Karibi (engleski Caribbean; španski El Caribe; francuski les Caraibes; holandski De Caraiben) je region Amerike koji se sastoji od Karipskog mora, njenih ostrva (neka u Karipskom moru, a neka na granici Karipskog mora i severnog dela Atlantskog okeana) i okolne obale. Regija je jugoistočno od Meksičkog zaliva i kopna Severne Amerike, istočno od Centralne Amerike i severno od Južne Amerike.

Smešten uglavnom na Karipskoj ploči, ovaj region ima više od 700 ostrva, ostrvaca i grebena. Ostrvski luk ocrtava istočne i severne ivice Karipskog mora: Veliki Antili i Lukajanski arhipelag na severu i Mali Antili na jugu i istoku (koji uključuje Ostrva zavetrine). Oni formiraju Zapadnu Indiju sa obližnjim lukajanskim arhipelagom (Bahami i ostrva Terks i Kejkos), za koje se smatra da su deo Kariba, uprkos tome što se ne graniče sa Karipskim morem. Na kopnu, Belize, Nikaragva, karipski region Kolumbije, meksičko ostrvo Kosumel, poluostrvo Jukatan, ostrvo Margarita i Gvajane (Gvajana, Surinam, Francuska Gvajana, regije Gvajana u Venecueli i Amapa u Brazilu) često su uključene zbog svojih političkih i kulturnih veza sa regionom.

Geopolitički, ostrva Kariba (Zapadna Indija) najčešće se smatraju delom Severne Amerike, mada su ponekad uključena u Srednju (Centralnu) Ameriku ili se smatraju posebnim područjem. Organizovani su u 30 teritorija, uključujući suverene države, prekomorske departmane i zavisne teritorije. Od 15. decembra 1954. godine do 10. oktobra 2010. godine postojala je teritorija poznata kao Holandski Antili koja se sastojala od pet država, a sve su bile holandski posedi. Od 3. januara 1958. godine do 31. maja 1962. godine postojala je kraće vreme politička unija koja se zvala Zapadnoindijska Federacija (West Indies Federation) sastavljena od 10 karipskih teritorija engleskog govornog područja, koje su sve bile pod vlašću Velike Britanije. Kriket reprezentacija Zapadne Indije i do današnjih dana nastavlja da reprezentuje mnoge od tih nacija.

Države i teritorije Kariba:

  Država ili teritorijaNaziv u originaluSuverenitetPovršinaBroj stanovnikaGlavni grad
1AngvilaAnguillaV. Britanija9114.731The Valley
2Antigva i BarbudaAntigua and Barbudanezavisna44296.286St. John’s
3ArubaArubaHolandija180105.845Oranjestad
4BahamiThe Bahamasnezavisna13.878385.637Nassau
5BarbadosBarbadosnezavisna430286.641Bridgetown
6BonerBonaireHolandija29412.093Kralendijk
7Britanska Devičanska ostrvaBritish Virgin IslandsV. Britanija15129.802Road Town
8Kajmanska ostrvaCayman IslandsV. Britanija26464.174George Town
9KubaCubanezavisna109.88611,338.134Havana
10KurasaoCuraçaoHolandija444162.752Willemstad
11DominikaDominicanezavisna75171.625Roseau
12Dominikanska RepublikaDominican Republicnezavisna48.67110,627.141Santo Domingo
13Federalna teritor. VenecueleFed. Dependencies of VenezuelaVenecuela3422.155Gran Roque
14GrenadaGrenadanezavisna344111.454St. George’s
15GvadelupGuadeloupeFrancuska1.628399.848Basse-Terre
16HaitiHaitinezavisna27.75011,123.178Port-au-Prince
17JamajkaJamaicanezavisna10.9912,934.847Kingston
18MartinikMartiniqueFrancuska1.128375.673Fort-de-France
19MonseratMontserratV. Britanija1024.993Plymouth (Brades)
20Navasa *Navassa IslandHaiti/SAD50
21Nueva EspartaNueva EspartaVenecuela1.151491.610La Asunción
22PortorikoPuerto RicoSAD9.1043,039.596San Juan
23SabaSabaHolandija131.537The Bottom
24San Andres i ProvidensijaSan Andrés y ProvidenciaKolumbija52,575.167San Andrés
25Sent BartelemiSaint BarthélemyFrancuska217.448Gustavia
26Sent Kits i NevisSt. Kitts and Nevisnezavisna26152.441Basseterre
27Sveta LucijaSaint Lucianezavisna539181.889Castries
28Sveti Martin (fr.)Saint MartinFrancuska5437.264Marigot
29Sent Vinsent i GrenadiniSaint Vincent and the Grenadinesnezavisna389110.211Kingstown
30Sveti EustahijeSint EustatiusHolandija212.739Oranjestad
31Sveti Martin (hol)Sint MaartenHolandija3441.940Philipsburg
32Trinidad i TobagoTrinidad & Tobagonezavisna5.1301,389.843Port of Spain
33Terks i KejkosTurks and Caicos I.V. Britanija61637.665Cockburn Town
34Američka Devičanska ostrvaUS Virgin IslandsSAD347104.680Charlotte Amalie
  UKUPNO: 235.50443,721.039 

