je udaljena 6,5 km i veliko je pitanje da li iko kolima dolazi. Sem toga, na glavnom putu ne postoji putokaz.
Konopljikova
Uvala Konopljikova takođe se nalazi između naselja Povlja i Pučišća, a približno oko 1,5 km severozapadno od prethodne uvale Luke. Skoro 800 m uvučena u kopno rado je posećena nautička destinacija. Malo intimno žalo u dnu uvale, do koga dosežu brižljivo obrađena polja, idealno je mesto za opuštanje i odmor.
Do Konopljikove ne postoji put, odnosno prilaz sa kopna.
Pučišća
U dubokoj severnoj uvali Brača iz kamena je izraslo prelepo mesto Pučišća. Skladno građene kamene kuće sa popločanim belim krovovima daju naselju osobit šarm i poseban mediteranski ugođaj. Pučišća su od davnina poznata po kameno-klesarskoj kulturi. Sklad i jedinstvo težačkih kuća, renesansnih palata i baroknih zgrada izniklih iz beline bračkog kamena ostavljaju bez daha svakog posetioca. Tradicija kamenarstva se nastavlja i do dan-danas u klesarskoj školi u Pučišćima koju turisti rado posećuju i razgledaju radove učenika. Kulturne manifestacije poput Pučiškog kulturnog leta, Međunarodne letnje muzičke škole i Bračkog letnjeg muzičkog festivala učiniće odmor u Pučišćima nezaboravnim iskustvom, sve to u opuštenoj i mirnoj atmosferi kojom ovo mesto odiše. U Pučišćima se može uživati u okolnim lepim plažama, slikovitim pejzažima obližnjih uvala, a brojni restorani oduševiće ponudom tradicionalnih dalmatinskih jela, posebno specijaliteta spremljenih od bračke jagnjetine. Ljubitelji aktivnog odmora mogu uživati u vožnji biciklom, ronjenju i skijanju na vodi. Odmor u Pučišćima učiniće ugodnim boravak u kvalitetno i moderno opremljenim kućama za odmor, apartmanima i sobama sa ljubaznim domaćinima.
Sveti Rok
Plaža se nalazi u zapadnom delu naselja. Dugačka je 200 m. Deo plaže je šljunkovit, ali se kupači mkogu smestiti i na beton i kamene ploče.
Konopjikova
Konopjikova (ne treba je brkati sa uvalom Konopljikova, veoma je mala razlika u imenima) je uvala koja se nalazi između Postira, Pučišća i Pražnica. Sredinom tridesetih godina XX veka postojao je kamenolom sa lučkim objektima. Kamen se vadio iz strmih obronaka i odvozio brodom do raznih odredišta. Početkom II svetskog rata kamenolom prestaje sa radom. Danas je to obična i mirna uvala koju posećuju samo slučajni prolaznici željni mira i tišine! Između ostalog, ova je uvala dom brojnim galebovima, koji najviše dolaze zbog bočate vode.
Do uvale se može stići s mora, kao i automobilom. Ovako bar piše na nekom sajtu, ali kada se pogleda Google Earth ne postoji put do uvale. Najbliži put (zemljani) prolazi 300 m od uvale. Sa zapadne strane uvali može da se asfaltnim putem približi na 600 m, ali nije jasno kako dalje.
Lovrečina
Na severnoj obali Brača, između 4 km istočno od Postire prema Pučišću, smestila se uvala Lovrečina poznata po velikoj peščanoj plaži pogodnoj za sve uzraste. Zapadna obala uvale ima glatke stene. More je vrlo bistro, a morsko dno je pokriveno peskom. Sa punim pravom se može reći da je Lovrečina najlepša plaža na severnoj obali ostrva.
Lovrečina je poznata i kao arheološko nalazište. Tu su ostaci nekadašnje bazilike Sv. Lovre iz V i VI veka, a na praznik Sv. Lovre 10. avgusta dolaze vernici iz okolnih bračkih naselja. Do uvale se može lako doći automobilom, jer pored nje prolazi asfaltni put Postira – Pučišća.
Trstena
Trstena se smestila na pola puta između Postire i plaže Lovrečina, 2 km istočno od Postire. I do ove uvale/plaže lako se dolazi, ali pošto nema prilaz sa glavnog puta Postira – Pučišća bolje je koristiti put uz more koji polazi iz Postire (od plaže Mala Lozna). Zemljani put produžava od plaže Trstena dalje prema istoku do uvale Vela Lozna, koja nije pogodna za kupanje.
Mala Lozna (Molo Lozna)
Mala Lozna se nalazi na istočnoj periferije Postire. Šljunkovita plaža, na čijim su krajevima stene, dugačka je 100 m. Na plaži postoji prirodan hlad, a tu je i štand sa osvežavajućim pićem.
Rot
Plaža Rot nalazi se praktično u centru Postire, odmah pored pristaništa. To je šljnkovita plaža, dugačka 80 m, bez prirodnog hlada. Pogodnost je da se u blizini plaže nalaze kafići i restorani.
Prja (Prvlja, Prvija)
Na samoj zapadnoj periferiji Postire nalazi se plaža Prja. Pogodnoist ove plaže je što zadovoljava sve ukuse, odnosno ima delove sa peskom, šljunkom, stenama i betonskim/kamenim pločama. Dužina plaže je oko 100 m i ima prirodnog hlada. Od sadržaja na plaži postoje tuš i kafić.
Plaža Zastup se nalazi 1 km zapadno od Splitske. Iz centra Splitske potrebno je voziti asfaltnim putem uz more i ubrzo se dolazi do ove šljunkovite plaže. Cela okolina obrastala je borovim šumarkom. Dužina plaže je 100 m, ima prorodnog hlada, a od sadržaja tu je tuš i, sudeći po priloženoj slici, postoji kantina.
Na donjoj slici je položaj plaže u odnosu na Splitsku.