Crvenom bojom obeležene su nezavisne države (ima ih ukupno samo 13). Zvezdicom je obeleženo ostrvo Navasa koje je predmet teritorijalnog spora SAD i Haitija.

Pored toga, u Karipskom moru ostrva imaju i Meksiko, Belize, Honduras, Nikaragva, Kostarika i Panama, dok Gvatemala nema ostrva.

Reč Karibi ima višestruku upotrebu, a glavna je geografska i politička. Karibi se takođe mogu proširiti i na teritorije sa jakom kulturnom i istorijskom vezom sa Afrikom, na ropstvo, evropsku kolonizaciju i sistem plantaža.

  •  Ujedinjene nacije smatraju Karibe posebnim subregionom unutar Amerike.
  •  Fiziografski gledano, Karipski region je uglavnom lanac ostrva koja okružuju Karipsko more. Na severu se region graniči sa Meksičkim zalivom, Floridskim moreuzom i severnim delom Atlantskog okeana, koji se nalazi istočno i severoistočno. Južno leži obala kontinenta Južna Amerika.
  • Politički, Karibi obrazuju uže i šire društveno-ekonomske grupe:
    • U osnovi je Karipska zajednica (CARICOM), čiji punopravni članovi su Bahami u Atlantiku, Gvajana i Surinam u Južnoj Americi i Belize u Centralnoj Americi; pridruženi članovi su Bermuda i ostrva Terks i Kejkos u Atlantskom okeanu.
    • Najšire je Udruženje karipskih država (ACS), koje obuhvata skoro sve države u regionu oko Kariba, kao i El Salvador, koji nema izlaz na Karipsko more, već samo na Tihi okean. Prema ACS-u, ukupan broj stanovnika njenih država članica je 227 miliona.

Geografija

Geografija i klima u karipskom regionu se razlikuju. Pojedina ostrva imaju relativno nizak reljef nevulkanskog porekla. U ova ostrva spadaju Aruba (koja ima samo manje vulkanske osobine), Kurasao, Barbados, Boner, Kajmanska ostrva, Sen Kroa, Bahami i Antigva. Druga poseduju robusne planinske vrhove poput ostrva Sveti Martin, Kuba, Haiti, Portoriko, Jamajka, Dominika, Montserat, Saba, Sveti Eustahije, Sent Kits, Sveta Lucija, Tortola, Grenada, Sent Vinsent, Gvadelup, Martinik i Trinidad i Tobago. Najviši vrh Kariba je Pilo Duarte na ostrvu Haiti, visok 3.175 m.

Definicije pojmova Veliki Antili i Mali Antili često se razlikuju. Devičanska ostrva ponekad su uključena u Velike Antile. Izraz Mali Antili često se koristi za definisanje ostrvskog luka koji uključuje Grenadu, ali isključuje Trinidad i Tobago i Zavetrinske Antile (Leeward Antilles).

Vode Karipskog mora ugošćuju velike formacije migratornih riba, kornjača i koralnih grebena. Portorikanski rov, smešten na obodu Atlantskog okeana i Karipskog mora, severno od ostrva Portorika, najdublja je tačka u čitavom Atlantskom okeanu.

Kroz regiju prolazi nekoliko važnih brodskih ruta, sa Panamskim kanalom koji povezuje zapadni deo Karipskog mora i Tihi okean.

Klima ove oblasti je tropska, a varira od tropske prašume u nekim oblastima do tropskog monsuna i tropske savane u drugim. Postoje i neke oblasti koje imaju suvu klimu sa značajnim sušama u pojedinim godinama, a planinski vrhovi imaju umerenu hladniju klimu.

Količina padavina varira u zavisnosti od nadmorske visine, veličine ostrva i morskih struja, kao što  podizanje hladne dubinske vode drži suvim ABC ostrva (Aruba, Boner, Kurasao). Topli, vlažni pasati  neprekidno duvaju sa istoka, stvaraju istovremeno i kišnu šumu i polusuvu klimu širom regiona. Klima tropske šume je karakteristična za nizinske oblasti u blizini Karipskog mora od Kostarike severno do Belizea, kao i Dominikansku Republiku i Portoriko, dok je sezonska klima suve tropske savane prisutna na Kubi, u severnoj Kolumbiji, Venecueli i južnom Jukatanu (Meksiko). Suva klima je karakteristična za krajnju severnu obalu Venecuele, Arubu i Kurasao, kao i severozapadni deo Jukatana.

Dok je u regionu generalno sunčano tokom većeg dela godine, tokom vlažne sezone od maja do novembra je pretežno oblačno, dok tokom suve sezone od decembra do aprila preovlađuje vedro i pretežno sunčano vreme. Sezonske kiše dele godinu na “suvo” i “vlažno” godišnje doba, s tim da je poslednjih šest meseci u godini vlažnije od prve polovine. Temperatura vazduha je visoka tokom cele godine i kreće se od 25°C do 33°C u zavisnosti od vlažnog ili suvog godišnjeg doba. Tokom cele godine temperatura vazduha malo se menja. Prosečne mesečne temperature variraju od samo oko 5°C u najsevernijim regionima, do ispod 3°C u najjužnijim predelima Kariba.

Sezona uragana traje od juna do novembra, a najčešće se javljaju u avgustu i septembru i češći su na severnim ostrvima Kariba. Uragani obično pogađaju područje severno od Grenade i zapadno od Barbadosa. Odličan primer je uragan Irma koji je opustošio ostrvo Sveti Martin 2017. godine.

Temperatura mora se malo menja tokom godine, obično dostižei 30°C u najtoplijim mesecima do 26°C u najhladnijim mesecima. Temperatura vazduha je visoka tokom cele godine i varira od zime do leta oko 2-5°C na južnim ostrvima do oko 10-20°C razlike na severnim ostrvima Kariba. Na severna ostrva, poput Bahama, Kube, Portorika i Dominikanske Republike, mogu uticati kontinentalne mase tokom zimskih meseci, kao što su hladni frontovi. Ako se uporese meteorološki podaci za Arubu (Oranjestad) i Kubu (Havana) uočava se da na Arubi nije izmerena temperatura ispod 20°C, dok je u Havani bilo i samo 5°C. Na Arubi godišnje padne oko 470 mm kiše, dok u Havani ima skoro 1.200 mm padavina godišnje. Mart je u principu mesec sa najmanje padavina, a oktobar i novembar sa najviše padavina.

Istorija

Najstariji dokazi o životu ljudima na Karibima pronađeni su u južnom Trinidadu na lokalitetu Banwari Trace, a datiraju od pre 7.000 godina. Oni pripadaju ortoiroidnoj kulturi, za koju se smatra da potiče iz basena reke Orinoko (sever Južne Amerike) odakle su njeni stanovnici migrirali na Male Antile i došli su do Portorika. Pretpostavlja se da se ortoiroidna kultura dugo vremena razvijala u Južnoj Americi pre nego što je počelo preseljenje na Male Antile. Ispitivanje aktivnog ugljenika pokazalo je da se najranija kultura odnosi na Trinidad (5230. godina p.n.e), a najkasnija je dobijena za Portoriko (190. godina n.e). 

Najraniji arheološki dokazi o naseljavanju ljudi na ostrvu Haiti datiraju oko 3600. godine p.n.e, ali je pouzdanost ovih nalaza dovedena u pitanje. Na Kubi se pojavljuju konzistentni datumi 3100. godine p.n.e. Najraniji datumi na Malim Antilima su od 2000. godine p.n.e. na Antigvi. Nedostatak predkeramičkih nalazišta na Ostrvima privetrine (Windward Islands) i razlike u tehnologiji sugerišu da ovi arhaični doseljenici možda potiču iz Srednje Amerike. Da li se dogodila ortoiroidna kolonizacija ostrva, neizvesno je, pošto je malo dokaza za to.

Između 400. godine p.n.e. i 200. godine p.n.e. pojavili su se prvi poljoprivrednici koji koriste keramiku. Ortoiroidnu kulturu zamenila je saladoidna kultura. Ona se proširila se rekom Orinoko do Trinidada, a zatim se brzo proširili na ostrva Kariba. Nešto posle 250. godine n.e. druga grupa, Barankoidi, naselila je Trinidad. Barankoidno društvo propalo je duž Orinoka oko 650. godine, a druga grupa, Araukvinoidi, proširila se na ove prostore i na karipski lanac. Oko 1300. godine nova grupa, Majoidi, došla je na Trinidad i ostala je dominantna kultura do španskog naseljavanja.

U vreme kada se Evropljani otkrili većinu ostrva Kariba, na njima su živela tri glavna američka starosedelačka naroda: Taino na Velikim Antilima, Bahamima i Ostrvima Zavetrine, zatim Karibi (nije greška, narod se zove kao i ostrva) ili Karaibi i Galibi na Ostrvima Privetrine i Sibonei na zapadnoj Kubi. Narod Tainos se delio na klasični Tainos, koji je naseljavao Haiti i Portoriko, zapadni Tainos, koji je naseljavao Kubu, Jamajku i Bahamski arhipelag i istočni Tainos, koji je naseljavao Ostrva Zavetrine. Trinidad je bio naseljen i grupama koje govore Karib i Aravak.

Ubrzo nakon što je Kristifor Kolumbo došao na Karibe, portugalski i španski istraživači počeli su da polažu pravo na teritorije u Centralnoj i Južnoj Americi. Ove rane kolonije donele su zlato u Evropu; posebno u Englesku, Holandiju i Francusku. Ovi narodi su se nadali uspostavljanju profitabilnih kolonija na Karibima. Kolonijalna rivalstva su vekovima činila Karibe pozornicu za evropske ratove.

Karibi su bili poznati po gusarima, posebno između 1640. i 1680. godine. Izraz “bukaniri” se često koristio za opisivanje gusarskih aktivnosti na ovim prostorima. Karipska regija bila je zahvaćena ratom tokom većeg dela svoje kolonijalne istorije, ali ratovi su se često odigravali u Evropi, dok su se na Karibima vodile samo manje bitke. Neki ratovi su, međutim, vođeni iz političkih previranja na samim Karibima.

Haiti je bio prva karipska država koja je stekla nezavisnost od evropskih sila. Neke karipske nacije stekle su nezavisnost od evropskih sila u XIX veku. Neke manje države i danas su u zavisnosti evropskih sila. Kuba je ostala španska kolonija do špansko-američkog rata. Između 1958. i 1962. godine većina Kariba pod kontrolom Britanaca postala je Zapadnoindijska federacija pre nego što su se razdvojili na više samostalnih država.

SAD vode vojne operacije u Karibima i Latinskoj Americi poslednjih 100 godina. Administracije karipske regije redovno su tvrdile da Karibi moraju ostati zona mira i tražili su od Ujedinjenih nacija da izglasa deklaraciju da će region proglasiti takvim.

Od Monroove doktrine (američka politika suprotstavljanja evropskom kolonijalizmu u Americi počevši od 1823. godine), Sjedinjene Države stekle su veliki uticaj na većinu karipskih država. Početkom XX veka ovaj uticaj je proširen učešćem u Banana ratovima. Pobeda u špansko-američkom ratu i potpisivanje Plattovog amandmana 1901. godine osigurali su Sjedinjenim Državama pravo da se mešaju u kubanske političke i ekonomske poslove, a po potrebi i u vojne. Nakon kubanske revolucije 1959. godine odnosi su se brzo pogoršali što je dovelo do invazije u Zalivu svinja, kubanske raketne krize i više uzastopnih američkih pokušaja destabilizacije ostrva, zasnovanih na strahovima hladnog rata od sovjetske pretnje. SAD su napale i okupirale Haiti na period od 19 godina (1915-34), nakon čega su dominirale haićanskom privredom kroz pomoć i otplatu kredita. SAD su ponovo napale Haiti 1994. godine, a 2004. godine CARICOM je optužen da je organizovao državni udar radi uklanjanja izabranog haićanskog lidera Jean-Bertranda Aristidea. 1965. godine 23.000 američkih vojnika poslato je u Dominikansku Republiku da zaustavi lokalni ustanak protiv vojne hunte. Predsednik Lyndon Johnson naredio je invaziju da bi zaustavio ono što je smatrao “komunističkom pretnjom”. Međutim, misija se činila problematičnom i oštro je osuđivana širom sveta kao povratak diplomatiji topovnjačama. 1983. godine SAD su izvršile invaziju na Grenadu kako bi uklonile populističkog levičarskog lidera Mauricea Bishopa. SAD drže vojno-pomorsku bazu na Kubi, u zalivu Guantanamo. Baza je jedna od pet objedinjenih komandi čija je “oblast odgovornosti” Latinska Amerika i Karibi. Sedište komande je u Majamiju.

Od 1966. do kraja osamdesetih godina XX veka, sovjetska vlada je nadograđivala vojne kapacitete Kube, a kubanski vođa Fidel Castro pobrinuo se da Kuba pomogne u borbama za nezavisnost nekoliko zemalja širom sveta, pre svega Angole i Mozambika u južnoj Africi i antiimperijalističkoj borbi zemalja poput Sirije, Alžira, Venecuele, Bolivije i Vijetnama. Njegovo angažovanje u Angoli bilo je posebno intenzivno i primetno zbog snažne pomoći koja je data Marksističko-lenjinističkoj MPLA (Pokret za narodno oslobođenje Angole) u građanskom ratu u Angoli. Kuba je poslala 380.000 vojnika u Angolu i 70.000 dodatnih civilnih tehničara i dobrovoljaca. Kubanske snage su posedovale 1.000 tenkova, 600 oklopnih vozila i 1.600 artiljerijskih oruđa. 5. novembra 1975. godine, bez konsultacije sa Moskvom, kubanska vlada odlučila se za direktnu intervenciju sa borbenim trupama (operacija Carlota) kao podrška MPLA-u, a kombinovane vojske MPLA-kubanske uspele su da zaustave napredovanje Južne Afrike do 26. novembra.

Za vreme Ogadenskog rata (1977-78), u kome je Somalija pokušala da napadne Etiopiju pogođenu građanskim ratom, Kuba je rasporedila 18.000 vojnika, zajedno sa oklopnim vozilima, artiljerijom, tenkovima i MIG-ovima kako bi pomogli Dergu. Etiopija i Kuba porazili su Somaliju 9. marta 1978. godine.

1987-88. godine Južna Afrika je ponovo poslala vojne snage u Angolu da zaustave napredovanje snaga MPLA (FAPLA) protiv UNITA, što je dovelo do bitke kod Cuito Cuanavalea, gde SADF nije bio u stanju da savlada FAPLA i kubanske snage. Kuba je takođe direktno učestvovala u pregovorima Angole i Južne Afrike, ponovo bez konsultacija sa Moskvom. U roku od dve godine, hladni rat je završen i Kuba je spoljnu politiku odmakla od vojne intervencije.

Tabela sa brojem ostrvama po državama (teritorijama), podatke uzeti sa velikom rezervom:

  Država ili teritorijaBroj ostrva
1Američka Devičanska ostrva82
2Angvila17
3Antigva i Barbuda48
4Aruba5
5Bahamioko 3.100
6Barbados3
7Belize122
9Britanska Devičanska ostrva46
10Dominika2
11Dominikanska Republika12+1*
12Grenada29
13Gvadelup37
14Gvatemala
15Haiti29+1*
16Honduras7
17Jamajka69
18Kajmanska ostrva10
19Karipska Holandija20
20Kolumbija45
21Kostarika1
22Kubaoko 4.000
23Kurasao3
24Martinik50
25Meksiko11
26Monserat3
27Navasa *1
28Nikaragva5
29Panama16
30Portoriko143
31Sent Bartelemi13
32Sent Kits i Nevis20
33Sent Vinsent i Grenadini59
34SAD *5
35Sveta Lucija15
36Sveti Martin (francuski deo)7+1*
37Sveti Martin (holandski deo)1+1*
38Terks i Kejkos105
39Trinidad i Tobago44
40Venecuela72
 UKUPNO:oko 8.200

Široko rasprostranjeno mišljenje glasi da je Sveta Lucija najlepše karipsko ostrvo. Naročito je popularno ostrvo za mladence, da na njemu provedu medeni mesec. Međutim, kupanje na njenim plažama se ne preporučuje zbog pojave ajkula. Najbezbednijim ostrvom smatra se Barbados, a najopasnije ostrvo za turiste je Jamajka. Malo ostrvo Saba nosi titulu najgostoljubivijeg ostrva. Dominikanska Republika nudi najjeftiniji odmor.

Karipska ostrva svrstana po površini (veća od 100 km2):

  NazivNaziv u originaluPovršina (km2)Pripadnost
1KubaCuba104.556Kuba
2HaitiHispaniola76.479Haiti/Dominikanska Republika
3JamajkaJamaica11.188Jamajka
4PortorikoPuerto Rico8.896Portoriko (SAD)
5TrinidadTrinidad4.827Trinidad i Tobago
6Severni AndrosNorth Andros Island3.439Bahami
7HuventudIsla de la Juventud2.237Kuba
8Velika InagvaGreat Inagua Island1.543Bahami
9Južni AndrosSouth Andros Island1.447Bahami
10Veliki BahamiGrand Bahama Island1.373Bahami
11Veliki AbakoGreat Abaco Island1.144Bahami
12MartinikMartinique1.128Martinik (Francuska)
13MargaritaIsla Margarita1.020Venecuela
14Bas TerBasse-Terre848Gvadelup (Francuska)
15RomanoCayo Romano777Kuba
16DominikaDominica750Dominika
17GonavGonâve743Haiti
18KosumelCozumel647Meksiko
19Sveta LucijaSaint Lucia616Sveta Lucija
20Grand TerGrande-Terre587Gvadelup (Francuska)
21EljuteraEleuthera457Bahami
22Long AjlendLong Island448Bahami
23KurasaoCuraçao444Kurasao (Holandija)
24BarbadosBarbados431Barbados
25KetCat Island389Bahami
26AklinsAcklins389Bahami
27KokoCayo Coco370Kuba
28Sent VinsentSaint Vincent345Sent Vinsent i Grenadini
29SabinalCayo Sabinal335Kuba
30GrenadaGrenada310Grenada
31TobagoTobago300Trinidad i Tobago
32BonerBonaire294Karipska Holandija
33MajaguanaMayaguana280Bahami
34AntigvaAntigua279Antigva i Barbuda
35Kruked AjlendCrooked Island238Bahami
36Sen KroaSaint Croix214Američka Devičanska ostrva
37Nju ProvidensNew Providence207Bahami
38Veliki KajmanGrand Cayman196Kajmanska o. (V. Britanija)
39ArubaAruba180Aruba (Holandija)
40TortugaTortuga178Haiti
41Sent KitsSaint Kitts168Sent Kits i Nevis
42San SalvadorSan Salvador Island163Bahami
43BarbudaBarbuda161Antigva i Barbuda
44Mari GalantMarie Galante158Gvadelup (Francuska)
45Velika EksumaGreat Exuma158Bahami
46La TortugaLa Tortuga156,6Venecuela
47Srednji KejkosMiddle Caicos144,2Terks i Kejkos (V. Britanija)
48VijekesVieques135Portoriko (SAD)
49Mala InagvaLittle Inagua130Bahami
50RoatanRoatán125Honduras
51Severni KejkosNorth Caicos116,4Terks i Kejkos (V. Britanija)
52SaonaSaona Island110Dominikanska Republika
53GuahabaCayo Guajaba107Kuba
54MonseratMontserrat102Monserat (Velika Britanija)
55FragosoCayo Fragoso101Kuba